پروژه اتصال خلیج فارس به اروپا بدون ایران؛ بررسی نقاط تاریک ابتکار ترکیه ای «مسیر توسعه»

اعلام ایده «مسیر توسعه» را می توان بخشی از جاه طلبی بین المللی ترکیه دانست. با این حال شاید طرح «مسیر توسعه» با انگیزه رقابت با کریدور شمال-جنوب مطرح شده باشد، اما باید در نظر داشت که کریدور شمال-جنوب ایران و روسیه در حال حاضر حداقل دارای چهار کانال است که این رقم قابل توجه است. که بخشی از آن عملیاتی است.

افق میهن، پروژه «مسیر توسعه» طرحی با بودجه ۱۷ میلیارد دلاری است که در چارچوب آن، ترکیه در تلاش است تا این کشور را با یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر راه آهن و بزرگراه به بندر فاو در سال ۲۰۱۸ متصل کند. خلیج فارس و اعلام کرد که این طرح می تواند به عنوان جاده ابریشم جدید تعریف شود و هدف آن توسعه کریدور حمل و نقل زمینی و ریلی بین ترکیه و عراق است که از بصره تا مرز ترکیه امتداد دارد و می تواند محدوده وسیعی از اروپا تا فارس را پوشش دهد. کشورهای خلیج فارس به یکدیگر متصل شوند.

پروژه مسیر توسعه با هدف کوتاه کردن زمان سفر بین آسیا و اروپا با اتصال بصره عراق به آواک ترکیه طراحی شده و بخشی از پروژه‌های بزرگ یکپارچه‌سازی اقتصادی منطقه‌ای مانند طرح کمربند و جاده است. BRI) و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا. (IMEC) وزیر حمل و نقل ترکیه نیز اعلام کرده است که این کشورها می توانند ساخت این پروژه را در سال ۲۰۲۵ آغاز کنند و ظرف مدت ۵ یا ۶ سال به اتمام می رسد.

عفیفه عابدی محقق پژوهشکده نظام مصلح نظام با بیان اینکه اعلام ایده «مسیر توسعه» را می توان بخشی از جاه طلبی بین المللی ترکیه دانست، گفت: هدف مشخصی از استفاده از این طرح نبوده است. اعلام شد.” در مورد استفاده از «مسیر توسعه» برای کوتاه کردن دسترسی به اروپا به ویژه از طریق حمل و نقل جاده ای مسافران، چه این کریدور مربوط به صادرات انرژی عراق باشد و چه کالاهای ساخت ترکیه، اشاره ای نشده است. علاوه بر این، به نظر می رسد که امکان اتصال یک طرفه این طرح به پروژه یک کمربند یک جاده (BRI) و کریدور اقتصادی هند و خاورمیانه- اروپا (IMEC) وجود نداشته باشد.

عفیفه عابدی، پژوهشگر مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با جماران، با اشاره به اقدام ترکیه برای تشکیل شورای چهارجانبه با حضور عراق، مجارستان و بلغارستان به منظور تسهیل در زمینه ایجاد ارتباط بین دو کشور، گفت: پروژه «مسیر توسعه» به قاره اروپا نامیده می شود و ضمن تاکید بر اینکه طرح مسیر را باید از چند زاویه دید. وی درباره اهداف و انگیزه های طراح، امکان سنجی طرح و ارزش و چشم انداز آن، تصریح کرد: وی طراح مسیر توسعه ترکیه است و در حال حاضر چهار کشور ترکیه، عراق، مجارستان و بلغارستان در این طرح عضویت دارند. ترکیه با توسعه شبکه کریدورها از طریق این کشور در تلاش است موقعیت منطقه ای خود را بهبود بخشد.

وی با بیان اینکه ترکیه کشوری است که موقعیت خود را هم به صورت منطقه ای و هم فرامنطقه ای مشخص می کند، یادآور شد: ترکیه خود را جزئی از قفقاز، بخشی از غرب آسیا، بخشی از اروپا و حتی آسیای مرکزی تعریف می کند اما در عین حال. فعالیت های فرامنطقه ای گسترده ای داشته است در واقع اعلام ایده «مسیر توسعه» را می توان بخشی از جاه طلبی بین المللی این کشور دانست.

عابدی در عین حال افزود: نکته مهم دیگری که ارزش و امکان تحقق طرح مسیر توسعه و مزایای آن برای عراق را روشن می کند این است که هدف مشخصی از استفاده از این طرح اعلام نشده است. در مورد استفاده از «مسیر توسعه» برای کوتاه کردن دسترسی به اروپا به ویژه از طریق حمل و نقل جاده ای مسافران، چه این کریدور مربوط به صادرات انرژی عراق باشد و چه کالاهای ساخت ترکیه، اشاره ای نشده است. علاوه بر این، به نظر می رسد که امکان اتصال یک طرفه این طرح به پروژه یک کمربند یک جاده (BRI) و کریدور اقتصادی هند و خاورمیانه- اروپا (IMEC) وجود نداشته باشد.

وی با بیان اینکه موضع چین در خصوص اتصال این پروژه به یک کمربند و یک جاده اعلام نشده است، گفت: در کریدور هندوستان و خاورمیانه نیز اروپا نقش تصمیم گیری آمریکا و ارتباط بین دو پروژه موضع آمریکا نیز به ارتباط این طرح با تقویت موقعیت اسرائیل بستگی دارد. اساساً کریدور هند-خاورمیانه-اروپا برای اتصال رژیم صهیونیستی به زنجیره ارزش جهانی و آسیایی-اروپایی و ارتقای جایگاه این رژیم در این ارتباط است. آیا ترکیه و به ویژه عراق مایلند پیوندهای ژئواکونومیک خود با اسرائیل را علنی و شفاف کنند؟ در واقع طرح مسیر توسعه با ابهامات و ابهامات فراوانی مواجه است. به این ترتیب نمی توان به طور خاص در مورد هزینه های آن برای ایران صحبت کرد.

عابدی خاطرنشان کرد: طرح «مسیر توسعه» شاید با انگیزه رقابت با کریدور شمال – جنوب مطرح شده باشد، اما باید در نظر داشت که کریدور شمال – جنوب ایران و روسیه در حال حاضر حداقل دارای چهار کانال است. که بخش قابل توجهی از آن عملیاتی شده است. . مسیر و اهداف کریدور شمال – جنوب به وضوح مشخص شده است و پتانسیل آن بسیار فراتر از «مسیر توسعه» است.

وی ادامه داد: موضوع مهم دیگری که «مسیر توسعه» را با تردید مواجه می کند، آینده روابط ترکیه و اروپا است. ترکیه در وضعیت باثباتی با غرب نیست. حتی اضافه شدن قطر و امارات متحده عربی به مسیر توسعه نیز از تعداد ابهامات نمی کاهد. به این ترتیب به نظر می رسد نیازی به حساسیت ایران به طرح ارائه شده تحت عنوان «مسیر توسعه» نیست. البته راه های ارتباطی ایران با همه همسایگانش از جمله عراق و ترکیه باید توسعه، تقویت و تحکیم شود. توسعه این مسیرها می تواند نقش و جایگاه ایران را در هر طرح موجود و بالقوه تضمین کند.