تصمیم برای گرانی قیمت بنزین قطعی شد؛ ۴ سناریو پیش روی دولت

با بررسی سخنان دیشب رئیس جمهور و اظهارات امروز وزیر اقتصاد به نظر می رسد تصمیمات جدیدی برای بنزین گرفته شده است و در این میان چهار سناریو سناریوهای مرتبط با قیمت هستند که احتمال اجرایی شدن آن ها بسیار زیاد است.

افق میهن به نقل از تسنیم، مسعود مزکیان رئیس جمهور در بخشی از سخنان شب گذشته خود به موضوع عدم تعادل بنزین اشاره کرد و گفت: بنزین گران وارد می کنیم اما به قیمت می فروشیم. ۱۵۰۰ تومان یا ۳۰۰۰ تومان.» . هیچ متخصصی در ایران و جهان این روند را نمی پذیرد. مشکل بنزین در کشور باید با نگاه به معیشت مردم حل شود. وقتی برای واردات بنزین دلار می دهیم قطعا با کسری مواجه می شویم. کسری بودجه باعث تورم می شود و به لایه های پایین جامعه ضربه می زند.

همچنین پزشکان در پاسخ به اینکه «مجلس گفته ارزی برای واردات بنزین تخصیص نمی‌دهد»، گفتند: یعنی (بنزین) گران می‌شود، اگر برای واردات بنزین ارز تخصیص داده نشود واردات بنزین باید از جایی جبران شود.»

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد صبح امروز در همایش بیمه تاکید کرد: در حالی که صحبت می کنیم می گویند می خواهید بنزین را گران کنید؛ هیچ منطقی اجازه نمی دهد این حجم وحشتناک قاچاق بنزین را داشته باشیم، بعد باید خودمان بنزین وارد کنیم. !”

وی تصریح کرد: تا زمانی که وزیر اقتصاد دولت چهاردهم هستم و حمایت دکتر مزیکیان را دارم تمام تلاشم را می کنم تا جلوی این رانت ها گرفته شود، وقت اصلاحات است، یک بار برای همیشه باید به سمتی برویم. اصلاح نارضایتی ها».

تردیدی نیست که دولت برای ساماندهی نارضایتی ها و تامین آن سناریوهای مختلفی را برای افزایش قیمت بنزین در نظر می گیرد. پیش از این، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در این خصوص گفت: بحث های کارشناسی در دولت برای قیمت حامل های انرژی ادامه دارد و برنامه دولت این است که افکار عمومی را در خصوص تصمیمات احتمالی حامل های انرژی آماده کند و دولت این کار را انجام خواهد داد. همانطور که قبلا اعلام شده بود، مردم را در مورد قیمت حامل های انرژی شگفت زده نکنید.

بنابراین با توجه به اظهارات شب گذشته رئیس جمهور به نظر می رسد اعمال سیاست های جدید برای بنزین در سال ۱۴۰۴ قطعی باشد. اما در مورد اینکه چه تصمیمی بگیریم، باید سناریوهای موجود را در نظر بگیریم.

۱- تداوم وضع موجود با اختصاص ۶ میلیارد دلار ارز وارداتی

یکی از سناریوها تداوم وضعیت فعلی (تامین بنزین ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی) بدون تغییر قیمت و تامین ارز مورد نیاز در بودجه سال آینده است.

میانگین تولید بنزین در سال جاری ۱۰۵ میلیون لیتر در روز و میانگین مصرف حدود ۱۲۳ میلیون لیتر در روز بوده است. در واقع امسال به طور میانگین روزانه ۱۸ میلیون لیتر نسبت به تقاضای مصرف کسری بنزین داشته ایم. مصرف روزانه بنزین در پیک تابستان به ۱۴۲ میلیون لیتر رسیده و در این زمان کسری به حدود ۳۷ میلیون لیتر رسیده است.

میزان ارز برآورد شده برای واردات بنزین در سال ۱۴۰۳، ۵ میلیارد دلار است و پیش بینی می شود در صورت شرایط فعلی، برای سال آینده نیاز به تامین ۶ میلیارد دلار ارز برای واردات بنزین باشد. ادامه

احتمالاً این سناریو به دلیل ارز قابل توجهی که برای واردات نیاز دارد و تخصیص آن در مجلس تصویب نمی شود، اجرایی نخواهد شد و باید به سراغ سناریوهایی رفت که احتمال افزایش قیمت بنزین در آن ها وجود دارد.

۲- تعیین نرخ سوم برای بنزین مازاد بر سهمیه

در سناریوی دیگری که دولت با آن مواجه است، بنزین با نرخ فعلی سهمیه باقی خواهد ماند. به طوری که در ابتدای هر ماه ۶۰ لیتر بنزین سهمیه ای ۱۵۰۰ تومانی و بنزین ۳۰۰۰ تومانی سهمیه ای ۱۰۰ لیتری به کارت سوخت شخصی افراد شارژ می شود اما مازاد مصرف بالای ۱۶۰ لیتر و سوخت گیری با کارت جایگاه درجه سه که یک نرخ آزاد (شاید نزدیک به فوب خلیج فارس) صورت خواهد گرفت.

در صورت اجرایی شدن این سناریو روی ۲۰ درصد مصرف (با توجه به اینکه حدود ۸۰ درصد مصرف مردم در ماه زیر ۱۶۰ لیتر است) و همچنین در قاچاق روزانه که ۱۰ میلیون لیتر تخمین زده می شود، تأثیر خواهد داشت. بنابراین می توان تا حد زیادی از نارضایتی ها کاسته و وارداتی که در حال حاضر حدود ۲۰ درصد کل مصرف را شامل می شود تقریباً به صفر خواهد رسید.

۳- تغییر در روش جیره بندی

سناریوی احتمالی دیگری که در حال بررسی است و امکان اعمال آن به صورت تک سناریویی یا ترکیبی با سناریوهای دیگر وجود دارد، تغییر نظام سهمیه بندی است. به طوری که به جای خودرو، سهمیه بنزین یارانه ای به مردم داده می شود. در این صورت هر ایرانی سهمیه ۱۵ یا ۲۰ لیتری بنزین در ماه خواهد داشت که برای یک خانواده ۳ نفره ۴۵ تا ۶۰ لیتر خواهد بود که به ازای کارت ماهانه سرپرست خانوار شارژ می شود. در صورت داشتن وسیله نقلیه می توانند از سهمیه خود در خودرو و موتور سیکلت استفاده کنند و یا در صورت نداشتن وسیله نقلیه می توانند در برنامه هایی که در ابن خاص ایجاد می شود این سهمیه را بفروشند.

در صورت اجرای این سهمیه می توان بحث تک نرخی بنزین خارج از سهمیه و عرضه آن با نرخ متفاوتی را مطرح کرد. البته در این سناریو احتمال تغییر جزئی در قیمت بنزین سهمیه ای و آزاد نیز منتفی نیست.

۴- افزایش نسبی قیمت بنزین با حفظ نظام سهمیه بندی فعلی

در این سناریو افزایش نسبی (مثلاً ۳۰ تا ۵۰ درصد) قیمت فعلی بنزین (۱۵۰۰ تومان و ۳۰۰۰ تومان) در نظر گرفته شده است که با تعیین نرخ سوم به صورت ترکیبی قابل اجرا است. در این صورت برآورد می شود که با مدیریت مصرف ناشی از افزایش قیمت ها، کمبود بنزین تا حدودی کاهش یابد. در صورت اجرا، این سناریو افزایش سالانه قیمت بنزین بر اساس تورم (یا چیزی نزدیک به آن) را به همراه خواهد داشت.

این چهار سناریو سناریوهای مرتبط با قیمت ها هستند که احتمال اجرایی شدن آن ها بسیار زیاد است، اما پرونده تحقیق و تفحص دولت درباره بنزین و تصمیمات مربوطه هنوز بسته نشده است و ممکن است در روزهای آینده سناریوهای جدیدی به سناریوهای فعلی اضافه شود.

همچنین اجرای سیاست های غیر قیمتی از جمله جایگزینی خودروهای فرسوده، متنوع سازی سبد سوخت و توسعه حمل و نقل عمومی نیز می تواند به کاهش و حتی رفع عدم تعادل بنزین کمک کند که باید بر عهده دولت باشد. دستور کار همراه با سیاست های قیمتی گرفتن