رسوایی جدید در بورس ایران | دستکاری بازار بورس با رنج مثبت

در پی اقدامات غیرقانونی در بازار سرمایه و تخلفاتی که برخی افراد و گروه ها انجام می دهند بازار سهام و OTC سازمان بورس و اوراق بهادار با پیگیری های دقیق و تحقیقات گسترده اقدام به کشف و تعقیب متهمان کرده است. در این مقاله به شرح کامل این مورد پرداخته شده است.

شرح پرونده و اقدامات مجرمانه

محسن تفرشی رئیس سازمان‌های دعاوی بازار و خود تنظیمی سازمان بورس در مصاحبه‌ای رسمی اعلام کرد: در پی شکایت سازمان بورس و اوراق بهادار از برخی افراد به اتهام دستکاری در بازار در فرابورس. نماد، ۱۴ نفر متهم به این تخلف شدند. به پرداخت ۲۲۰۰ میلیارد ریال جزای نقدی محکوم شدند.

این اقدام پس از بررسی های گسترده و رصد دقیق فعالیت های مشکوک در بازار سرمایه صورت گرفت. متهمان این پرونده عمدتاً از روش های نادرستی مانند «رنج مثبت» برای دستکاری بازار استفاده کردند.

نقض نماد فرابورس و دستکاری بازار

محسن تفرشی در ادامه توضیح داد که این تخلفات پس از عرضه اولیه نماد فرابورس آغاز شده است. پس از عرضه اولیه این نماد، برخی از اعضای هیئت مدیره، سهامداران عمده و حتی یک شرکت کارگزاری با هماهنگی و برنامه ریزی برای دستکاری بازار اقدام کردند.

این افراد با اخلال در روند عادی عرضه و تقاضا در نماد مذکور، با اغوا و فریب سایر سرمایه گذاران به خرید و فروش سهام این نماد پرداختند و قیمت کاذبی ایجاد کردند. این دستکاری ضررهای هنگفتی را به سهامداران وارد کرد.

دستکاری بازار: رنج مثبت

تفرشی در توضیح روش های دستکاری متهمان به طور ویژه به «رنج مثبت» اشاره کرد.

وی با بیان اینکه برخی از اعضای هیات مدیره و سهامداران عمده این ناشر به همراه مدیرعامل و تاجر یک شرکت کارگزاری با سوء استفاده از کد معاملاتی بستگان خود اقدام به ثبت سفارش خرید با قیمت های بالاتر از مظنه فعلی کرده اند، گفت:

این روش که در اصطلاح بازار سرمایه به «رنج مثبت» معروف است، باعث نوسانات مصنوعی و افزایش کاذب قیمت سهم شد.

بررسی دقیق و محکومیت تاجران

در ادامه رئیس اداره مطالبات سازمان بورس توضیح داد: بررسی‌های دقیق و اقدامات نظارتی سازمان بورس و فرابورس منجر به شناسایی این دست‌کاری‌ها شد.

به گفته تفرشی، معاملات با رنج مثبت به صورت هماهنگ و فریبنده انجام می شد و در این فرآیند، معاملات عمدتاً به صورت حضوری و از طریق تاجر شرکت کارگزاری انجام می شد. پس از بررسی های دقیق مشخص شد این افراد با ایجاد شرایط غیرواقعی در بازار قیمت سهم را دستکاری کرده و به مجازات محکوم شدند.

مسئولیت کیفری تجار و مشتریان

تفرشی در ادامه افزود: مسئولیت کیفری در این نوع تخلفات ممکن است شامل دو طرف یعنی مشتری و تاجر باشد. وی تصریح کرد: فرآیند معاملات اوراق بهادار ترکیبی از دو مولفه «سفارش مشتری» و «اجرای سفارش توسط معامله گر» است.

اگر این فرآیند به صورت هماهنگ و فریبنده انجام شود، مسئولیت کیفری برای هر دو طرف مشتری و تاجر به طور همزمان امکان پذیر است.

دیگر شگردهای متهمان: ایجاد دستور جعلی

رئیس اداره مطالبات سازمان بورس به شگردهای دیگر متهمان نیز اشاره کرد و اظهار داشت: متهمان علاوه بر استفاده از روش رنج مثبت، اقدام به ایجاد سفارشات خرید و فروش جعلی سنگین کردند.

این سفارشات قبل از باز شدن بازار حذف شد و سرمایه گذاران را به خرید و فروش با قیمت های غیر واقعی برانگیخت. این شیوه ها برای نوسان و کسب سودهای غیرقانونی مورد استفاده قرار می گرفت که ضررهای هنگفتی را برای سهامداران به همراه داشت.

نقش سهامداران عمده در دستکاری بازار

تفرشی در بخشی از سخنان خود به نقش سهامداران عمده در این دستکاری ها اشاره کرد. وی اظهار داشت: سهامداران عمده با هدف افزایش قیمت سهام خود در این اقدامات مشارکت داشتند.

بعضی از اینها سهامدارانآنها با واگذاری بخشی از سهام خود به سایر متهمان شرایط را برای ادامه دستکاری قیمت ها فراهم کردند. علاوه بر این، این سهامداران از روش های نامناسب معاملاتی برای تأثیرگذاری بر قیمت ها و تغییر بازار به نفع خود استفاده کردند.

در نتیجه مقام قضایی این افراد را به دلیل افزایش کاذب قیمت سهام به پرداخت جریمه نقدی معادل دو برابر سود محکوم کرد.

ابعاد دیگر پرونده و جبران خسارت قربانیان

تفرشی در ادامه به زوایای دیگر این پرونده اشاره و تصریح کرد: قبل از صدور حکم نهایی، هفت نفر از متهمان برای جبران خسارات وارده به سهامداران اعلام آمادگی کردند.

در پی این درخواست، دستگاه قضایی با پرداخت ۱۵۰ میلیارد ریال خسارت به بیش از ۱۰ هزار سهامدار آسیب دیده موافقت کرد. این غرامت باعث کاهش مجازات این متهمان شد. اما سایر متهمانی که از پرداخت خسارت خودداری کردند در نهایت به پرداخت ۲۲۰۰ میلیارد ریال جزای نقدی محکوم شدند.

اهمیت پرداخت غرامت برای قربانیان

رئیس اداره مطالبات بورس در پایان سخنان خود بر اهمیت پرداخت غرامت به آسیب دیدگان تاکید کرد. وی اعلام کرد این اولین بار است که چنین اقدامی برای جبران خسارت سهامداران در تاریخ بازار سرمایه ایران انجام می شود.

این غرامت نه تنها به احیای حقوق سهامداران کمک می کند، بلکه این پیام روشن را به بازار می دهد که هرگونه تخلف و دستکاری در بازار سرمایه با مجازات های سنگینی همراه خواهد بود.

این پرونده پیچیدگی تخلفات در بازار سرمایه را نشان می دهد و اهمیت نظارت دقیق و پیگیری قانونی را برجسته می کند.

اقدامات مجرمانه ای مانند دستکاری بازار، استفاده از روش های نادرست برای ایجاد نوسانات مصنوعی و فریب سایر سرمایه گذاران، نه تنها به اعتبار بازار لطمه می زند، بلکه ضررهای هنگفتی به سهامداران وارد می کند. اما روند پرداخت غرامت و پرداخت جریمه خسارت دیدگان می تواند گامی مثبت در جهت اصلاح و بهبود وضعیت بازار سرمایه باشد.

پرسش و پاسخ های متداول

در این پرونده چه تخلفاتی صورت گرفت؟

دستکاری بازار با استفاده از روش محدوده مثبت و ایجاد سفارشات جعلی.

چند نفر در این پرونده محکوم شدند؟

۱۴ نفر به پرداخت جریمه محکوم شدند.

برای متهمان چقدر جریمه تعیین شد؟

مجموعاً ۲۲۰۰ میلیارد ریال جریمه نقدی.

چه عواملی باعث شناسایی متهم شد؟

بررسی ها و نظارت های دقیق سازمان بورس.

رنج مثبت چیست؟

خرید سفارشات بالاتر از قیمت فعلی به صورت هماهنگ برای ایجاد نوسان مصنوعی در قیمت.

آیا تاجران نیز مسئولیت کیفری دارند؟

بله، معامله گران همچنین به دلیل شرکت در تجارت اغواگرانه و هماهنگ مسئولیت کیفری دارند.

چه کسی بیشترین تأثیر را در دستکاری بازار داشت؟

اعضای هیئت مدیره، سهامداران عمده و مدیران شرکت های کارگزاری.

چرا جبران خسارت مهم است؟

پرداخت غرامت به سهامداران زیان دیده می تواند موجب برقراری عدالت و کاهش مجازات برخی از متهمان شود.

مجازات سهامداران عمده چه بود؟

پرداخت جریمه معادل دو برابر سود ناشی از افزایش کاذب قیمت سهام.

آیا همه متهمان خسارت وارده را جبران کردند؟

خیر، برخی از متهمان از پرداخت خسارت خودداری کردند.

تفاوت بین متهمانی که خسارت پرداخت کرده اند و کسانی که خسارت نداده اند چیست؟

کسانی که خسارت پرداخت کردند مجازات کمتری دریافت کردند.

متهمان چگونه قیمت های کاذب ایجاد کردند؟

با ثبت سفارش خرید با قیمت های بالاتر از قیمت فعلی.

چه کسی در معاملات دستکاری شده دست داشت؟

اعضای هیئت مدیره، سهامداران عمده، مدیران عامل و تجار شرکت های کارگزاری.

چقدر از کل زیان به سهامداران پرداخت شد؟

حدود ۱۵۰ میلیارد ریال به ۱۰ هزار سهامدار مشمول پرداخت شد.

تاثیرات این پرونده بر بازار سرمایه چیست؟

تقویت نظارت و جلوگیری از تخلفات مشابه در آینده.