تلسکوپ شاهکار بشر؛ جیمز وب در دو سالی که آینه‌هایش را گشود ما را تا کجای کیهان برد و چه آموخت؟
دو سال پیش در ۸ ژانویه ۲۰۲۲، تلسکوپ فضایی جیمز وب برای اولین بار آینه های خود را برای ارسال تصاویری از کیهان به زمین باز کرد که قبلاً هرگز ندیده بودیم.
چشم غیرمسلح ما هرگز نمی توانست آنچه را این تلسکوپ می بیند ببیند. با سفر در نور و فضا، جیمز وب ناسا می تواند منشا جهان را ببیند، چیزی که ذهن ما به سختی می تواند آن را درک کند.
این تلسکوپ قدرتمند که در فاصله ۱.۶ میلیون کیلومتری زمین قرار دارد مانند ماشین زمان عمل می کند. کهکشان های دور، مرگ ستارگان و جو سیارات خارج از منظومه شمسی را به ما نشان می دهند و به دانشمندان و در واقع همه بشریت تصاویر نفس گیر جدیدی از فضا می دهند.
در زیر نگاهی می اندازیم به برخی از خیره کننده ترین تصاویری که این تلسکوپ تا به حال به زمین ارسال کرده است:
نگاهی عمیق تر به «ارکان آفرینش»
تلسکوپ جیمز وب با جزئیات بسیار خوبی از ستون های آفرینش نمادین گرفته است که نام آن ها به خاطر اولین بار توسط تلسکوپ فضایی هابل ناسا در سال ۱۹۹۵ ثبت شد.
ستون های خلقت از طریق لنز دوربین تلسکوپ هابل (سمت چپ) و تلسکوپ جیمز وب (راست)در این تصویر ستاره های جدیدی از ابرهای متراکم گاز و غبار در حال شکل گیری هستند. اگرچه این ستون‌های سه‌بعدی شبیه صخره‌های باشکوه به نظر می‌رسند، اما نفوذپذیری آنها بسیار بیشتر از سنگ است.
در واقع این ستون ها از گاز و غبار سرد میان ستاره ای تشکیل شده اند و در نور مادون قرمز نزدیک نیمه شفاف به نظر می رسند.
این تصویر در واقع برشی از سحابی عقاب (M16) است که ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و به ستاره شناسان کمک می کند تا مدل های تشکیل ستاره خود را بهتر بازسازی کنند. در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۲، ناسا تصویر دومی از ستون های آفرینش را منتشر کرد که این بار توسط ابزار مادون قرمز Web Intermediate (MIRI) گرفته شده است.
تصویر تلسکوپ جیمز وب از لبه های ستون های آفرینشمنظرهای که ناسا آن را «وحشتناک» و در عین حال «خنک و وهم‌آور» توصیف کرد که با همان ابزار گرفته شده و به جزئیات گرد و غبار در لبه‌های منطقه اختصاص دارد.
هزاران ستاره جدید در سحابی رتیل
در تصویری که ناسا در سپتامبر ۲۰۲۲ منتشر کرد، می توانید سحابی رتیل را با شکوه تمام ببینید.
این سحابی به عنوان یکی از بزرگترین و درخشان‌ترین مناطق ستاره‌زایی در کهکشان‌های نزدیک به کهکشان راه شیری، مورد توجه اخترشناسانی است که در حال مطالعه تشکیل ستاره هستند.
سحابی رتیلسحابی رتیل در فاصله ۱۶۱۰۰۰ سال نوری از ما در کهکشان ابر ماژلانی بزرگ قرار دارد و نام خود را از رشته های غبار بلندی گرفته است که در تصاویر قدیمی تر شبیه پاهای رتیل هستند.
در این عکس تلسکوپ جیمز وب، این مهدکودک از ستارگان با سطوح وضوح جدید تصویربرداری شده است و ده‌ها هزار ستاره جوان را نشان می‌دهد که قبلاً در غبار کیهانی پوشیده شده بودند و قبلاً هرگز دیده نشده بودند.
کهکشان ارواح
کهکشان Messier 74 معروف به Ghostاین تصویر خیره کننده از کهکشان مسیه ۷۴ (M74) یا شبح، توده های گاز و غبار را در بازوهای کهکشان و همچنین یک خوشه متراکم از ستاره ها در هسته آن نشان می دهد.
اولین تصویر از یک سیاره فراخورشیدی در یک کهکشان دور
برای اولین بار، تلسکوپ وب تصویری مستقیم از سیاره فراخورشیدی HIP 65426 b، یک غول گازی با جرم حدوداً ۶ تا ۱۲ برابر مشتری، که در خارج از منظومه شمسی قرار دارد، مخابره کرده است.
ناسا می گوید که گرفتن تصاویر مستقیم از سیارات فراخورشیدی چالش برانگیز است زیرا ستاره ها بسیار درخشان تر از سیارات هستند.
سیاره فراخورشیدی HIP 65426 باین سیاره ۳۵۵ سال نوری از زمین فاصله دارد و بسیار جوانتر از زمین ۴.۵ میلیارد ساله ما است و تنها حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون سال سن دارد.
این سیاره فراخورشیدی از ستاره میزبان خود ۱۰۰ برابر دورتر از زمین از خورشید است، بنابراین به اندازه کافی از ستاره خود دور است که وب به راحتی می تواند سیاره را از ستاره موجود در تصویر جدا کند. اما همچنین بیش از ۱۰۰۰۰ بار کم نورتر از ستاره میزبان خود در مادون قرمز نزدیک است.
آرین کارتر، محقق فوق دکتری در دانشگاه کالیفرنیا که رهبری تجزیه و تحلیل این تصویر را بر عهده داشت، گفت: گرفتن این تصویر مانند حفاری برای یافتن گنج فضایی بود. در ابتدا، تنها چیزی که می‌توانستم ببینم نور ستاره بود، اما با پردازش دقیق تصویر، توانستم آن نور را حذف کنم و سیاره را کشف کنم.»
مشتری و قمرهایش که تا به حال ندیده اید
دانشمندان ناسا همچنین با کمک تلسکوپ جیمز وب تصاویر جدیدی از بزرگترین سیاره منظومه شمسی منتشر کردند.
این تصویر در جولای ۲۰۲۲ گرفته شده است و مناظر بی سابقه ای از نورهای شمالی و جنوبی مشتری و سحابی قطبی چرخان آن را به تصویر می کشد.
مشتری و قمرهایش از طریق تلسکوپ جیمز وباین تصویر حلقه های کم نور در اطراف سیاره و همچنین دو قمر کوچک در پس زمینه کهکشانی آنها را نشان می دهد.
ایمکه دی پاتر، ستاره شناس سیاره ای در دانشگاه کالیفرنیا که رصدها را هدایت می کرد، گفت: «ما هرگز مشتری را به این شکل ندیده بودیم. “همه اینها کاملاً باورنکردنی است.”
تغییر و دگرگونی کهکشان چرخ دستی
تصاویر جدید وب از سال گذشته نیز بینش بیشتری در مورد آنچه پس از برخورد دو کهکشان اتفاق می‌افتد، به ما داد.
این تلسکوپ با نگاه کردن به غبار کیهانی ایجاد شده در اثر برخورد از طریق دوربین های فروسرخ خود، تصویری از چگونگی تغییر کهکشان Cartwheel پس از برخورد با کهکشان کوچکتر در میلیاردها سال پیش به ما داد.
کهکشان چرخ دستیدانشمندان فکر می کنند کهکشان Cartwheel زمانی بخشی از یک مارپیچ بزرگ مانند راه شیری در فاصله بیش از ۵۰۰ میلیون سال نوری بود، اما با برخورد کهکشان دیگری تغییر کرد.
به گفته ناسا، ظاهر کهکشان که دانشمندان را به یاد چرخ گاری می اندازد، ناشی از آن برخورد پرسرعت است.
دانشمندان پیش از این هرگز قادر به مشاهده آشفتگی کهکشان راه شیری و مناطق غبارآلود و ستاره های جوان آن نبوده اند.
تصویر قبلی تلسکوپ هابل از کهکشان چرختلسکوپ فضایی هابل پیش از این به این کهکشان نگاه کرده بود، اما مقدار غباری که کهکشان چرخ دستی را احاطه کرده بود، مانع از مشاهده پدیده های درون کهکشانی توسط آن شد.
اما اکنون، به لطف دوربین‌های مادون قرمز تلسکوپ جیمز وب، دانشمندان می‌توانند به مرکز درخشان کهکشان نگاه کنند. کهکشانی که هنوز در حال تغییر است و به دگرگونی ادامه خواهد داد.
منبع: یورونیوز
