مهمان ۷ میلیارد ساله‌ی منظومه‌ی شمسی: دنباله‌داری که همه را شگفت‌زده کرد
دنباله دار 3I/ATLAS در ۲۹ اکتبر به نزدیک ترین فاصله خود به خورشید رسید.
به گزارش افق میهن و به نقل از sciencealert; این نقطه که به آن حضیض خورشیدی یا حضیض می گویند، حدود ۲۱۰ میلیون کیلومتر از خورشید یعنی حدود ۱.۴ برابر فاصله زمین تا خورشید بوده و در سمت دیگر خورشید از زمین قرار داشته است.
این بدان معنی است که خورشید در این مدت دنباله دار را از دید ما بر روی زمین پنهان کرده بود. با این حال، گزارش هایی مبنی بر رصد مجدد این دنباله دار توسط تلسکوپ های زمینی وجود دارد.
دنباله‌دار 3I/ATLAS سومین جرم بین‌ستاره‌ای (از این رو 3I در نام آن) است که در حال عبور از منظومه شمسی کشف شده است.
پیشینه حدس و گمان درباره “بیگانه ها”
هنگامی که این دنباله دار توسط سیستم آخرین هشدار سیارکی زمینی (ATLAS) در ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ کشف شد، یکی از اولین سوالات در رسانه های اجتماعی این بود: “آیا ممکن است بیگانگان باشند؟”
این اولین بار نیست که چنین سوالی همزمان با یک کشف نجومی مطرح می شود. اگرچه این حدس و گمان ممکن است در ابتدا سرگرم کننده به نظر برسد، اما در واقع می تواند توجه را از علم واقعی و شگفت انگیز منحرف کند و به گسترش اطلاعات نادرست دامن بزند.
چنین شایعاتی قبلاً در مورد دو جرم بین ستاره ای اول مطرح شده بود:
دنباله دار ‘Omoamwa’ (1I/2017 U1) و دنباله دار 2I/Borisov.
اما این نه تنها برای اجرام بین ستاره ای اتفاق می افتد.
از شوخی «مرد فضایی» تا واقعیت علمی
در سال ۲۰۱۹، من (نویسنده) اولین مقاله خود را به عنوان دانشجوی دکترا درباره کشفی که انجام داده بودم نوشتم. من نور رادیویی را از یک سیستم ستاره‌ای دوتایی شناسایی کرده بودم – اولین جسم مشاهده شده توسط تلسکوپ MeerKAT که تغییرات روشنایی را در طول زمان نشان داد.
اگرچه این کشف ربطی به موجودات فضایی نداشت، اما سردبیر از من خواست تا احتمال ارتباط آن با بیگانگان را در متن ذکر کنم!
این یادآور کشف تاریخی “جوسلین بل برنل” در سال ۱۹۶۷ است. زمانی که در طول دوره دکتری خود، یک پالس سریع و تکراری از نور رادیویی را کشف کرد. او به شوخی آن را LGM 1 نامید که مخفف Little Green Men بود.
اما در واقع، هیچ یک از دانشمندان درگیر در این پروژه باور نداشتند که واقعاً موجودات فضایی را پیدا کرده اند – آنها فقط نگران بودند که رسانه ها روند علمی را با هیاهو و سرفصل های بحث برانگیز مختل کنند.
یک مهمان ۷ میلیارد ساله
این نگرانی امروزه نیز در میان ستاره شناسان وجود دارد.
دنباله دار 3I/ATLAS احتمالاً قدیمی ترین جرمی است که تا به حال در منظومه شمسی مشاهده کرده ایم.
در حالی که منظومه شمسی ما حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش شکل گرفته است، تحقیقات اخیر نشان می دهد که این دنباله دار ممکن است بیش از ۷ میلیارد سال قدمت داشته باشد.
او بیشتر این زمان را به سفر در اعماق کهکشان، در میان ستارگان گذرانده است، تا اینکه برای چند ماه کوتاه وارد سیستم ما شد.
زمانی که به حضیض خورشیدی رسید، احتمالاً نزدیک‌ترین ستاره‌ای بود که در میلیون‌ها سال گذشته به یک ستاره رسیده بود.
مطالعات علمی نشان داده‌اند که دنباله‌دار 3I/ATLAS در لایه‌های بیرونی خود دارای دی اکسید کربن بیشتری نسبت به بیشتر دنباله‌دارهای منظومه شمسی است. همچنین نسبت نیکل به سایر عناصر در آن بیشتر است.
این امضاهای شیمیایی تصویر نادری از ترکیب شیمیایی توده گازی که در منظومه ستاره ای که در آن ستاره دنباله دار متولد شده بود به ما می دهد.
و دقیقاً به همین دلیل است که ما باید سؤال «بیگانگان» را آخرین گزینه بدانیم نه اولین. زیرا اگر از ابتدا به سراغ فرضیه موجودات فضایی برویم، ممکن است چنین داده های شگفت انگیزی را نادیده بگیریم.
همانطور که اخترشناس کارل سیگن (با الهام از اصل معروف لاپلاس) گفت:
ادعاهای فوق العاده مستلزم شواهد فوق العاده ای است».
درست است که ما هنوز همه چیز را در مورد این دنباله دار نمی دانیم، اما ندانستن دلیل وجود بیگانگان نیست.
بیایید به «ندانستن» بپردازیم.
صحبت در مورد بیگانگان نیز فضایی برای انتشار اطلاعات نادرست باقی می گذارد.
به عنوان مثال، برخی شایعات ادعا می کنند که دنباله دار تغییر مسیر داده یا پشت خورشید پنهان شده است. هیچ مدرکی برای این ادعاها وجود ندارد، اما من هنگام بحث در مورد این ستاره دنباله دار به صورت آنلاین با چنین سوالاتی مواجه شدم.
این نشان می دهد که انتشار اطلاعات نادرست در قالب «فرضیه بیگانگان» چقدر آسان است.
در واقع راه هایی برای رصد دنباله دار حتی زمانی که پشت خورشید است وجود دارد.
آژانس فضایی اروپا (ESA) قصد دارد با استفاده از مأموریت‌های Mars Express، ExoMars Trace Gas Orbiter و Jupiter Icy Moons Explorer، آن را رصد کند.
و اگر مایل باشید، می توانید دنباله دار 3I/ATLAS را ردیابی کنید و ببینید اکنون در کجای منظومه شمسی قرار دارد.
لذت بردن از رازها و ناشناخته ها
شاید بتوانیم از شاعران در این زمینه یاد بگیریم. شاعر رمانتیک “جان کیتس” از مفهومی به نام “قابلیت منفی” صحبت کرد – اصطلاحی عجیب برای توصیف توانایی انسان برای پذیرش “ابهام، رمز و راز و شک” و احساس راحتی در ندانستن.
هنوز چیزهای زیادی درباره دنباله دار 3I/ATLAS و جهان اطرافمان نمی دانیم.
اگر همه چیز را از قبل می دانستیم، نجوم چندان هیجان انگیز نبود!
اما زمانی که با چیزی ناشناخته روبرو می شویم، ذهن ما تمایل دارد تا جای خالی پاسخ را پر کند – و در مورد اسرار کیهانی، ما معمولا آن را با «بیگانگان» پر می کنیم.
اما واقعیت این است که ندانستن پاسخ به معنای وجود بیگانگان نیست.
این فقط به این معنی است که ما هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن داریم.
