آمارهای تکان دهنده از مصرف آب در ایران :: افق میهن
رئیس فدراسیون صنعت آب ایران نسبت به وضعیت بحرانی منابع آبی کشور هشدار داد و گفت: ایران سالانه بیش از دو برابر ظرفیت واقعی آب مصرف می کند و برای عبور از بحران باید حداقل مصرف بخش کشاورزی را به نصف کاهش دهیم. تهران عملا منبع مستقل آب ندارد و سرانه آب قابل دسترس در پایتخت تنها به ۳۳۵ مترمکعب رسیده است.
به گزارش افق میهن؛ رضا حاجی کریم; رئیس فدراسیون صنعت آب ایران ضمن اشاره به برداشت های نادرست از آمار مصرف آب در کشور، تاکید کرد: تنها اتکا به رقم ۸۰ تا ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی، بدون در نظر گرفتن تفاوت های اقلیمی و منطقه ای، باعث ایجاد سردرگمی جدی در درک بحران آب ایران شده است.
وی با اشاره به موضوع فوق خاطرنشان کرد: این آمار (۸۰ تا ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی) از نظر بارندگی در سال های عادی صحیح است، اما باید به دو نکته مهم توجه کرد. اولاً، در سال‌هایی مانند امسال که خشکسالی به شدت افزایش یافته است، مصرف آب در بخش کشاورزی نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در حال حاضر در بسیاری از استان ها محدودیت های شدیدی از سوی دولت برای کشت اول و حتی کشت دوم اعمال شده است و همین امر باعث کاهش محسوس مصرف آب در این بخش می شود.
حاجی کریم افزود: نکته دوم تفاوت چشمگیر الگوی مصرف در کلان شهرها است. به عنوان مثال در استان تهران حدود ۵۵ درصد از کل مصرف آب مربوط به بخش شرب است. بنابراین مدل کشوری که می گوید عمده مصرف در کشاورزی است، در شهرهای بزرگ قابل اجرا نیست و باید به این نکات توجه کرد.
وی در پاسخ به این سوال که وضعیت دسترسی به آب در مناطق مختلف ایران از نظر سرانه چگونه است، تصریح کرد: تراکم جمعیت در دسترسی سرانه به آب شرب نقش تعیین کننده ای دارد. بر اساس شاخص های جهانی سرانه زیر ۱۷۰۰ متر مکعب در سال نشان دهنده تنش آبی است. میانگین کشور ما هم اکنون حدود ۱۳۰۰ متر مکعب است، اما این عدد متوسط گمراه کننده است. اگر از استان‌های شمالی و خوزستان، در مرکز کشور – که حدود ۶۵ درصد جمعیت ایران در آن زندگی می‌کنند – بگذریم، سرانه دسترسی به آب تجدیدپذیر زیر ۵۰۰ مترمکعب است.
حاجی کریم تصریح کرد: این وضعیت شامل تمام شهرهای بزرگ ایران مانند تهران، اصفهان، شیراز، کرج و قزوین می شود. در تهران اوضاع بدتر است. سرانه آب قابل دسترس برای هر نفر تنها ۳۳۵ متر مکعب است. بدتر این است که تهران اصلا آب ندارد و به همین دلیل باید صرفه جویی قابل توجهی کرد.
وی با بیان اینکه تهران اساسا منبع مستقلی برای تامین آب ندارد، خاطرنشان کرد: تقریباً تمام آبی که امروزه در تهران مصرف می شود از طریق سدهای طالقان، لار، ماملو و کرج تامین می شود در حالی که این منابع مربوط به حوضه آبریز تهران نیست. یعنی آب تهران حق غصبی است که برای تامین نیاز پایتخت از مناطق دیگر منتقل می شود و به زور این اتفاق می افتد. این واقعیت نشان می دهد که چرا شهروند تهرانی باید در مصرف آب مسئولیت پذیرتر، سخت گیرتر و وسواس بیشتری داشته باشد.
رئیس فدراسیون صنعت آب ایران درباره استانداردهای جهانی مصرف آب نیز توضیح داد: استانداردهای زیادی در دنیا وجود دارد که می گوید نباید بیش از ۴۰ تا ۵۰ درصد ذخایر آب تجدیدپذیر مصرف شود. فلسفه این استاندارد این است که طبیعت همیشه دوره های کم بارندگی را تجربه می کند و اگر سال خشکی بیاید می توانیم بدون بحران شدید از آن عبور کنیم. تمدن های بشری در فلات ایران بیش از ۷ هزار سال است که با چنین شرایطی زندگی کرده و خود را با دوره های کم آب وفق داده اند.
وی افزود: متأسفانه به دلیل مصرف بی رویه به جایی رسیده ایم که اگر سال خشکی اتفاق بیفتد فقط به این فکر می کنیم که چه کنیم. آیا باید شهرها را تخلیه کنیم یا کشاورزی را تعطیل کنیم؟ اشتباهات سیاست آب در ایران مربوط به امروز و دیروز نیست. ریشه این موضوع به دهه ۱۳۳۰ و به طور مشخص از سال ۱۳۳۵ برمی گردد. متأسفانه هر چه جلوتر می رویم دامنه این خطاها بیشتر می شود.
حاجی کریم با اشاره به بحران دیرینه آب در کشور خاطرنشان کرد: کشوری هستیم که سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارندگی و ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داریم. طبق استانداردهای جهانی، ما می توانیم تنها ۴۰ تا ۵۰ درصد از این منابع را مصرف کنیم. یعنی حداکثر ۵۱ میلیارد متر مکعب در سال. همه برنامه ریزی ها، سیاست ها و الگوهای توسعه باید بر اساس این عدد باشد که به آن «ظرفیت آب» می گویند.
وی درباره میزان مصرف آب در ایران نسبت به استانداردها تاکید کرد: امروز کل مصرف آب شرب کشور حدود ۹ میلیارد مترمکعب و مصارف صنعتی حدود ۳.۷ میلیارد مترمکعب است، مصرف آب کشاورزی نیز به حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. به زبان ساده، باید مصرف آب کشاورزی را به نصف برسانیم تا در حد ظرفیت واقعی کشور زندگی کنیم.
