دانشمندان زنبورهای بامبل را آموزش داده‌اند تا نوعی «کد مورس نوری» را درک کنند
غذاها همیشه یک محرک قوی هستند. در جدیدترین تحقیق در مورد درک ذهنی زنبورهای بامبل (Bombus terrestris)، دانشمندان توانسته‌اند این حشرات پشمالو را آموزش دهند تا تفاوت بین الگوهای نور را تشخیص دهند – نسخه ساده‌شده کد مورس – و در ازای آن یک جایزه شیرین دریافت کنند.
به گزارش افق میهن و به نقل از sciencealert; این مطالعه اولین شواهدی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد زنبورهای بامبل می‌توانند تصمیم بگیرند که در کجا غذا جمع‌آوری کنند و تنها بر اساس مدت زمان یک نشانه بصری. این بدان معناست که زنبورها می توانند مانند مهره داران “اطلاعات زمانی” را پردازش کنند. قابلیتی که در طبیعت می تواند تفاوت بین بقا و نابودی باشد.
الکس دیویدسون، دانشمند علوم رفتاری در دانشگاه کوئین مری لندن، می گوید:
“ما می خواستیم بدانیم که آیا زنبورهای بامبل می توانند بین مدت زمان های مختلف تمایز قائل شوند یا خیر، و دیدن موفقیت آنها واقعاً هیجان انگیز بود!”
هوش فراتر از انتظار در دنیای زنبورها
در سال های اخیر، محققان جنبه هایی از هوش زنبور عسل را کشف کرده اند که ذهن انسان را شگفت زده کرده است. زنبورهای بامبل نه تنها به نوعی “مزرعه” می کنند، بلکه می توانند با یکدیگر همکاری کنند و نحوه حل معماها را به یکدیگر آموزش دهند – رفتاری که مدت ها تصور می شد برای مغز کوچک آنها بسیار پیچیده بود.
علاوه بر این، برخی از گونه های دیگر زنبورها نشان داده شده است که قادر به درک و به کارگیری مفاهیم اساسی ریاضی هستند.
توانایی تشخیص «مدت» یا زمان‌بندی برای حیوانات در زمینه‌های مختلف مفید است – از یافتن غذا گرفته تا جفت‌گیری و فرار از شکارچیان. به همین دلیل، دیویدسون و همکارانش تصمیم گرفتند آزمایشی را طراحی کنند تا ببینند آیا زنبورهای بامبل می‌توانند بین فلاش‌های کوتاه و بلند نور – واحدهای اساسی در کد مورس – تمایز قائل شوند.
طراحی آزمایش
در این آزمایش، زنبورهای عسل در یک محفظه ویژه با صفحه ای روبرو شدند که دو چراغ چشمک زن را نشان می داد: یکی با فلاش بلندتر و دیگری با فلاش کوتاه تر.
در یکی از آزمایش ها، مدت زمان پلک زدن طولانی ۵ ثانیه و پلک کوتاه ۱ ثانیه بود. در آزمایشات دیگر، پلک زدن طولانی ۲.۵ ثانیه و پلک زدن کوتاه ۰.۵ ثانیه در نظر گرفته شد.
یکی از این الگوها با یک جایزه شیرین (محلول قند) – چیزی که زنبورها دوست دارند – و دیگری با ماده تلخی به نام کینین که زنبورها از آن متنفرند، تنظیم شده بود. محققان ترتیب پاداش ها و مجازات ها را به گونه ای تغییر دادند که گروه های مختلف زنبورها نشانه های متفاوتی را یاد گرفتند.
در مرحله اول، زنبورها باید یاد می گرفتند که کدام مدت مربوط به قند و کدام به کینین است. هر زنبور در مسیر جستجوی غذا هدایت شد تا اینکه به میزان موفقیت رسید – یعنی ۱۵ افق میهن صحیح از ۲۰ تلاش.
سپس، در مرحله بعدی، محققان جایزه را به طور کامل حذف کردند تا مطمئن شوند زنبورها تنها به بوی قند یا نشانه‌های دیگر متکی نیستند.
جالب اینجاست که زنبورها حتی بدون حضور شکر، الگوی زمانی مرتبط با پاداش شیرین را چندین برابر بیشتر از شرایط تصادفی افق میهن کردند. نشانه‌ای از این که آنها واقعاً می‌توانستند بین فلاش‌های کوتاه و طولانی تمایز قائل شوند.
درک زمان در مغز دانه خشخاش
با این حال، هنوز مشخص نیست که چگونه و چرا زنبورها این کار را انجام می دهند.
دیویدسون می گوید:
“از آنجایی که زنبورها هرگز در طبیعت در معرض نورهای چشمک زن قرار نمی گیرند، موفقیت آنها در این امر واقعا شگفت انگیز است.” توانایی آنها در ردیابی مدت زمان یک محرک بینایی ممکن است نشان دهنده این باشد که یک توانایی ذاتی در سیستم عصبی آنها برای پردازش زمان وجود دارد – توانایی که ممکن است برای عملکردهایی مانند ردیابی حرکت در فضا یا ارتباط بین زنبورها تکامل یافته باشد.
او می افزاید:
از سوی دیگر، شاید این توانایی غیرعادی برای رمزگذاری و پردازش زمان، بخش اساسی از نحوه عملکرد نورون‌ها باشد – ویژگی ذاتی در ساختار سیستم عصبی. پاسخ دقیق به این سوال تنها توسط تحقیقات آینده مشخص خواهد شد.
نتیجه گیری
این تحقیق بار دیگر به ما یادآوری می کند که فرآیندهای شناختی پیچیده می توانند در مغزی به کوچکی یک دانه خشخاش رخ دهند.
چیزی که زمانی فکر می‌کردیم منحصر به فرد انسان است، در واقع بیش از آنچه فکر می‌کردیم، در سراسر قلمرو حیوانات، از جمله در موجوداتی به کوچکی زنبورها، گسترده‌تر است.
