افزایش نرخها نتیجه فشار تقاضاست یا تنظیم سیاستی؟ :: افق میهن
ثبت رکوردهای جدید قیمت در بازار ارز تجاری فراتر از نوسانات روزانه تلقی می شود و می تواند نشانه تغییر رویکرد سیاست گذار در مدیریت شکاف بازار رسمی و بازار آزاد باشد.
به گزارش افق میهن، بازار ارز تجاری امروز سه شنبه ۲۵ است آذر سال ۱۴۰۴ مانند روز گذشته با افزایش محسوس نرخ ها همراه بود و قیمت ارزهای اصلی به سطوحی رسید که از آن به عنوان رکوردهای جدید در این بازار یاد می شود.
بر اساس اعلام مرکز مبادلات طلا و ارز، دلار (اسکناس) توافقی امروز با ۹۸۱ تومان افزایش نسبت به روز گذشته به ۷۵ هزار و ۲۷۴ تومان رسید.
در بازار سایر ارزها روند صعودی ادامه یافت. درهم امارات در قسمت اسکناس ۲۰ هزار و ۴۹۶ تومان و در قسمت حواله ۱۹ هزار و ۸۹۹ تومان قیمت گذاری شد. اسکناس یورو در بازار ارز تجاری به ۸۸ هزار و ۴۹۶ تومان و حواله یورو به ۸۵ هزار و ۹۱۸ تومان رسید که هر دو بالاترین سطوح ثبت شده در این بازار را نشان می دهند.
بازار ارز تجاری که پس از حذف سامانه نیما به بستر اصلی معاملات رسمی ارز ناشی از صادرات و تامین ارز برای واردات تبدیل شده است، در ماه های اخیر نقشی فراتر از یک بازار اجرایی پیدا کرده است. نرخ های کشف شده در این بازار اکنون نه تنها مبنای تصمیم گیری واردکنندگان و صادرکنندگان است، بلکه یکی از شاخص های تاثیرگذار بر انتظارات تجار و فعالان اقتصادی بازار آزاد است.
آیا افزایش نرخ ها نتیجه فشار تقاضا است یا تعدیل سیاست؟
بررسی روند معاملات و رفتار بازیگران نشان میدهد که رشد اخیر نرخها در بازار ارز تجاری را نمیتوان صرفاً به افزایش واقعی تقاضای واردات نسبت داد. بخشی از این افزایش را می توان در چارچوب تلاش سیاست گذار برای تعدیل شکاف بین نرخ های رسمی و غیر رسمی تحلیل کرد. شکافی که در ماه های گذشته کارایی و اعتبار بازار رسمی ارز را به چالش کشیده بود.
در چنین شرایطی، نزدیکتر کردن نرخ بازار تجاری به واقعیتهای بازار را میتوان بخشی از یک استراتژی غیرمستقیم برای مدیریت بازار آزاد دانست. استراتژی که هدف آن کاهش انگیزه آربیتراژ، محدود کردن تقاضای کاذب و انتقال مرکز ثقل کشف نرخ از بازار غیررسمی به پلت فرم رسمی است. به عبارت دیگر، بازارساز به جای مداخله پرهزینه و مستقیم، سعی در بازتعریف سطح بازی در بازار رسمی داشته است.
اما واقعیت این است که همزمانی این رویکرد با افزایش انتظارات تورمی و نااطمینانی های کلان اقتصادی باعث شده تا بازار ارز تجاری نه تنها نقش یک ابزار فنی را ایفا کند، بلکه به یکی از کانال های اصلی انتقال سیگنال های ارزی به اقتصاد تبدیل شود. ثبت رکوردهای متوالی قیمت ها نشان می دهد فعالان اقتصادی این تحولات را نه تعدیل کوتاه مدت، بلکه به عنوان نشانه ای از تغییر سطح تعادلی نرخ ارز در افق آینده تعبیر می کنند.
از سوی دیگر محدودیت های موقت در عرضه ارز صادراتی، احتیاط صادرکنندگان در بازگشت ارز و نامتعادل بودن زمان عرضه، باعث شده طرف عرضه بازار تجاری انعطاف لازم برای خنثی کردن فشار تقاضا و انتظارات را نداشته باشد. عاملی که به تثبیت سطوح بالاتر قیمت کمک کرده است.
خط باریک بین مدیریت و سیگنالینگ
تحلیلگران اقتصادی معتقدند افزایش تدریجی نرخ در بازار ارز تجاری تا زمانی که با تقویت سمت عرضه، مداخله هدفمند و پیامرسانی شفاف سیاستی همراه باشد میتواند به مدیریت بازار آزاد کمک کند، در غیر این صورت تثبیت رکوردهای قیمتی این خطر را به همراه دارد که بازار رسمی به جای مهار انتظارات، خود به لنگر جدید انتظارات تورمی تبدیل شود.
در چنین سناریویی، هر گونه افزایش نرخ در بازار تجاری به جای کاهش فشار روانی، به عنوان سیگنال تایید روند افزایشی تعبیر خواهد شد. تصوری که می تواند بر رفتار قیمت گذاری در بازار آزاد، قراردادهای تجاری و تصمیمات مالی شرکت ها تأثیر بگذارد.
آنچه امروز در بازار ارز تجاری مشاهده می شود نه یک جهش بی هدف و نه آزادسازی کامل نرخ هاست، بلکه بازتاب مرحله حساس تعدیل سیاست ارزی در شرایط محدودیت ابزارهای مداخله کلاسیک است.
موفقیت این مسیر به جای اینکه به نرخ های موقتی بالا یا پایین بستگی داشته باشد، به نحوه مدیریت همزمان عرضه ارز، کنترل انتظارات و جلوگیری از تبدیل رکوردهای قیمتی به سیگنال تورمی باثبات بستگی دارد.
بازار ارز تجاری اکنون نه تنها محلی برای تامین ارز تجارت خارجی است. بلکه به یکی از مهمترین حوزه های سیاست گذاری انتظارات در اقتصاد کشور تبدیل شده است. زمینه ای که در آن هر تصمیمی عواقبی فراتر از اعداد موجود در تابلوی معاملات خواهد داشت.
سوال اصلی اینجاست؛ آیا سیاستگذار ارزی با پذیرش سطوح بالاتر قیمت در بازار تجاری به دنبال مهار تدریجی بازار آزاد و کاهش شکاف قیمتی است یا ثبت رکوردهای جدید ناخواسته باعث تثبیت انتظارات تورمی در بازار رسمی می شود؟ پاسخ به این سوال به نحوه مدیریت عرضه ارز و رفتار بازارساز در روزها و هفته های آینده گره خورده است.
