خبرداغ برای کالابرگ الکترونیک و یارانه بگیران

در شرایطی که اقتصاد ایران همچنان با تورم بالا، کاهش قدرت خرید خانوارها و افزایش فشار بر معیشت مردم مواجه است، موضوع حمایت معیشتی از خانوارها بیش از پیش مورد توجه سیاستگذاران و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. یکی از مهمترین ابزارهای پشتیبانی که در سال های اخیر مورد استفاده قرار گرفته است، طرح کاتالوگ الکترونیکی است. طرحی که به جای پرداخت یارانه نقدی، میزان اعتباری برای خرید کالاهای اساسی برای خانوارها فراهم می کند.

اکنون با نزدیک شدن به بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ در شورای اسلامی، بار دیگر بحث تمدید و تنظیم پرداخت الکترونیکی فاکتورها مطرح شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند در شرایط تورمی تنها حمایت از دهک های پایین کافی نیست و دولت باید طبقه متوسط ​​را نیز در سیاست های حمایتی خود قرار دهد.

کاتالوگ الکترونیکی چیست و چه هدفی دارد؟

کالابرگ الکترونیک نوعی ابزار حمایتی است که از طریق آن دولت به جای پرداخت مستقیم نقدی برای خرید کالاهای خاص به خانوارها اعتبار می دهد. از این اعتبار معمولاً می توان برای خرید کالاهای اساسی مانند نان، برنج، روغن، گوشت، مرغ، لبنیات و برخی اقلام ضروری دیگر استفاده کرد.

هدف اصلی این طرح این است که حمایت های دولت به طور مستقیم با معیشت خانوارها گره خورده و اثر تورم بر سبد مصرفی مردم کاهش یابد. در واقع کالابرگ به دولت اجازه می دهد تا یارانه را به شیوه ای هدفمندتر و موثرتر توزیع کند.

وضعیت فعلی پرداخت الکترونیکی فاکتور

از ابتدای دولت چهاردهم تاکنون پنج بار طرح فهرست کالاهای الکترونیکی برای عشرهای واجد شرایط اجرا شده است. این پرداخت ها عمدتاً شامل دهک های درآمدی از یک تا هفت است و به خانوارها اجازه می دهد بخشی از نیازهای اولیه خود را با قیمت یارانه ای تامین کنند.

اما به دلیل نبود منابع پایدار، پرداخت کالابرگ به صورت منظم و ماهانه نبوده و این مشکل اثربخشی آن را محدود کرده و خانوارها نمی توانند به عنوان حمایت مستمر روی آن حساب کنند.

تامین منابع کالا در بودجه ۱۴۰۵

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۵ که دولت به شورای اسلامی ارائه کرد، قرار است منابع مالی طرح کاتالوگ الکترونیک از محل افزایش ۲ درصدی مالیات بر ارزش افزوده تامین شود. این افزایش نسبت به سال جاری به طور خاص برای پوشش هزینه های پشتیبانی از جمله کالابرگ در نظر گرفته شده است.

به این ترتیب پیش بینی می شود در سال آینده مشکل تامین مالی طرح تا حدود زیادی حل شود و امکان پرداخت منظم و ماهانه کالابرگ فراهم شود.

نظر کارشناسان اقتصادی در مورد لزوم تمدید کالابرگ

رحمان سعادت کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان معتقد است که شکل غالب اقتصاد ایران در حال حاضر تورم بالا و رشد اقتصادی پایین است و در چنین شرایطی تنها راه حل عملی برای حمایت فوری از مردم، گسترش و منظم کردن طرح فهرست کالاهای الکترونیکی است.

به گفته وی، کالاها باید در بودجه ۱۴۰۵ به صورت ویژه دیده شوند و ارتباط مستقیم با کالاهای اساسی داشته باشند تا از اثر تورم در امان باشند و واقعا بتوانند معیشت خانوارها را تحت تاثیر قرار دهند.

چرا کالابرگ بهتر از یارانه نقدی است؟

کارشناسان معتقدند در شرایط تورم بالا، پرداخت یارانه نقدی به سرعت اثر خود را از دست داده و به دلیل کاهش ارزش پول، قدرت حمایتی آن کاهش می یابد. از طرفی کالاها مستقیماً با کالاهای اساسی ارتباط دارند و از این طریق می توانند اثر تورم را تا حدودی خنثی کنند.

همچنین کالابرگ اجازه می دهد یارانه صرف خرید کالاهای ضروری و کمتر صرف مصرف غیرضروری یا سفته بازی شود.

کالابرگ و حمایت از طبقه متوسط

یکی از نکات مهمی که کارشناسان مطرح می کنند، لزوم حمایت از طبقه متوسط ​​است. در سال های اخیر، بسیاری از خانوارهای طبقه متوسط ​​به دلیل تورم شدید، به تدریج در طبقات کم درآمد قرار گرفته اند.

پرداخت منظم کالابرگ به دهک های متوسط ​​می تواند از این سقوط جلوگیری کرده و از گسترش فقر جلوگیری کند. از این منظر کالابرگ نه تنها ابزاری برای حمایت از فقرا، بلکه ابزاری برای حفظ ثبات اجتماعی است.

رابطه کالابرگ و کنترل تورم

سعادت معتقد است که مهار تورم باید اولویت اول دولت باشد، اما تا رسیدن به این هدف، سیاست‌های حمایتی مانند کالابرگ نقش «پل عبوری» را ایفا می‌کنند که جامعه را از وضعیت ناپایدار به وضعیت باثبات‌تر سوق می‌دهد.

به گفته وی، حتی اگر اصلاحات اقتصادی و پولی با موفقیت انجام شود، اجرای طرح کالابرگ همچنان می تواند طبقه متوسط ​​را از شوک های قیمتی مصون نگه دارد.

اصلاح بودجه و تامین منابع پایدار

یکی از چالش های اصلی اجرای پایدار طرح کالابرگ تامین منابع مالی آن است. کارشناسان معتقدند دولت باید اصلاح ساختار بودجه را آغاز کند و هزینه های غیرضروری، تشریفاتی و بی اثر را کاهش دهد تا منابع لازم برای حمایت معیشتی تامین شود.

کاهش بودجه موسسات با عملکرد پایین، حذف هزینه های نمایش و جلوگیری از اتلاف غیر ضروری می تواند بخش مهمی از منابع مورد نیاز کالابرگ را آزاد کند.

افزایش دستمزد و نقش آن در حمایت معیشتی

در شرایطی که تورم حدود ۴۰ درصد است، افزایش ۲۰ درصدی دستمزدها در واقع به معنای کاهش قدرت خرید واقعی کارکنان است. از این رو، حتی با افزایش اسمی حقوق ها، همچنان نیاز به ابزارهای حمایتی مانند کالابرگ وجود دارد.

خلاصه

در شرایط کنونی اقتصاد ایران، طرح صورتحساب الکترونیکی یکی از معدود ابزارهای موثر برای حمایت از معیشت خانوارها است. با پیش بینی پایداری منابع در بودجه ۱۴۰۵ و تاکید کارشناسان بر لزوم پرداخت منظم، پیش بینی می شود این طرح در سال آینده به صورت گسترده و منسجم تری اجرا شود.

پرداخت منظم کالابرگ می تواند فشار تورمی بر دهک های پایین و طبقه متوسط ​​را کاهش دهد، از گسترش فقر جلوگیری کند و به دولت فرصت دهد تا اصلاحات اقتصادی را با هزینه اجتماعی کمتر انجام دهد.

منبع

گزارش فردانیوز بر اساس گزارش ایرنا و اظهارات کارشناسان اقتصادی تهیه شده است