سال ۱۴۰۳ چگونه خواهد بود و چه باید کنیم؟ | چرا تورم در سال ۱۴۰۲ کاهش پیدا نکرد؟

راه حل اقتصادی وجود ندارد و در کوتاه مدت باید مشکل تحریم و تجارت ما حل شود و در میان مدت تغییرات ساختاری در ساختارهای ناکارآمد اداری، اجرایی، مدیریتی و قانونگذاری کشور ایجاد شود.

افق میهن از سال ۱۳۵۰ متوسط ​​رشد اقتصادی حدود ۸.۲ درصد در کشور به ثبت رسیده است. رشد اقتصادی ایران بر اساس گزارش بانک مرکزی در سه ماهه دوم سال ۱۴۰۲ حدود ۳.۶ درصد است. این عدد کمی بالاتر از حد متوسط ​​است.

نگاهی به وضعیت اقتصاد کشور در یک سال گذشته فراز و نشیب ها را نشان می دهد. فراز و نشیب هایی که متاثر از رویدادهای بین المللی و چالش های داخلی بوده است، مرتضی افگه، اقتصاددان و از اعضای هیات علمی دانشگاه چمران اهواز در گفتگو با فرارو مروری بر وضعیت اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ دارد. پاشنه آشیل و عقب‌نشینی‌های اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۳.

چرا تورم در سال ۱۴۰۲ کاهش پیدا نکرد؟

مرتضی افگه به ​​فرارو گفت: سال ۱۴۰۲ سال تاسیس دولت سیزدهم بود و نمی توان گفت هر مشکل و شکستی که در این سال داشتیم بر عهده دولت قبل است، در واقع باید شاهد موفقیت هایی بودیم که دولت سیزدهم وعده داده بود اما متاسفانه در سال ۱۴۰۲ با یکسری ناکامی های دولت مواجه شدیم که پس از دو سال و نیم تلاش همانطور که انتظار می رفت ریشه های تورم سر جای خود باقی ماند و تنها تمرکز دولت بر نقدینگی بود. به عنوان عامل تورم شناخته می شود، اما متأسفانه نه نقدینگی کاهش چشمگیری را تجربه کرد و نه تورم کنترل شد و به زیر ۴۰ نرسید، البته دولت در مقطعی توانست نرخ تورم را به ۳۹ درصد برساند و فکر می کرد می تواند نرخ تورم را نیز به زیر ۳۰ درصد کاهش دهد، اما انتظار می رفت که نمی تواند، ریشه تورم در کشور ما عمدتا ساختاری است و ساختارهای مخارج دولت، هزینه های ناکارآمد، بی فایده و ضروری در دولت وجود دارد که چون قابل حذف نیستند، عملا دولت نتوانست بر نرخ تورم غلبه کند و دیدیم که تا پایان سال ۱۴۰۲ با تورم بالا با ۴۰ درصد مواجه بودیم.

وی افزود: ما نتوانستیم نرخ ارز را کنترل کنیم و می بینیم که با همه تلاش ها از مرزهای جدیدی عبور کرد و ادعای دیگری که قبل از انتخابات دولت سیزدهم مطرح شد این بود که دولت روحانی تمام تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار داده و فقط یک سبد دارد. می خواهد با غرب در ارتباط باشد و اگر به قدرت رسیدیم با همه کشورهای منطقه و شرق ارتباط برقرار می کنیم البته دولت در این مدتی که بوده تمام تلاش خود را کرده است. اما با توجه به اینکه تحریم ها لغو نشده و سایر کشورها تابع قوانین بین المللی هستند، در شرایط تحریم، دولت به موفقیتی دست نیافت و قراردادهایی با روسیه و چین نیز در عمل فایده خاصی برای دولت نداشت، بهره برداری از این قراردادها و معاهدات، لغو تحریم ها و حل مشکل FATF از دیگر مواردی بود که اتفاق نیفتاد و در هر صورت به نظر می رسد دولت در این مدت موفقیت هایی در فروش نفت داشته است. با چراغ سبز غیرمستقیم آمریکا، اما این منابع برای رفع کسری بودجه کافی نبود و دولت در یک سال و نیم اخیر فشار زیادی به آن وارد کرده است. از نظر من، این مالیات ها باعث رکود بسیاری از کارگاه ها و مشاغل کوچک شد.»

این استاد دانشگاه گفت: ناتوانی دولت در حل مشکل کسری بودجه باعث شده تا برای سال آینده افزایش ۵۰ درصدی مالیات را پیش بینی کند که با توجه به وضعیت بخش تولید که توان پرداخت مالیات بیشتر را ندارد، این افزایش مالیات را بعید می دانم. ” قابل تحقق است دولت مدعی است این کار را از درآمدهای مالیاتی یا بخش غیر تولیدی می گیرد، اما ساختار دولت و کارکردهای اجرایی، اداری و بوروکراتیک چنین پتانسیلی ندارد. بنابراین بار دیگر فشارها بر بخش تولیدی و مصرف کنندگان وارد خواهد شد. در مجموع در حوزه اقتصادی سال چندان موفقی نداشتیم و دولت ناکامی های اقتصادی زیادی را به ثبت رسانده است.

وی افزود: در کنار ناکارآمدی ها و مشکلات ساختاری در کشور باید به این نکته نیز اشاره کرد که دولت نسبت به رفع برخی مشکلات بی تفاوت است و تنها معطوف به تعدادی از معلولان است و در کنار همه اینها دو نکته وجود دارد که کاهش می یابد. خوش بینی و افزایش بدبینی یکی انتخابات اخیر مجلس بود که تندروترین جناح اصولگرا را از نظر اکثریت آرا وارد مجلس کرد و حتی اصولگرایان معتدل هم در انتخابات اقبال چندانی نداشتند؛ این گروه عقیدتی و سختگیرانه دارند. یا برخوردهای محدودکننده در حوزه مسائل اقتصادی و سیاسی که احتمالاً باعث تمرکز دولت بر روی موضوعاتی مانند حجاب و فیلترینگ می شود که در نتیجه ظهور این اتاق فکر برای دولت هزینه خواهد داشت.اولویت این گروه عقیدتی است. به جای مسائل اقتصادی، مسائل انتخابات آمریکا نیز در اقتصاد این کشور در سال آینده موثر است، از حدود ۲ ماه پیش که انتخابات درون حزبی آمریکا آغاز شد و مشخص شد ترامپ احتمالاً کاندیدای حزب جمهوریخواه بود، وضعیت اقتصاد ایران تحت تأثیر قرار گرفت و قیمت دلار نیز افزایش یافت. بنابراین در سال ۱۴۰۳ با دو مشکل عمده در داخل و خارج از کشور مواجه هستیم. اول: تفکر و تصمیم گیری دولت و از سوی دیگر نتایج احتمالی انتخابات آمریکا. آخرین نظرسنجی ها نشان می دهد که ترامپ در حزب جمهوری خواه چند قدم جلوتر از بایدن در حزب دموکرات است.

این کارشناس اقتصادی گفت: اگر نتایج انتخابات بر اساس انتخاب ترامپ پیش برود و دولت همگام با مجلس عمل کند، احتمال اینکه اقتصاد و کشور با مشکلات بیشتری نسبت به سال ۱۴۰۲ مواجه شوند بسیار بیشتر خواهد شد. من بارها تاکید کرده ام که مشکلات اقتصادی کشور راه حل اقتصادی ندارد و با فرمول های اقتصادی قابل حل نیست و اقتصاددانان کاری از دستشان بر نمی آید، بنابراین راه حل کوتاه مدت این است که به فکر حل تحریم ها باشیم. اگرچه نه در آمریکا و نه در ایران هیچ تلاشی برای حل مشکلات ذکر شده شاهد نیستیم، در حالی که در دوره های قبل راه حل های درستی اجرا و تدابیر خوبی اندیشیده شد، مانند اوایل دهه ۱۳۹۰ که آرامش قهرمانانه اعلام شد و راه مذاکره با آمریکا باز شد یا در زمان جنگ که امام قطعنامه را پذیرفت. اگر چنین روتینی را در دستور کار قرار دهیم می توانیم بر این مشکل فائق آییم وگرنه راه حل اقتصادی وجود ندارد و در کوتاه مدت باید مشکل تحریم و تجارت ما حل شود و در میان مدت تغییرات ساختاری در ساختارهای اداری ناکارآمد باید نهادهای اجرایی، اداری و قانونگذاری کشور ایجاد شود.