غفلت ۱۰ ساله ایران از ظرفیت اتحادیه پایاپای آسیایی در دلارزدایی

به گزارش افق میهن، اتحادیه بورس آسیا یک موسسه مالی بین المللی است که در سال ۱۹۷۴ در تهران تاسیس شد. این اتحادیه به ابتکار کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) و با مشارکت ۹ کشور آسیایی از جمله ایران ایجاد شد. در همین زمینه محسن کریمی; معاون بانک مرکزی ضمن تمجید از ایده بنیانگذاران اتحادیه مبادلات آسیایی که چند دهه پیش به فکر کاهش وابستگی به دلار در مبادلات تجاری و مالی کشورهای آسیایی بودند، گفت: اتحادیه.» با ایجاد یک بین بانکی، انتقال و صورتحساب مستقیم از طریق شبکه پیام رسانی امکان پذیر است. وجوه بین بانک های کشورهای عضو در دسترس قرار گرفت. این امر منجر به استفاده از دلار کمتر در مبادلات بین المللی در کشورهای آسیایی شده است.

وی با اشاره به اینکه اتحادیه آسیا نقش مهمی در توسعه همکاری های اقتصادی و مالی کشورهای آسیایی دارد، افزود: این اتحادیه با کاهش وابستگی به دلار به استقلال اقتصادی کشورهای آسیایی کمک می کند. حرکت دلار در حساب های بانکی به تدریج در حال کاهش است و بانک ها این مشکل را در دفاتر خود ثبت می کنند. برای اجرای این ایده خلاق، اتحادیه ای تأسیس شد که دبیرخانه آن به طور دائم در ایران مستقر است.

کریمی تاکید کرد: متأسفانه وقتی از این سازوکار و این اتحادیه مطلع شدیم، فکر نمی کردیم که این سازوکار در ایران وجود داشته باشد. وقتی دیدیم که این سازوکار توسط یک نفر پیش بینی شده است، انتظار داشتم در ده پانزده سالی که در تحریم هستیم، از این مکانیسم بیشتر استفاده شود. اما متاسفانه دقیقا برعکس این اتفاق افتاده است و اصلا از این سازوکار استفاده نشده است و متاسفانه معاملات ایران در این اتحادیه تقریبا صفر است.

معاون بین الملل بانک مرکزی افزود: برخی معتقدند به دلیل تحریم ها، ایران نمی تواند تسویه حساب های خود را به دلار انجام دهد و از این رو از کارآمدی این سازوکار سودی نخواهد برد. در واقع این اتحادیه به دلیل دلاری شدن ایجاد شد که البته به دلیل تحریم ها برای ایران قابل اجرا نبود. در دو سال گذشته که این مسئولیت به ایران سپرده شد، تلاش هایی برای ساماندهی این اتحادیه صورت گرفت. در این راستا از یک سو برای تنوع بخشی به کشورهای عضو اتحادیه تلاش شد و از سوی دیگر راهکارهایی برای رفع مشکلات ناشی از تحریم ها در حوزه تسویه دلار و یورو اندیشیده شد.

وی در ادامه توضیح داد: در نشست اخیر به میزبانی ایران، پیشنهاد شد ساختار و سازوکار پرداخت‌های درون اتحادیه برای کشورهای تحریم‌شده و کشورهایی که نمی‌خواهند وابستگی خود را به دلار افزایش دهند یا کشورهایی که وابستگی کافی به دلار ندارند، شفاف‌سازی شود. دلار برای احیای ذخایر دلار این مکانیسم در همه این شرایط مفید و موثر است. کشورهای عضو اتحادیه اروپا که تحت تحریم نیستند نیز می توانند از این مکانیسم استفاده کنند. متاسفانه ظرفیت های اتحادیه مغفول مانده است.

کریمی با اشاره به تغییرات ایجاد شده در دو سال اخیر در اتحادیه بورس های آسیایی گفت: دبیر کل این اتحادیه تغییر کرده، تغییرات متناظری در اساسنامه ایجاد شده و ایران به عنوان میزبان مجمع سالانه اتحادیه انتخاب شده است. دو عضو جدید نیز به اتحادیه اضافه شدند. این اتحادیه در پنجاه سال گذشته عضو جدیدی نداشته است. در دهه های اول تأسیس آن، چندین کشور اقماری هند به اتحادیه پیوستند، اما پس از آن هیچ عضو جدیدی اضافه نشد. اکنون پس از گذشت چندین دهه، دو عضو جدید در اتحادیه پذیرفته شده اند. امیدواریم در سال های آینده اعضای جدید به اتحادیه بپیوندند و این اتحادیه را متنوع تر کنند. این به ما کمک می‌کند تا مدل‌های کسب‌وکارمان را سازگارتر کنیم و از مکانیسم بهره‌وری چندجانبه بهتر استفاده کنیم.

معاون بین الملل بانک مرکزی افزود: با عضویت چین و روسیه، امکانات توسعه فعالیت های دلارزدایی تجاری اتحادیه به میزان قابل توجهی تقویت می شود.این حوزه به دلیل اقتصاد عظیم چین و حضور روسیه به هم پیوسته است. کشورهای اقماری که اقتصاد آنها به هم مرتبط است از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این دو کشور یکی از اهداف مهم اتحادیه بودند و در حال حاضر برای رسیدن به این اهداف تلاش می کنیم. با عضویت دو کشور اروپایی و آفریقایی، گام بعدی ما افزودن کشورهای بیشتری به اتحادیه است. به ویژه برنامه هایی برای عضویت روسیه و چین در حال انجام است و اقداماتی برای تسهیل الحاق و تجهیز آنها در حال انجام است.

وی خاطرنشان کرد: دبیرخانه نهادهای بین المللی نقش اساسی در هماهنگی و تسهیل فعالیت این نهادها ایفا می کند. به همین دلیل وجود دبیرخانه دائمی و فعال برای نهادهای بین المللی بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال نهادی مانند کشورهای بریکس به دلیل نبود دبیرخانه دائمی سرعت لازم را در انجام وظایف خود دارد. از سوی دیگر اتحادیه بورس های آسیایی به دلیل وجود دبیرخانه دائمی در ایران در انجام وظایف خود موفق تر بوده است. دبیرخانه اتحادیه بورس های آسیایی نقش مهم و سازنده ای در برگزاری نشست اخیر این اتحادیه ایفا کرد. این دبیرخانه با حمایت مستمر خود توانست دو کشور از اروپا و آفریقا را به عضویت این اتحادیه درآورد. با توجه به اینکه پذیرش اعضای جدید مستلزم اجماع ۱۰۰ درصدی بین اعضای اتحادیه است، این موفقیت بزرگی بود. به طور کلی می توان گفت که دبیرخانه های نهادهای بین المللی نقش اساسی در موفقیت این نهادها دارند. لذا لازم است به تقویت و توسعه این دبیرخانه ها توجه شود.

کریمی افزود: دلار آمریکا به عنوان واحد پولی آمریکا زیرساخت مهمی در نظام بانکی بین المللی است. زیرا بیشتر تراکنش ها و تسویه حساب های مالی بین المللی به دلار انجام می شود. بدون دلار، سیستم بانکی بین المللی با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. علاوه بر دلار، زیرساخت‌های دیگری نیز در نظام بانکی بین‌المللی وجود دارد که بیشتر آن‌ها توسط آمریکا یا غرب ایجاد شده‌اند. این زیرساخت ها شامل سیستم های پیام رسان بانکی است. این سامانه‌ها شبکه‌ای جهانی هستند که بانک‌های مختلف را در سراسر جهان به هم متصل می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهند به صورت یکپارچه و با رعایت مقررات قانونی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

معاون بین الملل بانک مرکزی در پایان تصریح کرد: در حال حاضر اتحادیه های بورسی آسیا نیز به این زیرساخت ها نیاز دارند. به عنوان مثال، اتحادیه مالی جدیدی که ایران در حال ایجاد آن است، به زیرساخت پیام رسانی بانکی نیز نیاز دارد تا مستقل از دلار عمل کند. در همین راستا، بانک مرکزی ایران طی دو سال گذشته زیرساخت‌های پیام‌رسان بانکی بومی خود را ایجاد و به دبیرخانه این اتحادیه تحویل داده است. با پیوستن کشورهای جدید به این اتحادیه، زیرساخت های مالی آنها تقویت می شود و این اتحادیه می تواند به یک اتحادیه مالی قدرتمند تبدیل شود.