چرا فراموش می‌کنیم به چه فکر می‌کردیم؟
آیا تا به حال شده وارد اتاقی شوید و فراموش کنید که چرا وارد اتاق شده اید یا فراموش کرده اید که هنگام صحبت کردن چه می خواهید بگویید؟ چه اتفاقی می افتد وقتی فراموش می کنیم به چه فکر می کردیم؟
برای درک اینکه چرا چیزها را فراموش می کنیم، ابتدا باید نحوه عملکرد حافظه را درک کنیم و باورهای نادرست در مورد آن را کنار بگذاریم.
سوزان جاگی، استاد روانشناسی در دانشگاه نورث ایسترن آمریکا، می گوید: حافظه فقط یک چیز نیست. بلکه دارای مولفه های بسیار متفاوتی است که به فرآیندهای شناختی مختلف مربوط می شود.
در این رابطه باید بدانیم که دو نوع حافظه وجود دارد: حافظه بلند مدت و حافظه فعال (حافظه کاری). خاطرات بلندمدت دسته ای وسیع و چندوجهی از خاطرات هستند که شامل دانش، تجربیات و مهارت هایی است که برای مدت طولانی (از چند ساعت تا یک عمر) در مغز ذخیره می شوند. در همین حال، افکار موجود در حافظه فعال هر بار فقط برای چند ثانیه یا چند دقیقه به ذهن خطور می کنند.
ارل کی میلر، استاد علوم اعصاب در دانشگاه MIT در ایالات متحده، می گوید که حافظه فعال مانند “تخته ترسیمی برای تفکر آگاهانه” است. هر ذره اطلاعات جدید، گفتگوی داخلی و مسیرهای ورودی حسی به حافظه فعال منتقل می شود و ویژگی های خاصی از این نوع حافظه مشخص می کند که چرا ما چنین افکاری را فراموش می کنیم.
میلر توضیح داد: “اولین ویژگی حافظه فعال ظرفیت بسیار محدود آن است. روانشناسان تخمین می زنند که افراد فقط می توانند حدود چهار تا هفت “تکه” اطلاعات مانند حروف، اعداد، کلمات یا عبارات را در حافظه کاری خود نگه دارند. با آگاهی از همه این “تکه ها” در یک زمان، مغز از یک فکر به فکر دیگر می رود، که احتمال فراموشی برخی از افکار را در این بین افزایش می دهد.
ویژگی دوم این است که مغز به سرعت مسائل غیر مهم را از حافظه فعال پاک می کند تا جایی برای اطلاعات جدید ایجاد کند. بنابراین اگر آن خاطرات کوتاه مدت به خاطرات بلندمدت (فرآیندی به نام تثبیت) منتقل نشوند، به زودی توجه از آنها خارج می شود.
به گفته میلر، مغز قادر به انجام چندین کار همزمان نیست، باید افکار مختلف را متعادل کند. زیرا حافظه فعال ما به سمت افکار مختلف می رود. این نیاز به تلاش و توجه آگاهانه دارد که قشر جلوی مغز مغز. بر حوزه ای که با یادگیری پیچیده، تصمیم گیری و استدلال درگیر است، نظارت می کند. اگر توجه به یکی از آن افکار جلب شود و روی آن متمرکز شود یا به مکانی جدید منحرف شود، مغز افکار قبلی را فراموش می کند.
عوامل فراموشی چیست؟
میلر می گوید: مثل این است که مغز چندین توپ در دست دارد و یکی از آنها را رها می کند. این زمانی است که چیزهایی را فراموش می کنید. به خصوص زمانی که مغز در اثر الکل یا سایر مواد مخدر دچار خواب آلودگی یا اختلال می شود، توپ های بیشتری آزاد می کند، به این معنی که محتوای بیشتری را از حافظه فعال خارج می کند. سن یکی دیگر از عوامل فراموشی است. عملکرد حافظه کاری در سن ۲۰ سالگی به اوج خود می رسد و در میانسالی شروع به کاهش می کند.
برای جلوگیری از فراموشی چه باید کرد؟
برای جلوگیری از فراموش کردن چیزها، میلر توصیه کرد که در وهله اول از انجام چند کار خودداری کنید. وی گفت: وقتی فکر می کنید چند کار را همزمان انجام می دهید سعی می کنید بین کارها تعادل برقرار کنید و این تلاش احتمال فراموشی را افزایش می دهد.
جگی همچنین درباره اقدام لازم هنگام فراموشی گفت: بازسازی موقعیت ممکن است به یادآوری مطالب کمک کند. یعنی وقتی چیزی را فراموش کردید به اتاقی که قبلا در آن بودید برگردید و افکارتان را دنبال کنید. این عمل ممکن است به مغز کمک کند تا برای چند ثانیه به حافظه کاری خود رجوع کند و قبل از نابودی کامل فکر را بازیابی کند.
