کدام فیلم‌های دفاع مقدس در دهه ۹۰ ماندگار شدند؟ +تصاویر :: افق میهن

چند سالی است که جشنواره فیلم فجر درگیر حضور آثار سینمای دفاع مقدس بوده است، اما در دهه اخیر یعنی بین سال های ۹۲ تا ۱۳۷۶ پنج اثر ماندگار خلق شد که فیلمسازی با استعدادی چون محمدحسین مهدویان را معرفی کرد. سینمای ایران و تخیل مردم. سینما را از استفاده مناسب از جلوه های فنی در قالب دفاع مقدس رهایی بخشید.

به گزارش افق میهن، فهرست اسامی فیلم هایی که در دهه اخیر در سینمای دفاع مقدس تولید شده اند کار سختی نیست. با یک جستجوی ساده به بیش از ۱۵ فیلم ساخته شده در دهه ۹۰ در ژانر دفاع مقدس می رسیم. در این میان، نام بردن از چند اثر برجسته آسانتر است. چند اثر را می توان نام برد که هم نظر مردم و هم منتقدان را جلب کرده، حال و هوای جنگ را درک کرده و خلاف آن عمل نکرده است؟

در سینمای دهه اخیر و به ویژه در چند سال اخیر، ژانر دفاع مقدس بخش قابل توجهی از فیلم های جشنواره فیلم فجر را به خود اختصاص داده است. تا جایی که بسیاری از رسانه ها تعداد فیلم هایی از این دست را در بین بقیه فیلم های جشنواره بررسی می کنند و تیترهای آن ها مملو از نقاط قوت و ضعف حضور چندگانه فیلم های دفاع مجدیسی در جشنواره فیلم فجر است.

اما آنچه مسلم است کثرت گرایی نیست; چرا که شاخص ترین آثار از این دست در اواسط سال ۹۲ تا ۹۷ در این دهه تولید شد. در سال ۱۹۹۲، زمانی که فیلم f و شیار ۱۴۳ تنها رقبای جدی از این دست در جشنواره فیلم فجر بودند که هر دو به اندازه کافی دیده شدند و جزو آثار شاخص این ژانر محسوب می شوند.

بوی خاک پاوه و کوچه چریک ها در قالب شهید چمران

f آخرین ساخته ابراهیم حاتمی کیا در سینما دفاع مقدس محسوب می شود. فیلمی با محوریت بخشی از زندگی شهید مصطفی چمران به عنوان یکی از برجسته ترین شهدای جنگ. فیلمی که مخاطب را حتی تماشاگران ناآشنا با چمران را با خود همراه می کند، به کوچه پس کوچه های جنگ زده پاوه می رود و به جای پاسخ به پرسش ها، در ذهن مخاطب سوال ایجاد می کند و او را به تفکر وا می دارد.

چیزی که این فیلم را متمایز می کند این است که حاتمی کیا قهرمان خود را نه تنها برای یک ذوق ایده آلیستی خاص بازآفرینی می کند. برخی ممکن است آن را محافظه کاری بدانند، اما چه چیزی باعث آن شده است f جلوتر از فیلم های چند سال اخیر اینگونه است، این کنترل کارگردان در عدم تزریق ایدئولوژی خود درباره شهید برجسته ای چون چمران به مخاطب است.

کارگردان در نمایش وجه دلخراش جنگ نیز در اندازه و گستره سکانس دیدنی سقوط هلیکوپتر ابتکاری دارد که تاثیر آن تا مدت ها در ذهن بیننده نقش بسته است.

مریلا زارعی در فیلم «گرو ۱۴۳»

تصویر مادر باردار توسط «شیار ۱۴۳».

در میان هیجان سنگرها و فیلم های زندگی نامه ای از زندگی شهدا، جای خالی اثری بود که به یکی از پیچیده ترین و زیباترین روابط انسانی در بستر جنگ می پردازد. رابطه مادر و فرزند گمنامش و همه متعلقات این رابطه از جمله نکات کلیدی بود که نرگس آبیار آن را دریافت کنید و وارد شوید شیار ۱۴۳ به نمایش گذاشته شده استبلندترین اثر مهدویان از صداهای واقعی استفاده می کند، مصاحبه هایی که با دقت ضبط شده و مانند تکه های پازل کنار هم قرار می گیرند.

پیش از این، فیلم بوسیدن روی ماه او سعی کرده بود به این موضوع نزدیک شود، اما شکلی که آبیار برای درک انتظار این مادر از سوی مخاطبان به تصویر می‌کشید، جزئیاتی داشت و به یادگار خواهد ماند. از رادیویی که با بازی بازی می کند مریلا زارعی دور کمر به فرش و قاب عکس در دستش بسته شده بود. مولفه هایی که احتمالا در این ژانر از سینما زیاد دیده می شوند، اما وقتی شخصیت با برقراری دیالوگ و لحن این عناصر را از آن خود می کند، دیگر نمی توان آنها را عناصری کلیشه ای و مشابه دانست.

شیار ۱۴۳ لحظه هایی که اشک مخاطب را در می آورد کم نیست، اما در همه آنها به یک اندازه خوب کار می کند. در این اثر علاوه بر همه اینها شاهد نقش یک کشاورز هستیم که شیار ۱۴۳ آن را از سایر آثار از این دست متمایز می کند.

پازل مستند و قصه گویی; تمایز “ایستادن در غبار”

در سال ۹۴ ایستاده در غبار در جشنواره فیلم فجر رقیبی در نوع خود وجود نداشت محمدحسین مهدویان او به عنوان یک فیلمساز جوان و با استعداد به سینمای ایران معرفی شد و اثری با ترکیبی نو و بدیع در این راه خلق شد و تحسین مردم و منتقدان را برانگیخت.

دلیل تمایز ایستاده در غبار بیش از همه، شکل و نحوه روایت متفاوت است. بلندترین اثر مهدویان از صداهای واقعی استفاده می کند، مصاحبه هایی که با دقت ضبط شده و مانند تکه های پازل کنار هم قرار می گیرند. این به تنهایی کافی است تا فیلمساز به زور سعی نکند فضایی از سال های جنگ، لحن آدم های قصه گو و شهید بسازد. احمد متوسلیان می گویند خود حدیث مفصلی است که ریزه کاری دارد و مثل مستند نیست که مخاطب را خسته کند.

امیر جدیدی در فیلم تنگه ابوقریب

جزئیاتی که در «تنگه ابوقریب» دیده شد.

در جشنواره سی و ششم کم کم حضور چنین فیلم هایی محسوس بود سرو زیر آب، ماهورا، بمب یک عاشقانه و تنگه ابوقریب به این ترتیب رقیبان هم بودند، بنابراین آنچه در ذهن مخاطب ماند، روایت متفاوت توکلی از جبهه های جنگ بود.در کنار روایتی مفصل، «تنگه ابوقریب» به درستی از تکنیک ها استفاده کرد و نظرات منتقدان نیز تا حد زیادی در مورد استفاده مناسب از نکات فنی مثبت بود.

جزئیات نیز در این فیلم مهم هستند. توکلی برخلاف فیلم های عظیمی که تصویری کلی از جبهه، تلاش رزمندگان و مجروحان و… به مخاطب ارائه می دهد، در آن همه هیاهو سعی کرده جزئیات را مهم جلوه دهد. از گل سر گرفته تا شیره ای که نیم و نیم روی میز مانده است. حضور عکاس نوجوان در فیلم نیز جلوه‌ای متفاوت به این گونه آثار می‌دهد، لحظات مهمی ثبت می‌شود و این بار کسی که آنها را ثبت می‌کند نیز یکی از رزمندگان مورد علاقه کارگردان است.

تنگه ابوقریب در کنار روایتی دقیق، تکنیک‌ها به درستی به آن کمک می‌کرد و نظرات منتقدان چه در طول جشنواره و چه بعد از آن، بیشتر در مورد استفاده مناسب از فیلم‌برداری، صدابرداری و سایر نکات فنی مثبت بود.

۲۳ روح در روایتی بر اساس واقعیت به هم گره خورده اند

در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر تنها یک فیلم به طور خاص روایت سال های جنگ را هدف قرار داد. ۲۳ نفر مانند ایستاده در غبار او در برخی سکانس ها از تصاویر واقعی استفاده کرد و مهمتر از آن دست روی سوژه ای بکر گذاشت که با وجود ساخت مستند و کتاب، تا به حال تبدیل به فیلم نشده بود.

۲۳ نفر او به جای تاکید بر هیاهوی خط مقدم، داستانی به موازات این ماجرا آغاز کرد که به اندازه شأن رزمندگان ایرانی بود. مهدی جعفری در این فیلم اهمیت تبلیغات و رسانه در روزهای جنگ را هدف قرار می دهد و برخلاف جریان آب رودخانه، به جای تمرکز بر شخصیت یک رزمنده، ریسک می کند و ماجرای گره خورده ۲۳ نفر از آنها را به نمایش می گذارد. .