جای خالی سپرده گذاری ارزی در اقتصاد کشور
بازار؛ اسدالله خسروی ترازک: برآوردها از ذخیره و ذخیره ارزهای داخلی حاکی از آن است که حدود ۵۰ میلیارد دلار به جای استفاده در گردش اقتصادی کشور، در خزانه ها یا به اصطلاح کوسن و پد در خانه ذخیره شده است. نمونه آن این است که هر زمان قیمت ارز کاهش می یابد و این روند ادامه دارد، صف فروشنده پشت بازار شلوغ صرافی و دلال داغ می شود زیرا بسیاری از افراد برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت ارز فروشنده می شوند.
اینکه چرا مردم ریسک حفظ ارز خود را در داخل می پذیرند اما آن را به صورت سپرده ارزی در بانک ها یا صندوق های ارزی قابل معامله رها نمی کنند، ناشی از برخی مشکلات از جمله بلاتکلیفی ها و بی ثباتی های اقتصادی و … است و این مشکل مهمی است که با چنین رویکردی متاسفانه بخش قابل توجهی از سرمایه کشور به جای ورود به چرخه تولید اقتصاد نابسامان و بی ثمر، ناکارآمد می شود. برخلاف ایران، هیچ کس در دنیا پول خود را در کشور خود نگه نمی دارد و سعی می کند آن را به بانک ها و مؤسسات مالی و صندوق های سرمایه گذاری قابل اعتماد بسپارد. برای بهره مندی از این سرمایه گذاری و حمایت از اقتصاد کشور.
مشکلات و معضلاتی مانند تغییر ناگهانی نرخ ارز و نوسانات شدید قیمت این کالاها و همچنین بی اعتمادی مردم به سیستم بانکی و موسسات مالی و همچنین بی ثباتی اقتصادی، خانه ها را به محلی برای ذخیره ارزهای خارجی برای سرمایه گذاران تبدیل کرده است.
اگر مردم ریسک ذخیره ارز خود را در خانه دوست دارند!
اما در ایران مشکلات و معضلاتی از جمله تغییر ناگهانی نرخ ارز و نوسانات شدید قیمت این کالا و همچنین بی اعتمادی مردم به سیستم بانکی و موسسات مالی و همچنین بی ثباتی اقتصادی باعث شده تا خانه ها به انبار ارزهای خارجی برای سرمایه گذاران تبدیل شوند، زیرا تجربه تلخ سال ها قبل از سوی بانک ها و رسانه ها نشان می دهد که این گونه توافقات بانک ها و رسانه ها به شیوه اعتماد آنها نشان داده است. این که ارز در زمان تقاضا با قیمت روز یا نرخ سود آن ارز به سپرده گذار بازگردانده شده است و بانک ها به وعده های خود در این زمینه عمل نکرده اند. این مشکل باعث شد مردم از سپرده‌های ارزی دوری کنند و ریسک ارزی را بپذیرند که آنها را در خانه نگه دارند اما هرگز به بانک اعتماد نکنند.
در واقع ریشه بی اعتمادی مردم به سیستم های پولی به همین دوره برمی گردد، زیرا همانطور که گفته شد، زمانی که مردم سپرده های ارزی خود را از بانک ها خارج می کردند، به جای دلار، معادل ریالی دریافت می کردند. اما از آن زمان به بعد عده ای تصمیم گرفتند که به آن سمت نروند و سود ببرند و به جای سرمایه گذاری ارزی را که در دست دارند نگه دارند. این در حالی است که به گفته کارشناسان، هیچ اقتصادی بدون سرمایه گذاری نمی تواند رشد کند و با بازگشت دلارهای داخلی به تولید، البته می تواند موتور رشد اقتصادی کشور را تحریک کند، مشروط بر اینکه بانک ها به وعده های خود در اجرای قراردادها عمل کنند.
توجه به سرمایه گذاری ارزی به دلیل تاثیر قابل توجه آن بر اقتصاد کشور به جایی رسیده است که وزیر اقتصاد بر توافق با سازمان بورس برای ایجاد صندوق های ارزی با سود تضمینی و جذب سرمایه های مردمی در قالب ارز و طلا تاکید کرده است تا مردم بتوانند از این سرمایه گذاری تضمین شده و حمایت شده بهره مند شوند.
ایجاد صندوق های ارزی با سود تضمینی برای جذب سرمایه خارجی
توجه به سرمایه گذاری ارزی با توجه به تاثیر قابل توجه آن بر اقتصاد کشور اخیراً به جایی رسیده است که وزیر اقتصاد بر توافق با سازمان بورس برای ایجاد صندوق های ارزی با سود تضمینی و جذب سرمایه های مردمی در قالب ارز و طلا تاکید کرده است. به گفته علی مدنی زاده، هدف از این تصمیم جذب وجوهی در قالب ارز و طلا است تا مردم از این سرمایه گذاری تضمینی و مطمئن بهره مند شوند و شرکت های بزرگ صادراتی نیز اقدام به انتشار و خرید اوراق ارزی کنند. در این راستا توافقاتی با سازمان بورس انجام شده که جزئیات آن منتشر خواهد شد. با این حال واضح است که تمامی مبادلات و سرمایه گذاری ها بر مبنای ارز بوده و کل فرآیند تضمین شده است، بنابراین به این ترتیب سرمایه مردم به شرکت های بزرگ متصل می شود و در آینده به صورت ارزی به سمت مردم باز می گردد.
در شرایطی که بسیاری از مردم چندین سال است برای حفظ ارزش سرمایه خود در برابر افزایش تورم به خرید ارز روی آورده اند و با حفظ آن سعی در حفظ دارایی خود از کاهش ارزش پول ملی دارند، در چنین شرایطی ارز زیادی خریده و در خانه نگه داشته اند. به گفته کارشناسان، اگر ارزها با امنیت و مدیریت صحیح به چرخه اقتصاد بازگردند، می توانند تحول خاصی را در کشور ایجاد کنند.
عوامل متعددی باعث شده تا دارندگان ارز داخلی تمایلی به سپرده گذاری نداشته باشند و بهتر است به جای ریسک سپرده گذاری، آن را در خانه نگه دارند زیرا اعتماد چندانی به سیستم بانکی و سیاست گذاران آن ندارند که در گذشته این اعتماد را از مردم سلب کرده اند.
بی اعتمادی مردم به سیستم بانکی نسبت به سپرده های ارزی!
سید مرتضی افگه، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفتگو با “بازار” وی درباره نحوه استفاده از ارزهای داخلی و اینکه چرا بسیاری از مردم ترجیح می دهند به جای سپرده گذاری در بانک ها یا صندوق های سرمایه گذاری با وجود داشتن پول نقد، آنها را در خانه نگه دارند، توضیح داد. وی افزود: عوامل متعددی باعث شده تا دارندگان ارز داخلی تمایلی به سپرده گذاری نداشته باشند و بهتر است آنها را در خانه نگه دارند تا ریسک سپرده گذاری. چون اعتماد چندانی به نظام بانکی و سیاست گذاران آن ندارند که در طول تاریخ این اعتماد را از مردم سلب کرده اند.
به عنوان مثال در سال های اخیر مردم ارزهای خارجی مانند ریال را در بانک ها سپرده گذاری کرده اند و انتظار می رفت در چنین بازاری سود خوبی داشته باشند و در زمان تقاضا ارز خود را از بانک دریافت کنند. معضلی که واکنش های جدی مردم را در مورد عملکرد سیستم بانکی به همراه داشت و این معضل باعث روی گردانی سرمایه گذاران ارزی از سیستم بانکی هنگام سپرده گذاری ارزی شده است.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: علاوه بر بی اعتمادی سرمایه گذاران به سپرده های ارزی، بی ثباتی اقتصاد و تغییرات کنونی قیمت ارز در بازار ناشی از مشکلات سیاسی و اقتصادی و… است که در چنین شرایطی مردم احساس ناامنی می کنند و به جای سپرده گذاری اقدام به نگهداری ارز می کنند چرا که گاه از بحران های اقتصادی و سیاسی هراس دارند. به همین دلیل سعی می کنند وارد چنین دره هایی نشوند. این در حالی است که اگر دولت یا سیاستگذاران به عملکرد خود اعتماد عمومی پیدا کنند، بدون شک صدها میلیون دلار داخلی به بازارهای رسمی سرمایه گذاری سرازیر می شود و این امر به رونق اقتصاد کشور کمک شایانی خواهد کرد. اکنون که وزیر امور اقتصادی وعده تضمین سود با ایجاد صندوق های ارزی برای جذب سرمایه های مردمی در قالب ارز و طلا را می دهد، مردم نیز باید مطمئن باشند و از اقتصاد کشور خود در این مسیر حمایت کنند.
