داستان عجیب پیراهن تیم ملی فوتبال ایران

در روزهایی که فوتبال ایران تماشاگران خود را در عرصه ملی غافلگیر نمی کند و دستاوردی از خود برجای نگذاشته است، شاید پرداختن به این موضوع که چرا خبری از طرح پیراهن جدید برای تیم ملی ایران نیست چندان به شرایط کنونی مربوط نباشد. . با این حال، کیست که نداند جزئیات قرار است کل را تشکیل دهند و اگر این حداقل ها به درستی رعایت نشود، نتیجه یک شکست مدیریتی دیگر خواهد بود.

در ماجرای پیراهن تیم ملی، مدیران مختلفی که بر صندلی فدراسیون فوتبال نشسته اند طعم شکست را چشیده اند. حالا به جز محمد دادگان بقیه موفق نبوده اند. موفقیت به این معناست که یک رهبر با آن سطح حرفه ای زمام امور را به دست نگرفته باشد که بتواند از طریق اسپانسر تولید کننده پوشاک پول خوبی برای ایران به دست آورد.

فدراسیون فوتبال ایران یکی از معدود فدراسیون‌هایی است که فیفا در رتبه‌بندی زیر ۵۰ قرار دارد و برای پوشیدن لباس‌هایی با برندهای مختلف پولی دریافت نمی‌کند. فاجعه این یکی زمانی بیشتر نمایان می شود که مشخص شود بخش زیادی از درآمد فدراسیون های فوتبال کشورهای مختلف از این طریق به دست می آید. فدراسیون هایی که اصول حرفه ای را زیر پا می گذارند با امضای قراردادهای حرفه ای و بعضا بلندمدت میلیون ها دلار به دست می آورند. در ایران اما این مسیر کاملا وارد کانال غیرحرفه ای شده و حتی دیده شده که فدراسیون برای پوشیدن لباس یک برند به آنها پول داده است! این همان شاهکاری است که در جام جهانی روسیه رخ داد. برای اینکه بتواند تیم را با لباس آدیداس به جام جهانی بفرستد، فدراسیون یک قرارداد تجاری منعقد کرد که ۳۰ درصد هزینه لباس های مورد نیاز را پرداخت می کرد، اما در ازای آن سود حاصل از فروش آن لباس ها را تقسیم می کرد. جهان (!).

نتیجه واضح بود؛ عملکرد ایران در جام جهانی و البته نبود کپی رایت در ایران اجازه نداد این قرارداد غیرحرفه ای منجر به درآمدزایی شود. بحث پیراهن تیم ملی در ادوار مختلف مطرح بوده است. اینکه چرا ایران نباید مانند تیم های مطرح دنیا از برندهای درجه یک دنیا استفاده کند و از آن درآمدزایی کند جای بحث است. موضوع دیگر این است که حتی در استفاده از برندهای داخلی قوانینی که به نفع فوتبال ملی است رعایت نمی شود. برای رسیدن به این بخش بهتر است لباس های ملی پوش در دوره های مختلف را بررسی کنیم.

آدیداس محبوب ترین برندی است که در تیم ملی پوشیده شده است. بیش از یک دوره جام جهانی. پوما یکی دیگر از برندهای معروف است که بازیکنان تیم ملی در جام جهانی لباس های آن را می پوشند. اتفاقاً همکاری با این برند آلمانی ظاهرا تنها همکاری در زمینه تهیه لباس تیم ملی بوده که به نتایج مالی رسیده است و فدراسیون برای پوشیدن و تبلیغ این لباس از پوما پول دریافت کرده است. برند نه چندان معتبر لژیا یک بار در تیم ملی حضور داشته است. آل اسپرت آلمان نمونه دیگری از برندهای خارجی است که تیم ملی پوشیده است و داستانی با آن داشته است. ضمناً با وجود اینکه غیرحرفه ای است، مدت هاست که دستورالعمل امضای قرارداد با آل اسپرت در دستور کار روسای مختلف بوده و ظاهراً تغییری در آن صورت نگرفته است.

ماجرا از این قرار بود که برای جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، ایران تنها کشور حاضر در جام بود که برند All-Espert را بر تن کرد. یک تبلیغ جهانی بزرگ برای یک برند کمتر شناخته شده در دنیای فوتبال. با وجود این مسئولان فدراسیون فوتبال نتوانستند از این قرارداد پولی به جیب بزنند. آنها خوشحال بودند که با برند مربوطه توافق کرده اند که تا سقف مشخصی مثلاً ۳۵۰ هزار تومان، پوشاک و لوازم ورزشی را به صورت رایگان دریافت کنند و در صورت نیاز به مصرف بیشتر، بقیه کالاها را به آدرس تخفیف. ماجرا زمانی پیچیده تر شد که مشخص شد برخی از لباس های دریافتی فدراسیون فوتبال ایران، نظارت اولیه برند آلمانی را ندارند و کیفیت خوبی ندارند.

این اتفاق افتاد که فدراسیون برای دور بعدی جام جهانی با اصرار کارلوس کی روش دوباره سراغ آدیداس رفت تا این بار ملی پوشان برند معتبری بر تن کنند. فدراسیون با آدیداس قرارداد همکاری منعقد کرد اما دولت نیز مانع از تحقق کامل قرارداد حرفه ای شد. در آن زمان شایعه شده بود که وزارت حراست تایید کرده است که هر برند خارجی که قرار است در این زمینه با ایرانی ها همکاری کند باید بخشی از محصولات خود را وارد ایران کند. پیشنهادی که مسئولان آدیداس را شوکه کرد و قرارداد از اسپانسری به تجاری تبدیل شد تا ایران پولی از آدیداس دریافت نکند، بلکه مجبور شود برای خرید لباس به آنها پول بدهد. پس از این کشمکش ها، دوباره تصمیم گرفته شد که ایران برند ایرانی را امتحان کند.

البته پس از بی توجهی برندهای خارجی به درخواست او برای حراج، چاره ای جز پوشیدن برند ایرانی نداشت. نکته جالب اینکه در این همکاری به فدراسیون پولی نمی رسد و ظاهرا لباس ها به صورت رایگان در اختیار تیم ملی قرار می گیرد. رئیس و دیگر مسئولان فدراسیون فوتبال هم از اینکه قرار نیست در این زمینه هزینه کنند راضی هستند.

اکنون مشخص نیست سرنوشت تولیدکننده پوشاک تیم ملی در آینده به کجا کشیده خواهد شد، اما از آنجایی که هیچ برند معتبری پا پیش نمی گذارد و شعار حمایت از کالای داخلی همچنان داغ است، بعید است که چنین رویه ای در آینده ی نزدیک. با این حال، حداقل پارامترهای اساسی باید رعایت شود. یکی از آنها نیاز به رونمایی از لباس های جدید است. این روزها پس از رقابت های جام جهانی و جام ملت ها، کشورهای مختلف از لباس های جدید خود به مناسبت فصل جدید رونمایی کرده اند. در ایران اما برخلاف سایر کشورها هنوز خبری از طراحی و تهیه پیراهن جدید تیم ملی نیست و بازیکنان همچنان همان پیراهن های دو دوره اخیر را بر تن می کنند. نوعی موقعیت آزاردهنده که علاوه بر برجسته کردن ضعف مدیریت در این زمینه، نیاز به خلاقیت و نوآوری طراحی را نیز فریاد می‌زند.

بعید است این روزها در فدراسیون به فکر طراحی جدیدی برای پیراهن تیم ملی افتاده باشد تا این تیم حداقل در جزئیات از سایر رقبا عقب نماند. اما به طور کلی نیاز به برنامه ریزی جدید در مدیریت فوتبال است تا این رشته بتواند شور و هیجانی را که پیش از این در بین مردم ایجاد می کرد، بازآفرینی کند.