زمین بهزودی به کمترین فاصله از خورشید میرسد؛ پس چرا هوا اینقدر سرد است؟
زومیت: زمین در ۳ ژانویه ۲۰۲۶ به نزدیکترین فاصله خود از خورشید خواهد رسید، اما برخلاف تصور عمومی، این رویکرد زمستان نیمکره شمالی را تغییر نخواهد داد.
نزدیک ترین نزدیکی زمین به خورشید، که به عنوان حضیض شناخته می شود، در ۳ ژانویه ۲۰۲۶ رخ خواهد داد. در این زمان، زمین حدود ۲.۵ میلیون کیلومتر به خورشید نزدیک تر از زمانی است که در “اوج مداری” خود قرار دارد.
برای بسیاری از مردم، به ویژه در نیمکره شمالی، این گیج کننده است: ممکن است بپرسید چرا زمستان زمانی رخ می دهد که زمین به خورشید (حاشیه) نزدیک تر است. آیا خورشید منبع اصلی گرما و انرژی ما نیست؟
پاسخ ساده است: فصول ناشی از کج شدن محور زمین است نه فاصله آن از خورشید. در طول سال، فاصله زمین از خورشید بین اوج و حضیض تنها حدود ۳ درصد تغییر می کند. اگرچه این تغییر میلیون ها کیلومتر است، اما تأثیر کمی بر دما و گرمای زمین دارد.
فصل ها به دلیل انحراف ۲۳.۵ درجه ای محور زمین است نه فاصله آن از خورشید.
فصل ها به دلیل شیب ۲۳.۵ درجه ای محور زمین نسبت به صفحه مداری آن ایجاد می شوند. وقتی یک نیمکره به سمت خورشید متمایل می شود، آن ناحیه نور و انرژی بیشتری دریافت می کند و تابستان اتفاق می افتد. وقتی همان نیمکره از خورشید دور می شود، نور کمتری دریافت می کند و زمستان شروع می شود. به همین دلیل، در نیمکره جنوبی، نزدیکترین نزدیکی زمین به خورشید در تابستان اتفاق می افتد.
حضیض و اوج به دلیل بیضی بودن مدار زمین رخ می دهد. اگرچه در بسیاری از نمودارها مدار زمین به صورت دایره ای نشان داده شده است، اما در حقیقت مدار زمین کمی بیضوی است و این شکل بیضوی در طی صدها هزار سال به دلیل نیروی گرانش سیارات بزرگ به ویژه مشتری و زحل تغییر می کند.
میزان انحراف مدار زمین از دایره کامل به ضریب بیضی بودن مدار بستگی دارد. این تغییرات کوچک در شکل مدار باعث می شود که فاصله زمین تا خورشید کمی تغییر کند و همچنین طول فصل ها کمی تغییر کند. به عنوان مثال، تابستانها در نیمکره شمالی اکنون حدود ۴.۵ روز طولانیتر از زمستانها است و طول بهار و پاییز نیز کمی متفاوت است.
در حال حاضر مدار زمین تقریبا دایره ای است و بیضی بودن آن بسیار کم است (۰.۰۱۶۷). به همین دلیل، طول فصل ها تقریباً برابر است، اما دقیقاً یکسان نیستند. فصل ها بر اساس موقعیت زمین در مدارش به صورت نجومی تعریف می شوند. زمین در نزدیکترین فاصله به خورشید سریعترین حرکت را دارد و زمانی که در دورترین فاصله قرار دارد کندترین حرکت را دارد. طبق قانون دوم کپلر، خطی که مرکز زمین را به خورشید متصل میکند، در زمانهای مساوی مناطق مساوی را میپوشاند. یعنی زمین در قسمت هایی از مدار که نزدیکتر هستند و در قسمت هایی که دورتر هستند کندتر حرکت می کند.
به همین دلیل، زمین زمانی که به خورشید نزدیکتر است سریعتر و زمانی که از آن دورتر است کندتر حرکت می کند. در حال حاضر اوج مداری با تابستان نیمکره شمالی و حضیض مداری با تابستان نیمکره جنوبی منطبق است. به همین دلیل نیمکره شمالی حدود چهار روز تابستان بیشتر از نیمکره جنوبی دارد.
اما این وضعیت دائمی نیست. تقویم ما دقیقاً با مدار زمین همسو نیست، بنابراین زمان انقلاب و حضیض در طول سال ها تغییر می کند. بر اساس محاسبات، در ۱۰۰۰ سال آینده تابستان های نیمکره شمالی حدود شش ساعت بیشتر از امروز خواهد بود.
اکنون، انقلاب و حضیض تقریباً همزمان با انقلابهای تابستانی و زمستانی (طولانیترین و کوتاهترین روزهای سال) اتفاق میافتند، اما این فقط یک زمان تصادفی است. به عنوان مثال، در سال ۱۲۴۶ پس از میلاد، انقلاب زمستانی دقیقاً در همان روز حضیض رخ داد و از آن زمان این دو با سرعت تقریباً یک روز در هر ۵۸ سال از هم دور شده اند. پیش بینی می شود که در سال ۶۴۳۰ پس از میلاد، حضیض با اعتدال بهاری منطبق باشد.
بنابراین به طور خلاصه، نزدیکترین فاصله زمین تا خورشید در زمستان تنها برای یک نیمکره اتفاق می افتد و صرفاً یک تصادف زمانی است. این وضعیت دائمی نخواهد بود و طی هزاران سال آینده، فصول و نقاط مدار نسبت به یکدیگر تغییر خواهند کرد.
