شاخص‌سازی، تصویر رونق بازار را دستکاری کرده است

مجتبی دیبا کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با افق میهن هشدار داد: بورس ایران هنوز جایگاه واقعی خود را در بین بازارهای موازی پیدا نکرده است. وی بی ثباتی قوانین، نرخ سود بالا، کسری مالی و ارز چند نرخی را از دلایل اصلی عدم جلب اعتماد سرمایه گذاران پایدار بورس دانست و بر لزوم ثبات سیاسی و حمایت دولت برای رشد سالم بازار تاکید کرد.

مجتبی دیبا کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با افق میهن وی با اشاره به اینکه با وجود رشد اخیر بورس، این بازار هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در بین بازارهای موازی تثبیت کند، گفت: سوال اساسی این است که چرا با وجود عملکرد خوب اخیر بورس، بازارهای موازی همچنان در حال توسعه هستند؟ پاسخ به این مشکل را می توان در یک عبارت کلیدی خلاصه کرد: «اعتماد».

وی افزود: بورس ایران در حال حاضر مشکل بازدهی کوتاه مدت ندارد. بزرگترین چالش بی ثباتی قواعد بازی است. سرمایه گذار در سال های اخیر تصمیمات ناگهانی بسیاری را چه در این دولت و چه در دولت های قبلی دیده است. از نوسانات یک شبه در نوسانات گرفته تا بازگشت قیمت گذاری دستوری تا عدم قطعیت سیاسی بلندمدت و حتی نابودی سود شرکت ها با یک بخشنامه واحد.

دیبا با مقایسه بازار سرمایه با بازارهایی مانند طلا تاکید کرد: از سوی دیگر بازارهایی مانند طلا مسیر قیمتی نسبتاً مشخص و قابل پیش بینی دارند و بدون دستورات پیچیده و تغییر مقررات حرکت می کنند. این مشکل باعث می شود که سرمایه گذار ترجیح دهد به بازاری مراجعه کند که رفتار آن قابل اعتمادتر است تا پذیرش ریسک تصمیمات غیرمنتظره در بازار سهام.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: بازار سرمایه در صورتی می تواند جایگاه واقعی خود را بازیابد که قوانین وضع شده ثابت باشد و سرمایه گذار مطمئن باشد که قوانین بازی به یکباره تغییر نمی کند.

چرا سرمایه همچنان به سمت بازارهای امن تر حرکت می کند؟ / تضعیف جذابیت بورس برای سرمایه گذاران

مجتبی دیبا در خصوص دلایل ادامه تمایل سرمایه گذاران به بازارهایی مانند طلا و ارز تاکید کرد: سرمایه معمولا در فضایی قرار می گیرد که احساس امنیت بیشتری ایجاد کند و نیاز به تحلیل کمتری داشته باشد و این ویژگی در بازارهایی مانند طلا و دلار بسیار بارزتر است. وی با بیان اینکه ماهیت بازار سهام با صبر، تحلیل و افق زمانی بلندمدت همراه است، گفت: بازار سرمایه نیازمند نگاه تحلیلی و زمان بازدهی است؛ علاوه بر این، یکی از ضعف های جدی بورس در زمان بحران ها و ریسک های سیستماتیک کاهش نقدینگی است.

به گفته مجتبی دیبا: این در حالی است که بازار طلا و ارز به شرایط بحرانی سریع‌تر واکنش نشان می‌دهند، نقدینگی آنی دارند و حتی می‌توانند نقش محافظ تورم را ایفا کنند. بنابراین، آنها به عنوان پناهگاهی امن برای پولی که در بازار سهام گم شده است، محسوب می شوند.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ساختار تحرکات بورس ادامه داد: بازار سهام به طور کلی رشد یکنواختی ندارد و تحرکات عمدتا از چند ارزش شاخص نشات می گیرد. این مشکل به این معنی است که بخش بزرگی از سهامداران، به ویژه آنهایی که در طول تاریخ در سهام کم ارزش به امید کسب سود بیشتر سرمایه گذاری کرده اند، سهمی در این سود ندارند.

دیبا خاطرنشان کرد: ذهنیت فعالان بازار سرمایه همچنان با خاطره زیان های گذشته شکل می گیرد و این ترس و احتیاط را می توان در بین افرادی که همچنان در بازار حضور دارند مشاهده کرد. به گفته وی، این مشکل یکی از مهمترین دلایلی است که بورس نتوانسته است اعتماد سرمایه گذاران پایدار را جلب کند.

بازار سرمایه همچنان از نرخ تورم عقب است

دیبا در بخشی دیگر از گفتگو با افق میهن تأکید کرد: بازار زمانی برای مردم جذاب می شود که «احساس سوددهی جمعی» در آن ایجاد شود و نه تنها زمانی که شاخص ها رشد کنند و تصویر دستکاری شده ای از رونق ارائه دهند. صرف رشد شاخص کل به معنای سود اکثریت سهامداران نیست و تا زمانی که بازار از سود حاصله بهره نبرد، نمی توان از بازگشت واقعی اطمینان صحبت کرد.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به شاخص دلاری بورس گفت: بر اساس این شاخص بازار سرمایه ایران همچنان عقب ماندگی قابل توجهی دارد. دیبا در ادامه با اشاره به اظهارات رئیس سازمان بورس مبنی بر نیاز کشور به بازاری در حد ۴۰۰ میلیارد دلار، افزود: در حالی که ارزش فعلی بازار سرمایه تنها حدود ۱۰۰ تا ۱۰۵ میلیارد دلار برآورد می شود، چشم انداز اعلام شده به میزان قابل توجهی حذف می شود.

وی تصریح کرد: با وجود ثبت سقف های جدید در شاخص کل، بازار سرمایه هنوز نتوانسته متناسب با تورم حرکت کند و در واقع فرصت پوشش تورم را به سرمایه گذاران نداده است. موضوعی که از نظر وی یکی از مهم ترین عوامل ماندگاری سرمایه های مشکوک در بورس است.

نرخ بهره بالا “دشمن خاموش بازار سهام” / بودجه؛ تعیین سمت و سوی صنایع در سال آینده

مجتبی دیبا به نقش نرخ سود و سیاست مالی در آینده بازار سرمایه اشاره کرد و اظهار داشت: نرخ سود بالا را می توان «دشمن خاموش بورس» نامید، زیرا در عین حال چندین رکود جدی را برای بازار به همراه دارد و افزایش نرخ سود موجب خروج سرمایه از بورس و سرازیر شدن به سپرده ها و اوراق بهادار بانکی می شود؛ اقدامی که یا ناشی از تصمیمات و تصمیمات بالاتر از سوی مردم است و یا ناشی از تصمیمات و تصمیمات بیشتر مردم است و یا از سوی مردم انجام می شود. به صورت رفتاری و طبیعی

دیبا ادامه می دهد: نرخ سود بالا علاوه بر خروج نقدینگی باعث گرانی شرکت های تامین مالی می شود و در نتیجه بر روند ارزش گذاری تاثیر منفی می گذارد. حتی اگر شرکت ها موفق به تولید سود شوند، این فشار هزینه و کمبود نقدینگی منجر به سرکوب ساختاری ارزش گذاری ها و ورود بازار به یک دور باطل می شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: از سوی دیگر بودجه سالانه همواره نقش تعیین کننده ای در جهت گیری صنایع دارد. ساختار بودجه، رویکرد درآمدهای دولت، سیاست های مالیاتی، عوارض و تصمیمات مربوط به صنایع مختلف در نهایت تعیین می کند که هر صنعت چه آینده ای خواهد داشت و بازار سرمایه با این سیگنال ها هدایت می شود.

سال آینده تمرکز بر فشارها و فرصت‌های بودجه برای صنایع مختلف/سازندگان خودرو و مصرف‌کنندگان انرژی خواهد بود

دیبا کارشناس بازار سرمایه در خصوص تاثیر بودجه بر صنایع مختلف توضیح داد: در بودجه، برخی از صنایع آسیب پذیرتر هستند که یکی از مهمترین آنها صنعت خودرو است؛ زیرا همچنان با قیمت گذاری دستوری مواجه است.

به نظر وی: با توجه به رویکرد خصوصی سازی خودروسازان پیشنهادی در سال جاری، باید منتظر ماند تا دید این مدل جدید چه تاثیری بر مکانیزم قیمت گذاری و عملکرد این شرکت ها خواهد داشت. موضوعی که قبلاً با مقاومت همراه بوده است.

وی ادامه داد: صنایع انرژی بر نیز جایگاه حساسی در بودجه دارند و افزایش نرخ خوراک، انرژی و مالیات می تواند تاثیر بسزایی بر آنها و بودجه سال آینده داشته باشد. شرکت های بدهکار نیز به دلیل افزایش هزینه های مالی می توانند تاثیر قابل توجهی بر بودجه داشته باشند.

این کارشناس بازار سرمایه از سوی دیگر به نقش صنایع صادرات محور اشاره کرد و گفت: این گروه از شرکت ها و همچنین شرکت های دلاری با هزینه ریالی می توانند به بهبود وضعیت مالی و کاهش بخشی از بارهای موجود کمک کنند.

ترکیب نرخ سود بالا و کسری بودجه تهدیدی برای بازار سرمایه / فرصتی برای صنایع غذایی و دارویی

مجتبی دیبا در خصوص تاثیر سیاست های مالی و نرخ سود بر بازار سرمایه گفت: برخی از صنایع غذایی و دارویی از اصلاح سیاست قیمت گذاری سود خواهند برد و در صورت اصلاحات مورد انتظار در سال جاری می توانند سود قابل توجهی داشته باشند.

وی در ادامه افزود: با این حال ترکیب نرخ سود بالا و کسری مالی برای بازار بسیار خطرناک است. دیبا خاطرنشان کرد: رئیس جمهور همچنین اعلام کرد که می خواهد بودجه ای را با تغییراتی در کسری بودجه حداکثر تا دو درصد نهایی کند.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: برای رسیدن به این هدف باید بودجه به گونه ای بسته شود که برخی سازمان ها و نهادهایی که در کل بودجه اختلال ایجاد می کنند و هزینه های اضافی را به دولت تحمیل می کنند تعدیل شده و نگاه واقع بینانه تری به شرایط کشور اعمال شود.

تک نرخی شدن ارز راهکاری برای مهار بازارهای موازی و کاهش التهابات تورمی است

مجتبی دیبا درباره لزوم سیاست ارزی دولت گفت: یکی از نکات مهم برای اقتصاد کشور گذر به تک نرخی شدن ارز و لغو چند نرخی شدن ارز است. ارزهایی با نام ها و نرخ های مختلف در بازار ظاهر نشوند و لازم است نرخ پایه مشخصی در کشور شکل گیرد. حتی اگر این نرخ در محدوده ۱۱۵۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ تومان باشد.

دیبا ادامه داد: در این میان ممکن است برخی اقلام خاص همچنان نیازمند تخصیص ارز با نرخ ترجیحی و مدیریت مستقیم از سوی دولت باشد، اما به جز این موارد محدود، سایر نرخ ها باید لغو شود تا تفاوت قابل توجه نرخ رسمی و آزاد از بین برود. تعیین نرخ پایه از جهش ناگهانی بازار آزاد با کوچکترین تغییر ارز ترجیحی برای حفظ تفاوت قیمت خود جلوگیری می کند.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تجربه اقتصادهای مختلف دنیا خاطرنشان کرد: هر زمان که بازار آزاد واقعی ظهور کند و پدیده «بازار سیاه» از بین برود، اقتصاد به سمت خود تنظیمی پیش رفته است. زمانی که ارز تک نرخی شد و تنوع موجود از بین رفت، فرآیند خوددرمانی بازار فعال می شود و می تواند اقتصاد را از فشارهای تورمی افسارگسیخته رها کند.

جاذبه روانی و سیاسی که نیازمند حمایت دولت است

مجتبی دیبا به جمع بندی نکات مطرح شده درباره وضعیت بازار سرمایه پرداخت و اظهار داشت: بورس از نظر ارزش ذاتی عقب نیست اما از نظر جذابیت روانی و سیاست های مدیریتی همچنان عقب است. دولت با حفظ شرایط عادی و منطقی بازار می تواند از تضعیف بازار سهام جلوگیری کرده و زمینه ساز بازگشت سرمایه و ثبات تصمیم گیری شود.

دیبا در ادامه افزود: کاهش نرخ سود واقعی و در نظر گرفتن سود شرکت ها در فرآیند بودجه ریزی و همچنین حفظ شفافیت و ثبات بازار می تواند به رشد بورس و افزایش جذابیت آن برای سرمایه گذاران کمک کند. با رعایت این اصول، بورس می تواند در بقیه ایام سال توسعه سالم و با ثباتی را نشان دهد.

پایان مقاله