شاید باعث تعجب باشد؛ اما سیاره زمین هم دنباله دارد
دنباله دارها تنها اجرام دم در فضا نیستند. زمین همچنین دارای یک دنباله نامرئی و عظیم است که از ما در برابر طوفان های خورشیدی محافظت می کند.
اگر اخبار علمی را دنبال می کنید، حتما می دانید که این روزها بازار مسیرهای فضایی داغ است. همه چیز با دنباله دار 3I/ATLAS آغاز شد، میهمان بین ستاره ای جدید ما، که در سفر کوتاه خود در محله کیهانی ما نه تنها یک دنباله معمولی، بلکه یک “دم معکوس” نادر را نیز به نمایش گذاشت. این پدیده ها ممکن است عجیب به نظر برسند، اما کاملا طبیعی هستند و ما را به یک سوال جالب سوق می دهند: آیا دنباله دارها تنها دنباله دارهایی هستند که دم دارند؟
پاسخ منفی است، حتی سیاره عطارد دنباله مخصوص به خود را دارد. اینجاست که کنجکاوی ما شکوفا می شود: پس چه اتفاقی برای زمین خواهد افتاد؟ آیا سیاره ما نیز دنباله دار دارد؟ پاسخ کوتاه و شگفت انگیز این است: بله! و این مسیر یک مسیر نامرئی به طول حداقل دو میلیون کیلومتر است که در تاریکی فضا پشت سر ما امتداد می یابد.
برای درک بهتر، اجازه دهید با مثال ساده تر از عطارد شروع کنیم. این سیاره جو بسیار نازکی دارد، اما این لایه نازک حاوی مقداری سدیم است. نزدیکی به خورشید باعث می شود اتم های سدیم به راحتی تحت تأثیر قرار گیرند. ناسا این پدیده را به شرح زیر توضیح می دهد:
نور پراکنده خورشید به سدیم درخشش نارنجی روشن می دهد. همان فرآیند پراکندگی نیرویی به اتم های سدیم وارد می کند. این “فشار تشعشعی” در بخش هایی از سال عطارد به قدری قوی است که می تواند جو سیاره را از بین ببرد و دمی بلند و درخشان ایجاد کند.
اما داستان Doom Earth کاملا متفاوت است. دنباله سیاره ما نه از سدیم ساخته شده است و نه به رنگ نارنجی می درخشد. بلکه یک ساختار مغناطیسی عظیم است که از ما در برابر طوفان های خورشیدی محافظت می کند.
زمین به شکل قطرات باران
همه چیز به میدان مغناطیسی زمین برمی گردد. همان نیروی نامرئی که قطب نماها را به حرکت در می آورد توسط آهن مذاب و نیکل در هسته بیرونی سیاره ما تولید می شود. این میدان مغناطیسی ناحیه ای به نام مگنتوسفر یا مگنتوسفر در اطراف ما ایجاد می کند. حباب مغناطیسی یک سپر حیاتی در برابر باد خورشیدی است. جریان بی وقفه ای از ذرات باردار که از خورشید خارج می شوند.
مگنتوسفر ما این ذرات را به دام می اندازد و گاز حامله ای به نام پلاسما را در خود نگه می دارد. حال تصور کنید وقتی باد خورشیدی با سرعت زیاد به این سپر مغناطیسی برخورد می کند چه اتفاقی می افتد. ناسا از یک مثال عالی برای توضیح این پدیده استفاده می کند:
یک قطره باران در ابتدا تقریباً کروی است. اما هنگام سقوط و افزایش سرعت، مقاومت هوا باعث تغییر شکل قطره می شود. باد خورشیدی نیز مغناطیس کره زمین را به روشی مشابه تغییر می دهد: در سمت روز زمین، آن را مانند سر قطره باران فشرده می کند و در سمت شب آن را مانند دم یک قطره می کشد. و در نهایت شکلی شبیه قطره اشک به آن می دهد.
این دنباله کشیده شده در سمت شب، دم زمین است که دانشمندان آن را دم مغناطیسی یا “دم آهنربایی” می نامند.
یک دنباله دار معمولاً ساختاری پایدار است، اما در برابر خشم خورشید کاملاً بی دفاع نیست. در آوریل ۲۰۲۳، یک فوران انبوه تاج بسیار قدرتمند (CME) به زمین برخورد کرد و باعث یک رویداد نادر شد: دم مغناطیسی زمین عملاً متلاشی شد. شدت طوفان خورشیدی به حدی بود که برای مدتی سازه های جدیدی به نام بال های آلفون جای مسیر معمولی را گرفتند.
در مقاله ای که رویداد ۲۰۲۳ را تجزیه و تحلیل می کند، آمده است: “گاهی، به ویژه در میدان های مغناطیسی قوی پرتاب های جرم تاج خورشیدی، سرعت آلفون از سرعت باد خورشیدی بیشتر می شود.”
رویداد مذکور نشان داد که سپر محافظ زمین تا چه حد پویا و گاه شکننده است. با وجود این نوسانات، دانشمندان تخمین می زنند که باد خورشیدی می تواند دم مغناطیسی را به فاصله ای معادل هزار برابر شعاع زمین بکشاند. با این حال، بررسی دقیق این سازه غول پیکر اصلا کار ساده ای نیست.
آژانس فضایی اروپا توضیح می دهد: «دلیل اصلی این امر اندازه بسیار بزرگ دم مغناطیسی است. یک فضاپیما به تنهایی شانسی برای کشف تمام اسرار این منطقه وسیع ندارد. به همین دلیل، مسیر نامرئی زمین یکی از بزرگترین و اسرارآمیزترین سازه های نزدیک به خانه است که رازهای بسیاری در دل آن نهفته است.
منبع: زومیت
