قحطی خاموش/ برنج هندی خالی از مواد مغذی و پُر از آرسنیک است

به گزارش خبرگزاری افق میهن ، یک نشریه هندی با انتشار نتایج یک مطالعه علمی نوشت: «هند در ۵۰ سال گذشته برای دستیابی به امنیت غذایی، انواع گندم و برنج پرمحصول را معرفی کرده است.» اما دانشمندان تحقیقات کشاورزی آن کشور شورا برای اولین بار مطالعاتی در این زمینه انجام داده است. ارزش غذایی این انواع جدید غلات انجام شده و به نتایج هشداردهنده ای رسیده است. غلات مورد استفاده در هند ارزش غذایی خود را از دست داده و مملو از سموم هستند. بدتر از آن، تا سال ۲۰۴۰، این غلات به حدی بی‌ثمر خواهند شد که بر بار فزاینده بیماری‌های غیرواگیر هند اضافه خواهند شد.

جمعیت زیادی را تصور کنید که رژیم غذایی آنها فاقد ارزش غذایی و فاقد مواد غذایی حاوی ویتامین های لازم برای رشد، پیشگیری از بیماری ها و سلامت انسان است. این آینده ای است که دانشمندان شورای تحقیقات کشاورزی هند برای مردم این کشور پیش بینی کرده اند.

در نوامبر ۲۰۲۳، ۱۲ دانشمند از مرکز تحقیقات کشاورزی هند و انستیتوی تغذیه هند مطالعه‌ای را انجام دادند که نشان داد «انقلاب سبز» هند، این کشور را به امنیت غذایی رسانده است، اما به قیمت امنیت غذایی. این دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند. امنیت غذایی به در دسترس بودن و استفاده از غذا برای افراد و جوامع اشاره دارد، در حالی که امنیت غذایی به کیفیت، تنوع و ارزش غذایی کلی رژیم غذایی یک جامعه برای رفع نیازهای غذایی افراد اشاره دارد. این تحقیقات نشان می دهد که برنامه های اصلاح بذر در هند با تمرکز بر تولید انواع محصولات پرمحصول مانند برنج و گندم که غلات اصلی این کشور هستند، مواد مغذی آنها را تغییر داده است. در نتیجه اهمیت آنها برای تامین مواد مغذی انسان از بین رفته است. به عبارت دیگر، ژنتیک این محصولات به قدری تغییر کرده است که دیگر مواد غذایی را از خاک دریافت نمی کنند.

بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، دانشمندان انواع برنج و گندم پرمحصول را که در سال‌های پس از انقلاب سبز در سال ۱۹۶۷ معرفی شدند، پرورش دادند. واریته های گیاهی جدید گیاهانی هستند که با خصوصیات خاصی پرورش داده می شوند. ۱۶ رقم جدید برای برنج و ۱۸ رقم برای گندم انتخاب شد. از دهه ۱۹۶۰، حدود ۱۵۰۰ گونه مختلف گندم و برنج ارائه شده است که برجسته ترین آنها پس از بحث و گفتگو بین تولیدکنندگان از موسسات مختلف انتخاب شده است. این ارقام در نهایت در یک دهه معین در کشور فراگیر شد. معرفی انواع جدید برنج در دهه ۲۰۰۰ و گندم در دهه ۲۰۱۰ متوقف شد. دانه های مورد استفاده برای این گونه ها از بانک های ژن می آیند.

ارزیابی تغذیه ای این غلات نشان داد که گندم و برنج که بیش از ۵۰ درصد انرژی مورد نیاز روزانه مردم هند را تامین می کنند، در ۵۰ سال گذشته تا ۴۵ درصد از ارزش غذایی خود را از دست داده اند. به این ترتیب خواص این غلات برای مصرف انسان تا سال ۲۰۴۰ به صفر می رسد.

آنچه بیش از همه نگران کننده است این است که علاوه بر از بین رفتن مواد مغذی در این دانه ها، غلظت مواد سمی در آنها نیز افزایش یافته است. به عنوان مثال، سطوح مواد مغذی ضروری مانند روی و آهن در ۵۰ سال گذشته ۳۳ و ۲۷ درصد در برنج و ۳۰ درصد و ۱۹ درصد در گندم کاهش یافته است. اما میزان آرسنیک در برنج ۱۵۰۰ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، این غلات پرمصرف نه تنها از نظر مواد مغذی کم هستند، بلکه برای سلامت انسان نیز مضر هستند.

دانشمندان همچنین تأثیر این تغییرات را بر میزان مواد مغذی گندم و برنج بررسی کرده و هشدار داده‌اند که از بین رفتن این گونه‌ها بار بیماری‌های غیرواگیر را در این کشور افزایش می‌دهد.

مواد مغذی ضروری مانند فسفر، کلسیم، سیلیکون و وانادیم نقش مهمی در تشکیل استخوان دارند. روی برای ایمنی، تولید مثل و رشد عصبی مهم است و آهن جزء اصلی در تشکیل هموگلوبین است. کمبود این عناصر مهم در رژیم غذایی منجر به افزایش بیماری های سیستم عصبی، تناسلی و عضلانی می شود. علاوه بر این، ورود فلزات سمی مانند آرسنیک، کروم، باریم و استرانسیم به بدن از طریق غذا منجر به بیماری های جدی مانند سرطان ریه، بیماری های مزمن تنفسی، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های پوستی و بیماری های کلیوی و استخوانی می شود. افزایش استفاده از این غلات فقیر از نظر مواد مغذی و همچنین کاهش مصرف غلات مفید مانند ذرت و ارزن، جمعیت هند را در معرض خطر ناامنی غذایی قرار داده است.

مطالعات مرکز تحقیقات پزشکی هند حاکی از افزایش ۲۵ درصدی بیماری های غیرواگیر در جمعیت هند از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ است. تخمین زده می شود که یک سوم از ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان که از کمبود ریزمغذی ها رنج می برند در هند زندگی می کنند. یکی از علائم کمبود ریزمغذی ها کوتاهی قد در کودکان است. در ۱۶۱ منطقه هند، بیش از ۴۰ درصد از کودکان زیر ۵ سال از این مشکل رنج می برند و دانشمندان دلیل اصلی آن را کاهش ارزش غذایی غلات رایج می دانند.

تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۲۳ ادامه مطالعات انجام شده در سال ۲۰۲۱ برای تعیین علت کمبود روی و آهن در جوامع وابسته به مصرف غلات بود. این مطالعات بر روی ارقام پرمحصول برنج و گندم معرفی شده در سال های پس از شروع انقلاب سبز انجام شد و نتیجه آن کاهش روی و آهن در این دانه ها بود. دو دلیل برای این مشکل وجود دارد: کمبود مواد مغذی در خاک و ارقام پایین‌تر که نمی‌توانند مواد مغذی را در دانه رشد دهند. با توجه به مطالعات مختلف انجام شده، شواهد زیادی مبنی بر تاثیر خاک های ضعیف بر کاهش محتوای مواد مغذی غلات وجود ندارد. با این حال، آزمایش ها نشان داد که کاهش حجم مواد معدنی در دانه ها با معرفی ارقام پرمحصول همزمان شده است. بنابراین، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که گونه های جدید گندم و برنج دارای روی و آهن کمی هستند، حتی اگر این فلزات در خاک فراوان باشد.

برای درک ارتباط بین مقدار مواد معدنی موجود در غلات و کمبود آنها در خاک، دانشمندان این گیاهان را در خاک های آزمایشی که حاوی مقادیر کافی مواد مغذی بودند، پرورش دادند. اما بررسی گونه‌های کشت شده نشان داد که ارقام جدید دارای سطوح پایین‌تری از چهار عنصر حیاتی کلسیم، روی، آهن و مس نسبت به واریته‌های قدیمی هستند. با گذشت زمان، مقدار سایر مواد مغذی مانند لیتیوم، وانادیوم، سیلیکون، نیکل، نقره و گالیم در انواع جدیدتر برنج و گندم کاهش یافته است.

این بدان معنی است که گیاهان نمی توانند مواد مغذی را از خاک جذب کنند. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که تولید گونه های پرمحصول بر توانایی ژنتیکی غلات برای استخراج مواد معدنی تاثیر گذاشته است. تولید زیاد، ارزش غذایی غلات را از آنها سلب کرده است.

Suvan Depnath، یکی از محققان موسسه تحقیقات جنگلداری مرکزی در هند می گوید: آزمایشات ما نشان می دهد که گونه های جدید برنج و گندم حاوی مواد مغذی مانند روی و آهن نیستند، اگرچه این عناصر در خاک فراوان هستند.

به گفته روبینا خانم، یکی از دانشمندان موسسه ملی تحقیقات برنج هند، «برنج گیاهی هوشمند است که می تواند عوامل مضر را شناسایی کرده و از رسیدن آنها به دانه ها جلوگیری کند.» این مکانیسم طبیعی در برنج از بین رفته است.

دانشمندان هندی بر این باورند که کشت غلات پرمحصول منجر به از بین رفتن صفات ژنتیکی آنها برای بارگیری مواد معدنی شده است.

پس از آغاز انقلاب سبز در هند، هدف تغذیه جمعیت رو به رشد این کشور بود که طی ۱۰ سال ۲۱ درصد رشد کرد و در سال ۱۹۶۱ به ۴۳۹ میلیون نفر رسید. هدف خودکفایی غذایی بود، بنابراین انگیزه اصلی دانشمندان کشاورزی در هند افزایش تولید بود و نتوانستند به سوء تغذیه فکر کنند. با تمرکز بر افزایش اندازه و کمیت تولید دانه، توانایی جذب عناصر غذایی این گیاهان از بین رفت.

تمرکز دانشمندان پس از سال ۱۹۸۰ بر روی تولید انواع مقاوم در برابر آفات و بیماری ها و همچنین تنش های مختلف مانند شوری، رطوبت و خشکی بود و در اینجا نیز توجهی به مواد مغذی دانه نشد. دانشمندان هندی موافق هستند که در کمیت به دست آورده اند و کیفیت را از دست داده اند.

اما دستکاری مداوم ژنتیکی منجر به از دست دادن سیستم دفاعی گونه های جدید در برابر سموم شد. مواد معدنی خوب و بد فقط از یک مسیر یعنی ساقه جذب گیاه می شوند. اما به گفته دانشمندان، برنج گیاهی باهوش است و از توانایی ژنتیکی خود برای مطالعه عناصر و تشخیص مفید بودن یا نبودن آنها برای انسان استفاده می کند و اجازه ورود عناصر مضر به دانه را نمی دهد. به عنوان مثال، آرسنیک به گیاهان آسیب نمی رساند، اما برای انسان سمی است. بنابراین، زمانی که سطح آرسنیک در خاک بالا باشد، برنج به طور خودکار اجازه نمی دهد این سم از طریق ساقه منتقل شود یا آن را در قسمتی از گیاه استفاده نشده مانند واکوئل ذخیره کند. این مکانیسم طبیعی برنج از بین می رود. به همین دلیل تجمع عناصر سمی در برنج بیشتر از گندم است.

البته این مشکل تنها دامنگیر هند نمی شود. تحقیقات در چندین کشور نشان می دهد که انواع جدید برنج حاوی مواد معدنی کمتری مانند روی، مس، آهن و منیزیم است.

برای حل این مشکل، دانشمندان هندی به گونه‌های وحشی روی آورده‌اند تا بذرهای غنی از مواد معدنی را برای تولید انواع جدید به دست آورند. با این حال، معرفی این گونه های جدید به تولید بسیار زمان بر است، زیرا متقاعد کردن کشاورزان برای استفاده از یک رقم جدید دشوار است و علاوه بر این، این دانه های جدید به راحتی در دسترس نیستند.

انتهای پیام/