پایان ژست داخلی‌سازی خودرو؛ تردد پرترافیک مدیران خودرویی به چین
در حالی که بدهی خودروسازان به فعالان صنعت قطعه سازی از مرز ۶۰ همات گذشته است، اکنون برخی منابع آگاه از تردد خودروسازان به چین برای خرید قطعات و مشارکت در تولید خودرو خبر می دهند. به نظر می رسد با رویکرد جدید، ژست داخلی سازی در خودرو به پایان راه رسیده است.
افق میهن به نقل از دنیای اقتصاد، بدهی خودروسازان به فعالان صنعت قطعه سازی از مرز ۶۰ هم گذشت و اکنون برخی منابع آگاه در شرکت های قطعه سازی از تشدید این موضوع خبر می دهند. ترافیک خودروسازان به چین عرضه قطعات خودرو از شرکت های چینی به جای قطعه سازان داخلی، سال گذشته با هجمه خودروسازان همراه با ادعای برخی فعالان صنعت قطعه سازی همراه بود. حالا خبرها حاکی از آن است که اخیرا در تردد مدیران برخی شرکت های خودروسازی به چین برای تامین قطعات و همچنین مشارکت های جدید، ترافیک ایجاد شده است.
منابع آگاه اذعان دارند که سفر مدیران شرکت های خودروسازی بیشتر برای تامین قطعات چینی ارزان تر از قطعه سازان داخلی است. این منابع تاکید می کنند در حال حاضر بدهی خودروسازان به قطعه سازی از مرز ۶۰ هزار میلیارد تومان گذشته است و نگرانی برای پرداخت بدهی وجود ندارد. اما گرایش خودروسازان داخلی به چینی ها تنها برای تامین قطعات نیست، بلکه بر عملکرد و برنامه ریزی آنها برای تولید خودروی اقتصادی یا سایر محصولات موعود تاثیر گذاشته است. از این رو به نظر می رسد خودروسازان کشور برخلاف گذشته چندان حاضر به ژست بومی سازی در صنعت خودرو نیستند و آشکارا درصدد تامین قطعات از منابع چینی هستند.
از سوی دیگر برخی از خودروسازان کشور (به ویژه خودروسازان بخش خصوصی) که سال گذشته با تشویق سیاست گذار خودرو برای تولید محصولات اقتصادی یا ارزان سرمایه گذاری کردند و در این زمینه فعالیت های مقدماتی انجام دادند، تاکید می کنند که با توجه به سیاست گذار. رویکرد جدید همکاری با خودروسازان و قطعه سازان چینی اکنون امیدی به حمایت دولت در این زمینه ندارند. از پنج سال پیش همزمان با تشدید تحریم‌های ثانویه و قطع ارتباط با شرکای خارجی، بومی‌سازی خودرو و قطعات توسط سیاست‌گذار خودرو با شدت بیشتری دنبال شد. به طوری که حرکت داخلی سازی قطعات از سال ۱۳۹۷ آغاز شد و با برگزاری ۵ جدول داخلی سازی ارقام کلانی به منظور صرفه جویی ارزی اعلام شد.
هرچند در زنجیره خودروی کشور خبری از صرفه جویی دلاری نیست اما قطعه سازانی که با وعده حمایت دولت پای میز داخلی سازی رفتند و با سرمایه گذاری فراوان در این مسیر قدم گذاشتند، اکنون بیش از هر زمان دیگری گلایه دارند و این سیاستمدار را متهم می کنند. گرفتن ژست اهلی کردن . با این حال به نظر می رسد سیاست گذار خودرویی مسیر کمتر پر دردسری را انتخاب کرده و آن تامین قطعات از قطعه سازان چینی است. اما خودروسازان به ویژه برخی از مونتاژکنندگان نیز در برنامه ریزی داخلی سازی دولت مشارکت داشتند. دولت های یازدهم، دوازدهم و سیزدهم به دلیل خروج شرکای خارجی از یک سو و تامین نشدن قطعات محصولات خودرویی، در رویه ای موضوع تولید خودروی تماما داخلی یا زیرساخت های داخلی (پلتفرم) را مطرح و حتی تعریف کردند. پروژه ای در این زمینه دولت سیزدهم سند تحول صنعت خودرو را به عنوان راهکاری برای این صنعت تدوین کرد و بر ضرورت داخلی سازی خودرو تاکید کرد.
تکیه بر زیرساخت های داخلی خودرو ایده ای است که در سند تحول بر آن تاکید شده است، البته مشاهده می شود که سیاست گذار سند تحول دیگری را در صنعت خودرو تدوین کرده است که همان مشارکت ۱۰۰ درصدی با خودروسازان چینی است. قطعه سازان این سهم حتی می تواند به صورت واردات بیشتر از چین با هزینه کمتر باشد. این ایده اکنون قطعه سازان و برخی خودروسازان را بیش از گذشته ناامید کرده است، زیرا آنها در رقابتی نابرابر با چینی ها قرار خواهند گرفت. در رقابتی که قطعه سازان و خودروسازان ایرانی با حمایت از چینی ها، سیاست گذار خودرو را به جای شریک مقابل خود می بینند.
رقابت یا تقابل؟
جدای از اینکه برخی خودروسازان به ویژه شرکت های مونتاژ به عدم حمایت دولت از ایده تولید خودرو در ایران اذعان دارند، اکنون تردد مدیران خودروسازان نیمه دولتی به چین، قطعه سازان را نگران کرده است. به نظر می رسد مهم است که در این بین یک موضوع را به خاطر بسپاریم. ۲۲ آبان ماه گذشته نشست خبری انجمن قطعه‌سازان و مجموعه‌های خودرو برگزار شد و دبیر این انجمن در جلسه مذکور اعلام کرد: دو خودروساز بزرگ کشور، سفارش ۵۴۴ میلیون دلاری قطعات از چین را ثبت کردند.
اعضای هیأت مدیره انجمن قطعه سازان رشد خرید قطعه از قطعه سازان را اقدامی بی سابقه در «در زمینه زمینی شدن صنعت یک کشور» خواندند و مدعی شدند «قطعات بدون شناسنامه از ایران خریداری شده است. قطعه سازان سطح پایین چینی» و برخی از آنها را متهم به واردات قطعات کردند. در مجموع قطعه سازان در این جلسه لحن تندی داشتند و گلایه اصلی آنها از یک موضوع اصلی یعنی جایگزینی چینی ها در صنعت قطعه سازی کشور بود.
البته این اظهار نظر قطعه سازان با واکنش هایی نیز همراه بود. اولین واکنش به این اظهارات را ایران خودرو شکل داد. این گروه خودرویی در پاسخی مدعی شد سرانه واردات خارجی برای هر محصول این شرکت بیش از ۲۵ درصد کاهش داشته است. البته این گروه خودروسازی تایید کرد که «تنها در موارد معدودی بر اساس اصل حفظ کیفیت و پایین نگه داشتن قیمت تمام شده، ناگزیر به واردات برخی قطعات محدود می شود». بنابراین قیمت ارزان تر و کیفیت بالاتر به عنوان دو دلیل اصلی خرید قطعات چینی در این پاسخ ذکر شد. دلیل سوم در زیر ذکر شده است; ظرفیت تامین کنندگان داخلی از دیگر عوامل موثر در تعیین منبع تامین ایران خودرو است و در صورتی که تامین کنندگان داخلی نتوانند تعداد خطوط تولید مورد نیاز را تامین کنند، ایران خودرو به منظور جلوگیری از افت تولید اقدام خواهد کرد. خطوط آن و عقب افتادن از برنامه برنامه ریزی شده، عرضه از منابع خارجی تامین می شود.
در هر صورت ایران خودرو رقم ادعایی خودروسازان یعنی ثبت سفارش ۵۴۴ میلیون دلاری قطعات از چین را تایید نکرد. دومین واکنش به اظهارات قطعه سازان سکوت معاون اسبق صنایع حمل و نقل این وزارتخانه بود. منطق منوچهر رقم ادعایی انجمن قطعه سازان را تایید نکرد. وی تاکید کرد: ۵۴۴ میلیون دلار رقم بسیار بالایی است که می تواند پاسخگوی کل نیاز یک خودروساز باشد و بنابراین این خبر صحت ندارد. روگی دلیل همکاری در زمینه قطعه سازی با چینی ها را همکاری همه کشورها با چین دانست. وی در ادامه تصریح کرد: اگر با چینی ها کار می کنیم، بحث حمایت از واردات و مونتاژ و غفلت از تولید داخلی نیست، زیرا بسیاری از کشورها با چین همکاری می کنند. بنابراین، همکاری با چینی ها نباید به عنوان تغییر جریان داخلی سازی و غفلت از داخلی سازی در صنعت خودرو تعبیر شود.»
وی همچنین موضوع استاندارد اجباری خودروسازان را مطرح کرد و گفت: خودروسازان به دلیل اجباری شدن برخی استانداردها و عدم تامین قطعه سازان مجبور به تامین برخی قطعات از منابع خارجی هستند، زیرا معتقدند خودروسازان داخلی ندارند. توانایی یا ظرفیت تولید و عرضه آنها. . با همه این تاییدها و تکذیب ها، آمار سازمان توسعه تجارت و گزارش ۱۰۰ واردکننده برتر در سال ۱۴۰۲ که به تازگی از سوی گمرک منتشر شده، واقعیت دیگری را آشکار می کند؛ واقعیتی که حکایت از رشد واردات قطعات از چین توسط خودروسازان دارد.
بی توجهی به ارز خودروسازان مونتاژی که در سال ۱۴۰۲ رشد ۷۸ درصدی را تجربه کردند (براساس گزارش سازمان توسعه تجارت)، در گزارش گمرک، ارز خودروسازان نیمه دولتی نیز محاسبه شده است. این گزارش نشان می دهد که به غیر از برخی شرکت های زیرمجموعه خودروسازان نیمه دولتی، ارز دریافتی این خودروسازان به بیش از یک میلیارد دلار می رسد که قطعا بخشی از آن برای ثبت سفارش قطعات بوده است.
