آب و آبادی دو عامل اصلی مهاجرت هستند
شهلزمی پور درباره تاثیر تغییر اقلیم بر مهاجرت روستاییان ایران گفت: در گذشته قبل از بحث آب، ریزگردها و اقلیم، بیشترین مهاجرت از مناطق حاشیه ای کشور به سمت مرکز کشور بوده است. عمدتاً تهران، سمنان و استان های مرکزی. به سمت حاشیه ایران که می رویم شاهد مهاجرت از آن مناطق به شهرهای بزرگی هستیم که به دلیل نبود ساختارهای اقتصادی مناسب از امکانات بهتری برخوردارند.
وی ادامه داد: با مهاجرت های درون استانی نیز مواجه بوده ایم، سالانه شاهد جابجایی حداقل یک میلیون نفر از نقطه به نقطه کشور بوده ایم. از سال ۱۹۹۵، حداقل پنج میلیون نفر حداقل یک بار در سال محل سکونت خود را تغییر داده اند.
یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران در پاسخ به سوالی درباره علت اصلی مهاجرت در ایران گفت: شایع ترین علت مهاجرت جستجوی کار یا شغل بهتر در رده سنی جوانان است که اکثرا که مهاجرت کنند در مناطق روستایی و شهرهای کوچک، کشش جمعیتی برای اشتغال بسیار کم و محدود است. دو عامل محدود کننده زمین کشاورزی و منابع آب در گذشته رشد و جابجایی جمعیت را متوقف کرده است.
وی افزود: مهاجرت از روستاها به دلیل اشباع شدن بخش کشاورزی است که می تواند جمعیت محدودی را برای اشتغال جذب کند. اگر سایر صنایع در این مناطق برای اشتغال رشد نکنند شاهد هجوم جمعیت خواهیم بود به این معنی که جمعیت آن منطقه سرریز می شود و نمی توانند مشغول به کار شوند و به شهرهای بزرگ و مرکزی مهاجرت می کنند. با توجه به آماری که به دست آورده ایم بیشترین دلیل مهاجرت به دنبال شغل یا شغل بهتر است تا بتوانند عمر خود را صرف کنند و به پیشرفتی که می خواهند برسند.
آب و سکونت دو عامل اصلی مهاجرت هستند
وی افزود: تغییر شرایط اقلیمی به مهاجرت از شهرها نیز دامن زده است، مهاجرت از جنوب غرب کشور نمونه بارز مهاجرت مردم از شهر خوزستان به شهرهای فارس و اصفهان به دلیل آلودگی و ریزگردها است. در دو سال اخیر به دلیل مشکل آب، مهاجران زیادی از سیستان و بلوچستان و اصفهان به شمال ایران رفته اند، یعنی هر جا منابع آبی باشد، مهاجر هم خواهد بود. معمولاً می گویند اگر در منطقه ای منابع آبی وجود نداشته باشد، زندگی در این مناطق شکل نمی گیرد.
هجرت هم سازنده است و هم مخرب
این جمعیت شناس درباره تاثیرات مهاجرت بر شهرهای مهاجر پذیر و مهاجر اول گفت: اگر مهاجرت بر اساس برنامه ریزی باشد چه توسط دولت، استان ها و چه خود شخص و می توان فرد را در محل جذب بازار کار کرد. او به آنجا مهاجرت می کند و می تواند برای خودش مسکن پیدا کند. باید در اقتصاد و فرهنگ آن جامعه مشارکت کرد، این شرایط بسیار عالی است و اگر برنامه ریزی نشود و رها شود، جامعه مقصد دچار بحرانی مانند بحث حاشیه نشینی می شود که در تهران و شهرهای بزرگ به وضوح دیده می شود. به دلیل این حاشیه نشینی، فرهنگ، تعاملات اجتماعی و اقتصاد آن شهر مختل می شود.
وی افزود: افراد مرفه شهری مانند اصفهان به دلیل شرایط آبی به شهرهای شمالی ایران مهاجرت می کنند که این امر باعث افزایش هزینه مسکن و هزینه زندگی در این شهرها و ایجاد محدودیت برای مردم بومی آن مناطق و شهرها می شود. زیرا مهاجرت بدون برنامه ریزی انجام شده است.
همسایگی اثر مخرب مهاجرت بی برنامه است
وی تصریح کرد: در همه شهرهای بزرگ شاهد افزایش حاشیه نشینی هستیم به این معنا که فردی که در جامعه جذب نشده و مسکن متعارف و شغل مناسبی ندارد، عامل انواع آسیب هایی است که می تواند از این گروه در جامعه دیده شود، زیرا او در طبقه پایین قرار دارد. اقتصاد پایین است و زندگی آنها با فقر احاطه شده است و همچنین از بیماری های بسیار مسری رنج می برند و برای امرار معاش به مشاغل غیرقانونی می پردازند. این گونه موارد که ذکر شد آسیب شدیدی به جامعه می زند که دقیقاً تحت تأثیر مهاجرت های برنامه ریزی شده قرار نمی گیرد.
وی با بیان اینکه رایج ترین دلیل مهاجرت، رسیدن به رونق نسبی است، تصریح کرد: مهاجرت از تهران به شهرهای دیگر جدای از آلودگی هوا دلیل اقتصادی هم دارد، گاهی اوقات افراد به فکر سرمایه گذاری در شهرهای دیگر می افتند و یا به دلیل سودآوری هستند. با افزایش هزینه های زندگی در تهران، دیگر قادر به زندگی در این شهر نیستند و به شهرهای دیگر مهاجرت می کنند.
کاظمی پور تصریح کرد: مهاجرت عمدتاً یک پدیده اجتماعی است و مردم در اقصی نقاط دنیا برای تحصیل، شغل و زندگی بهتر مهاجرت می کنند. مهاجرت اگر برنامه ریزی نشود مشکل ساز خواهد شد.
کاظمی پور درباره تبعات مهاجرت از روستاها به شهرها و عدم تعادل جمعیت سنی گفت: بسیاری از روستاها جمعیت سالمند دارند، دیگر جمعیت فعالی وجود ندارد که بتواند در روستا فعالیت اقتصادی انجام دهد. در روستاهای دارای جمعیت سالمند یا کودک با این سیستم مواجه هستیم در حالی که در منطقه یا شهرستانی امکان تولید وجود دارد که کمبود نیروی انسانی فعال نباشد.
وی در ادامه بیان کرد: زمانی که جمعیت یک شهر افزایش یابد قطعا تقاضای مسکن افزایش می یابد که این امر باعث افزایش قیمت مسکن در آن منطقه برای مردم محلی نیز می شود. مانند شهر تهران که هزینه مسکن، کالا و خدمات افزایش یافته و به همین دلیل حاشیه نشینی در اطراف شهر بسیار گسترده شده است.
