آرامگاه «اردشیر سوم» هخامنشی نَم کشیده است!

سیاوش آریا، فعال میراث فرهنگی از وضعیت خطرناک آرامگاه «اردشیر سوم» به دلیل نفوذ رطوبت و نم در این اثر هخامنشی در مجموعه «تخت جمشید» خبر داد.

این پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی عکس هایی از آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در مجموعه تخت جمشید را در اختیار ما قرار داد و درباره وضعیت آن توضیح داد: آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در دامنه کوه.مهر«(رحمت) در میراث جهانی پارسه یا تخت جمشید، رطوبت زیادی به آرامگاه این پادشاه هخامنشی نفوذ کرده و آن را خطرناک کرده است.

عکس سیاوش آریا پس از آخرین بارندگی (۱۴۰۳) در تخت جمشید گرفته شده است

این فعال میراث فرهنگی گفت: بر اساس تحقیقات و مشاهدات سال‌ها خود در مجموعه تخت جمشید، رطوبت شدید پس از بارندگی‌های بهاری، آرامگاه اردشیرسوم هخامنشی در مجموعه جهانی پارسه را کشته و آن را با چالش جدیدی مواجه کرده است. همچنین رطوبت در بدنه سنگ‌تراشی‌ها نفوذ کرده و چهره‌شان را زخمی کرده است.

آریا افزود: این در حالی است که در سال ۱۳۹۹ خورشیدی در این قسمت از مقبره اردشیر سوم هخامنشی رطوبت وجود داشت و در گزارشی به آن پرداخته بودم و مسئولان پایگاه جهانی پارس اعلام کردند که حذف و رفع می شود. بازسازی و محافظت شده است. بودند اما بعد از چهار سال به قولی «در به همان پاشنه می چرخد!». با این حال چندین بار با مدیر فعلی پایگاه جهانی پارس تماس گرفتم که متاسفانه جواب ندادند! حتی از او خواستم که در یک پیام کوتاه پاسخ دهد، اما پاسخی به آن پیام کوتاه داده نشد. این موضوع نشان دهنده رفتار غیرکارشناسی برخی از مدیران و مسئولان استانی است که خود را پاسخگوی رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی نمی دانند. اینها آثار ارزشمند تاریخی و تکرار نشدنی کشور هستند که آسیب می بینند و یکی پس از دیگری از چهره تاریخ و صحنه روزگار حذف می شوند.

آرامگاه منسوب به اردشیر سوم هخامنشی در تخت جمشید

این پژوهشگر میراث فرهنگی بر اساس صحبت هایی که با برخی کارشناسان مرمت و باستان شناسی داشت، گفت: یکی از سختی های بزرگ آثار تاریخی سنگی حفاظت از آن ها در برابر باران های اسیدی و به طور کلی عوامل طبیعی است که تاثیر بسیار بد و مستقیمی دارد. پوشیدن این دسته از آثار و نگهبانی از آنها دشوار خواهد بود. همچنین مرمت و حفاظت از بناهای سنگی در کشور ما بسیار پرهزینه است و به یکی از بزرگترین چالش ها در این زمینه تبدیل شده است. از سوی دیگر نمی توان دست به کار شد و به بهانه کمبود بودجه شاهد تخریب آثار سنگی گرانبها بود که دستاورد نیاکان پاک نهاد ما بود.

وی ادامه داد: امروزه با پیشرفت دانش و فناوری در دنیا که به سرعت در حال گسترش است، باید سعی کرد از بهترین و ساده ترین راه ها برای حفاظت از آثار سنگی استفاده کرد. در دنیای امروز ناتوانی در نگهبانی و نگهداری از آثار سنگی تاریخی به طور کلی امری شگفت انگیز و غیرقابل قبول است و باید با دانش روزافزون دنیا همگام شد و از فناوری های نوین استفاده کرد تا بتوان از آثار گرانبها محافظت کرد. بناهای سنگی تاریخی همانطور که هستند. ما آن را به صاحبان اصلی این سرزمین که نسل های آینده هستند واگذار کرده ایم و ناکامی در این زمینه خطای نابخشودنی است که باید در برابر تاریخ و نسل های آینده پاسخ داده شود.

مقبره اردشیر سوم هخامنشی عکس دوم شهریور ۱۴۰۳ گرفته شده است

مستند آریا با تاکید بر اظهارات فعالان میراث فرهنگی و باستان شناسان خاطرنشان کرد: یک مجموعه جهانی باید با حساسیت بیشتری برخورد شود و قسمت های مختلف آن یکی پس از دیگری نافرمانی شود و با دانش و علم روز برخورد شود. اگر به موقع با آن برخورد می شد، این رطوبت به وجود نمی آمد. در حال حاضر نیز با کنترل گرما و سرما، هوا و کنش و واکنش هوا (فعل و انفعالات) و ریشه کن کردن گل سنگ ها می توان آن را به خوبی و با حساسیت حفظ کرد. از سوی دیگر برنامه ها و مطالعات باستان شناسی و مرمت و حفاظت هدفمند در این مجموعه از سر گرفته شود. باستان شناسان اصرار دارند که چنین مجموعه بزرگ جهانی جایی برای آزمون و خطا ندارد و باید با هوشیاری و تجربه از آن محافظت و نگهداری شود.

وی ادامه داد: از نظر باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی یکی از عوامل موثر در تخریب آثار سنگی در میراث جهانی پارس بی شک وجود پتروشیمی است. عامل مهم دیگر سوزاندن “کاه درشت” توسط کشاورزان پس از برداشت گندم است که باعث اسیدی شدن هوا و بازخورد منفی برای سنگ ها می شود.

این فعال میراث فرهنگی با پیشنهاد به منظور سنجش بهتر روند تخریب در آرامگاه اردشیر سوم هخامنشی در کوه مهر عکس های چندین سال گذشته را باید با نمونه فعلی کنار هم گذاشت و موارد را بررسی کرد تا به نتیجه رسید و به عمق فاجعه پی برد. بناهای صخره ای نیز از این جدا نیستند. بارش باران یکی از عوامل مخرب آثار تاریخی است. به همین دلیل مرمتگران سعی می کنند تا حد امکان آثار و آثار تاریخی را از این گونه آسیب ها نجات دهند.

نفوذ رطوبت در زیر طاقچه مقبره، ۲۰۱۹

وی یادآور شد: آثار صخره ای پارسه و نقش رستم از مدت ها قبل بر اثر بارندگی آسیب دیده است. از این رو معماران هخامنشی با ساختن قنات در دیواره های آرامگاه ها به ویژه در دیواره کوه «دژ نبشت» در نقش رستم سعی در جلوگیری از نفوذ رطوبت داشتند. اگرچه این اقدام زیبای معماران هخامنشی انگیزه ای برای کاهش سرعت تخریب داشته است، اما به دلایل مختلف هرگز کافی نبوده است. متأسفانه یکی از دشواری‌های کار سنگ این است که بر اثر عوامل زمین‌شناسی مسیر انتقال آب (هیدرولوژیکی) پیوسته تغییر می‌کند و این تغییرات انگیزه‌ای برای نشت آب از فضاهای غیرقابل پیش‌بینی می‌شود.

آریا تصریح کرد: به هر حال یکی از با ارزش ترین و بزرگ ترین آثار سنگی کشور که نگین هنر و تمدن ایران زمین محسوب می شود با وجود همه حساسیت ها در خطر است و مسئولان فرهنگی استان و کشور نیاز دارند. یک راه حل رادیکال و یک درمان طولانی مدت. در نظر بگیرید تا در مقابل نسل های آینده مایوس نشویم.

مجموعه تاریخی و فرهنگی میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) بخش ها و کاخ های مختلفی را در دل خود جای داده است که از آن جمله می توان به کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ سد ستون، خزانه، دروازه ملل و مقبره های اردشیر دوم اشاره کرد. و III در دامان. کوه مهر وی ذکر کرد که در سال ۵۱۸ قبل از میلاد به دستور داریوش بزرگ ساخته شد و توسط خشایارشا و اردشیر اول گسترش یافت.

مجموعه تخت جمشید دومین اثر تاریخی ایران پس از چغازنبیل در سال ۱۳۵۸ به کوشش شهریار عدل، باستان شناس و ایران شناس مشهور، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.