آمارسازی اشتغال یعنی پاک کردن صورت مسئله | حضور حداقل ۴ میلیون نفر اتباع خارجی در بازار کار ایران

فردی که می گوید ما افرادی را که هفته ای یک ساعت کار می کنند در آمار اشتغال حساب می کنیم، توضیح دهد که چگونه این آمار را به دست آورده است، چه کسانی یا بهتر بگوییم چند درصد از جامعه یک ساعت در هفته کار می کنند.

ایران تحلیل، محمود کریمی بیرانوند معاون وزیر کار اخیرا در یک برنامه تلویزیونی گفت: ما در وزارت کار به پدیده ای می گوییم شغلی که فعالیتی است که منجر به جریان مستمر درآمد می شود. یک فرد فعالیت جدیدی را شروع کرده و دارای درآمد است و طبق تعریف مرکز آمار به یک ساعت فعالیت در هفته گفته می شود گزارش مرکز آمار، تا پایان سال ۱۴۰۲ تنها ۸.۲ درصد از جامعه ما دارای اشتغال ناقص بوده اند و مابقی آمار اشتغال کشور پر است.

به گزارش فرارو، بیراوند پیش از این در اظهار نظری گفته بود: از هر زاویه به آمار اشتغال و بیکاری نگاه می کنیم و با هر تفسیری نشانه هایی از رونق بازار کار را می بینیم. وی درباره شاخص سنجش کیفیت مشاغل افزایش یافته نیز گفت: شاخصی برای سنجش کیفیت نداریم اما کیفیت شغل ایجاد شده از جنبه ها و متغیرهای مختلف قابل بررسی است که یکی از متغیرها اعداد اعلام شده است. در مورد بیکاری فارغ التحصیلان، جمعیت شاغل فارغ التحصیلان مرد نسبت به گذشته ۰.۷ درصد افزایش یافته است، نرخ بیکاری فارغ التحصیلان نیز ۱.۲ درصد کاهش یافته است و این موضوع در فصل تابستان و سایر متغیرهای کیفی نیز تکرار شده است بازار کار کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان است.

محمد چکشیان، معاون وزیر کار و تعاون اخیرا درباره افزایش اشتغال در کشور گفت: از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون ۲.۵ میلیون فرصت شغلی با کد ملی مشخص در کشور ایجاد شده است. نرخ بیکاری از ۹.۶ درصد در ابتدای این دولت افزایش یافته است «دولت در حال حاضر به ۸.۱ درصد کاهش یافته است که برخی از کارشناسان حوزه اشتغال می گویند اگر آمار ارائه شده توسط دولت به طور دقیق، نوع مشاغل، تناسب مشاغل با تخصص و تحصیلات افراد و البته نسبت حجم کار با میزان درآمد مردم بسیار مهم است.

افزایش تمایل به مشاغلی مانند دلالی و واسطه گری و ورود افراد تحصیل کرده به مشاغلی مانند رانندگی تاکسی آنلاین از دیگر مواردی است که به عنوان اما و اگرهای آمار اشتغال مطرح می شود. همچنین وضعیت کارگران بیکار، کارگران شاغل و فاقد حقوق و دستمزد کافی از ماه های قبل از سال جدید مورد بحث و بررسی قرار گرفت و جلسات متعدد دولت با نمایندگان کارگران در شورای عالی کار بارها برگزار شد. به نتیجه روشنی نرسیده است. با توجه به اینکه به تازگی روز جهانی کارگر را پشت سر گذاشته ایم و سخنان بیرانوند در حوزه آمار، سوالاتی از جمله اینکه آیا استاندارد یک ساعت کار در هفته برای اشتغال و اساس بازار کار ایران به ویژه کارگران مناسب است؟ چگونه است؟ با توجه به این شرایط سوالاتی مطرح می شود، حمید حاجی اسماعیلی; این کارشناس بازار کار در گفتگو با فرارو به این سوالات پاسخ داده است:

برخی از کارگران اضافه کاری و شغل دوم و سوم دارند

حمید حاجی اسماعیلی به فرارو گفت: به مناسبت روز جهانی کارگر از مسئولان انتظار می رود به حقوق و مطالبات کارگران توجه کنند و در عین حال اجازه دهند کارگران با آرامش مطالبات و مطالبات خود را مطرح کنند. نامگذاری روز کارگر به منظور ارج نهادن به مقام کارگر و این است که کارگران در یک روز از سال شرایطی را داشته باشند که مطالبات خود را از طریق تشکل های صنفی و مطالباتی که از گروه های کارفرمایی و یا دولت دارند بدون هیچ گونه درخواستی مطرح کنند. افزایش استرس متاسفانه در ایران چنین شرایطی فراهم نیست و دولت مدعی حمایت از کارگران از مشارکت و تجمع کارگران در مطالبات آنها حمایت نمی کند. اگر تصور کنیم که دولت بتواند نماینده کارگران باشد یا پدرخوانده آنها باشد و نیازها و مطالبات کارگران را مطرح کند و برای رفع آنها تلاش کند، تجربه شکست خورده ای محسوب می شود و به هیچ وجه قابل قبول نیست و به همین دلیل است. می بینیم که کارگران درگیر مشکلات اقتصادی و اجتماعی هستند و از وضعیت موجود ناراضی هستند.

وی افزود: قطعا کارگران نیازمند شغل هستند و هر چه ظرفیت های اشتغال در کشور بیشتر شود می تواند به تولید و توسعه کشور کمک کرده و رفاه عمومی را افزایش دهد. اما اینکه بخواهیم برای آمار و ارقام و کارنامه بهتر دولت هر تعریفی برای یک موضوع علمی ارائه کنیم، قطعا نه تنها نمی تواند برای کشور مفید باشد، بلکه می تواند باعث کتمان و محو چهره شود. مشکلات اصلی در وضعیت اشتغال در کشور است. مشکلات اقتصادی به حدی است که بسیاری از کارگران نه تنها با یک شیفت، بلکه گاهی با دو یا حتی سه شیفت نمی توانند نیازهای معیشتی خود را تامین کنند. تعداد قابل توجهی از کارگران نه تنها به طور مداوم اضافه کار می کنند، بلکه مشاغل جانبی نیز برای حمایت از خانواده و رفع نیازهای اولیه خود دارند. این امر حتی در مورد افراد بازنشسته نیز صدق می کند. قدرت خرید حقوق بگیران در چند سال اخیر به شدت کاهش یافته است و به سختی می توانند معیشت خود را تامین کنند.

چند درصد از جامعه یک ساعت در هفته کار می کنند؟!

این کارشناس حوزه کار و کارگری در ادامه گفت: فردی که می گوید ما افرادی را که هفته ای یک ساعت کار می کنند را در آمار استخدامی حساب می کنیم، لطفاً توضیح دهد که چگونه این آمار را به دست آورده، چه کسی یا بهتر است بگوید چگونه است. تعداد زیادی از جامعه یک ساعت در هفته کار می کنند یک ساعت پس شاغل به حساب می آید و آمار اشتغال را می توان از طریق این نوع افراد افزایش داد، کاملا اختراع من است و اصلا قابل دفاع نیست.»

وی افزود: مشکلات حوزه اشتغال در کشور ما بسیار پیچیده تر از این آمار است و تا زمانی که این میزان نیروی کار خارجی غیرمجاز در بازار کار کشور ما حضور دارند، مطمئن باشید که تعادل در ما وجود دارد. در این زمان باید نرخ اشتغال و بیکاری را متعادل کنیم و این آمار را به گونه ای جمع آوری کنیم که در جامعه محسوس باشد، به گونه ای که مردم احساس کنند نرخ اشتغال واقعا افزایش یافته است. که مشاغل جدید برای بیکاران مهیا شده است، در کشور ما رانت خواری، دلالی و واسطه گری بسیار رایج شده است و متأسفانه هستند افرادی که از طریق رانت خواری و میانجیگری درآمد کسب می کنند، بنابراین، افرادی که در جایی کار می کنند کار در این نوع مشاغل را نباید به عنوان شاغل طبقه بندی کرد، ضمناً سؤال جانبی این معاونت این است که منظور از یک ساعت کار، چه نوع کاری است؟ تمام نیازهای مادی افراد با یک ساعت فعالیت در هفته؟

حضور حداقل ۴ میلیون اتباع خارجی در بازار کار ایران

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: زیرساخت های آماری در کشور بسیار ضعیف و دارای ایرادات اساسی است و به همین دلیل حتی سازمان ها و نهادها به آمار دقیق و کامل دسترسی ندارند و در نتیجه نمی توانیم پیش بینی دقیقی در این زمینه داشته باشیم. حتی برخی از نظرسنجی ها در کشور ما به دلیل همان ایرادات اساسی که ذکر کردم، تفاوت چشمگیری با سایر نهادهای دولتی و رسمی در دنیا داشته اند اتباع غیرقانونی در کشور حضور دارند، حداقل نیمی از آنها در بازار کار ایران مشغول به کار هستند کارگران ایرانی قطعا آسیب می بینند، حقوق کارگران ایرانی قطعا آسیب می بیند و خدمات عمومی ما متأسفانه به دلیل حساسیت های سیاسی صحبت از حضور بیگانگان در کشور با دشواری هایی همراه است.

وی افزود: همزمان با روز جهانی کارگر بد نیست اشاره کنیم که کارگران در ایران فراموش شده اند و صدایشان شنیده نمی شود، در روز کارگر که باید مقام کارگر را ارج نهاده است، دولت مهیا نکرده است. تمهیدات لازم برای حضور اجتماعی آنها در حالی است که نه تنها شاهد افزایش تعداد کارگران فقیر هستیم، بلکه احساس نارضایتی در بین کارگران نیز افزایش یافته است، متاسفانه جامعه کارگری نه تنها به فراموشی سپرده شده، بلکه در محرومیت نیز قرار دارد آنچه که طبق قانون باید برای مشارکت کارگران در حوزه تصمیم گیری حقوق و دستمزد آنها انجام شود، به دلیل حضور گسترده دولت در تصمیم گیری ها عملاً بی فایده و بی اثر مانده است. در کشور ما اساساً مشارکت کارگران در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی حرفه‌ای نادیده گرفته می‌شود و تا زمانی که شرایط به همین منوال است، نمی‌توان به تغییرات و تحولات گسترده امیدوار بود.