آیا یوآن توان به چالش کشیدن هژمونی دلار را دارد؟
یوان به عنوان یک ابزار جدید ژئوپلیتیکی
تجارت با یوان به یک اولویت استراتژیک برای چین در سال های اخیر تبدیل شده است. داده های رسمی نشان می دهد که استفاده بانک های چینی از یوان برای وام ها، سپرده ها و سرمایه گذاری های خارجی در پنج سال گذشته بیش از چهار برابر شده و اکنون از ۳.۴ تریلیون یوان فراتر رفته است. یک مفهوم عمیق در پشت این اعداد نهفته است: چین می خواهد تجارت خارجی خود را از تهدید تحریم های مالی محافظت کند. به گفته برخی از تحلیلگران مانند آدام ولف، توسعه زیرساخت های مالی مبتنی بر یوان همان نقش سپر دفاعی را برای چین ایفا می کند که ذخایر طلا در جنگ ها ایفا می کرد. ابزاری که امکان ادامه تجارت و تامین منابع استراتژیک را حتی در شرایط تنش سیاسی و مالی فراهم می کند.
سپر دفاعی چین در برابر ناملایمات اقتصاد جهانی
تغییرات در تعادل جهانی به نفع یوان
مطالعات بانک تسویه حساب های بین المللی نشان می دهد که یوان اکنون نه تنها در تجارت کالا بلکه در تامین مالی خارجی نیز در حال گسترش است. حجم کل دارایی های بانک های چینی در خارج از کشور به ۱.۵ تریلیون دلار رسیده است و نسبت دارایی های یوان در این سبد با سرعت قابل توجهی در حال افزایش است. در همین حال، وام ها و سپرده های خارجی یوان تنها در چهار سال گذشته بیش از سه برابر شده و از حدود ۱۱۰ میلیارد دلار به ۳۶۰ میلیارد دلار رسیده است. این روند به ویژه در کشورهای در حال توسعه مشهود است. کشورهایی مانند کنیا، آنگولا و اتیوپی بخشی از بدهی های دلاری خود را با نرخ بهره ترجیحی یوان جایگزین کرده اند و دولت هایی مانند اندونزی و قزاقستان نیز انتشار اوراق قرضه یوآن را در برنامه های مالی خود گنجانده اند. چنین تغییراتی به تدریج شبکه بدهی جهانی را از انحصار دلار دور می کند و یوان را به گزینه ای قابل اعتماد برای تنوع مالی دولت ها تبدیل می کند.
هنگ کنگ؛ آزمایشگاه مالی برای بین المللی سازی یوان
پکن اصلاحات ساختاری قابل توجهی در زیرساخت های بازار انجام داده است تا یوان را به عنوان ارز تامین مالی تثبیت کند. هدف موسوم به “نقشه راه هنگ کنگ” افزایش انتشار اوراق قرضه یوآن، تقویت عمق بازار ثانویه و رساندن نقدینگی به سطح قابل رقابت با ارزهای بین المللی است. این سیاست ادامه مسیری است که قبلاً با اتصال بازارهای مالی شانگهای و هنگ کنگ، ارتباط بین سرمایه گذاران جهانی و دارایی های مالی چین را تقویت می کرد. هنگ کنگ در واقع سکوی پرتاب یوان در بازارهای جهانی است. جایی که سرمایه خارجی می تواند بدون عبور از مرزهای سرزمین اصلی به دارایی های یوآن وارد و خارج شود.
چین در تلاش برای تقویت عمق بازار ثانویه و رقابت فزاینده با رقبای غربی است.
محدودیت های ساختاری؛ شکاف بین یوان و ارزهای غالب
با وجود این تحولات، مسیر جهانی شدن یوان همچنان چالش برانگیز است. کنترل شدید دولت بر جریان‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی، عدم آزادی کامل یوان در تبدیل‌پذیری، و شفافیت کمتر اطلاعات مالی در مقایسه با ارزهایی مانند دلار و یورو مانع از تبدیل شدن سریع رنمینبی به یک ارز ذخیره جهانی می‌شود. علاوه بر این، اعتماد بین‌المللی به سیاست پولی چین هنوز به سطحی نرسیده است که به کشورها اجازه دهد بخش بزرگی از ذخایر خارجی خود را به یوان تبدیل کنند. با این حال نمی توان نیروی محرکه اقتصاد چین را انکار کرد ارز غالب این فقط با قدرت اقتصادی تعریف نمی شود. استقلال نهاد پولی، قابل پیش بینی بودن سیاست و اعتماد به قانون نیز از عناصر ضروری این جایگاه است.
چین در مقابل آمریکا؛ این بار در جبهه اقتصادی
سیاست پولی چین نشان دهنده یک تغییر اساسی در آرایش قدرت پولی جهانی است. پکن با آگاهی از وابستگی جهانی به دلار و آسیب پذیری ناشی از آن، استراتژی بین المللی شدن یوان را نه به عنوان یک اقدام یکباره، بلکه به عنوان یک پروژه بلندمدت برای تقویت امنیت ملی و گسترش نفوذ بین المللی تعریف کرده است. حجم معاملات یوان در حال افزایش است، استفاده از آن در وام های خارجی در حال ایجاد است و زیرساخت های مالی برای نقش آفرینی فراملی تقویت می شود. با این حال، یوان همچنان با ارزهای ذخیره مانند دلار و یورو فاصله قابل توجهی دارد و غلبه بر این شکاف مستلزم اصلاحات عمیق نهادی در سیستم بانکی و مالی چین است. به عبارت دیگر، رنمینبی وارد رقابت شده است، اما راه رسیدن به اوج هژمونی پولی جهانی همچنان طولانی و پرهزینه خواهد بود.
