اهالی موسیقی برای روی صحنه رفتن در اماکن نامتعارف شتاب دارند/ طنین نت‌ها در بناهای تاریخی :: افق میهن
برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی و موافقان و مخالفان آن و طیف وسیع موافقان و مخالفان از جمله بحث هایی است که دهه هاست در موسیقی ایران مطرح بوده است. اختلافی که این روزها به دلیل ترافیک برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی از تخت جمشید تا عطار ایوان و موزه آشپزخانه کاخ سعد آباد و همچنین کاخ نیاوران از سر گرفته شده است.
به گزارش افق میهن، در این میان موافقان و مخالفان این اتفاق با استدلال هایی که هر کدام را قوی می دانند، آمار منتشر شده از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را یا تمجید یا انتقاد می کنند.
آمار شب های تابستان و سوالات بی پاسخ
برگزاری اولین کنسرت ها در کاخ نیاوران و کاخ سعدآباد اگرچه این روزها امری نسبتا متداول به نظر می رسد اما بعد از سال ها روی صحنه رفتن در محوطه تاریخی تخت جمشید و رویای برگزاری کنسرت محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، یانی و کیتارو در این منطقه، سرانجام در تیرماه ۱۴۰۳ توسط علیرضا قربانی اتفاق افتاد. علیرغم انتقاد مخالفان که نگران آسیب احتمالی این بنای تاریخی هستند، این مراسم با عناوینی چون «سنگ شکستن» و «عامل گردشگری» مورد تمجید عزت الله ضرغامی وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفت. رونق”.
وی در کنار این آمار، خلاصه ای از دیگر کنسرت های این شب ها را در اماکن و بناهای تاریخی ارائه کرد. بر اساس تفکیک آماری ارائه شده از سوی وی، کنسرت علیرضا قربانی هر شب در تخت جمشید با حضور ۵۴۰۰ بیننده اجرا شد. همزمان ۴۰۰۰ نفر در کاخ سعدآباد کنسرت “سیساد” را تماشا می کنند و ۱۲۰۰ نفر نیز هر شب کنسرت “پرواز همایی” را در کاخ نیاوران تماشا می کنند.
علاوه بر این کنسرت «کوچه عشق» تا ۲۴ تیرماه در عطار ایوان کاخ سعدآباد و نمایش «ناصرالدین شاه و بابری خان بادغزا» نیز روز جمعه ۲۴ تیرماه در موزه آشپزخانه و در طبیعت مجموعه سعدآباد اما نه ضرغامی و نه دیگر متولیان و مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به این پرسش ها پاسخ ندادند که ضوابط و دستورالعمل حضور نوازندگان در اماکن تاریخی چیست. تعهدات این گروه ها در قبال آثار تاریخی چیست و چقدر به این تعهدات عمل می کنند؟ سهم این مکان ها از درآمد اجاره و قراردادهای مالی چقدر است؟
در چه مواردی می توان این سهم را نادیده گرفت و در مواردی که وصول می شود، در کجا، چگونه و برای چه چیزی خرج می شود؟ چرا گزارش های کارشناسی از وضعیت ساختمان ها قبل و بعد از حضور این گروه ها با وجود تقاضای گسترده کارشناسان و افکار عمومی منتشر نمی شود؟ یا حتی اگر از تقاضای بخش دولتی ناامید هستیم، چرا خود گروه ها با توجه به مسئولیت اجتماعی خود در این زمینه اقدام نمی کنند؟ چرا به عنوان مثال وقتی گروه اجرایی علیرضا قربانی قبل از اجرای نمایش در تخت جمشید اعلام می کند «در طول ماه ها بررسی علمی، مطالعه و رایزنی با کارشناسان و نگهبانان بناهای تاریخی، با نگرانی سعی شده تمام ملاحظات لازم برای جلوگیری از هر گونه آسیب یا اثر منفی از هر نوع و به هر شکلی که به بناها و محوطه این آثار باستانی وارد شود، محل اجرا فضایی است با فاصله مناسب و اصولی از ساختمان ها و پشت به سازه ها برای جلوگیری از انتقال. ارتعاشات و امواج صوتی از طریق انتقال از طریق جریان هوا یا ارتعاش مستقیم بر اساس تجمع مشتریان و ترافیک غیر ضروری و غیراصولی در داخل سایت، نتایج تحقیقات خود را منتشر نمی کنند. و سوالاتی از این قبیل را بی پاسخ می گذارند که چه کسانی و با چه روش هایی این بررسی علمی را انجام داده اند و به چه نتایجی رسیده اند تا مورد استفاده سایر علاقمندان قرار گیرد؟
رویارویی با طرفداران و مخالفان در مقابل یکدیگر
کلیدواژه های موافقان برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی مانند تخت جمشید ظاهرا کلیدواژه هایی امیدوارکننده و توسعه گراست. آنها از رفع پوسیدگی مدعی خود از مکان های تاریخی می گویند و با برگزاری رویدادهایی مانند کنسرت های موسیقی، مردم می توانند از این مکان ها بازدید کنند و همچنین این برنامه ها باعث معرفی بهتر این آثار در سطح جهانی می شود. آنها مدعی رشد و توسعه آن هستند بدون اینکه موانع دیگری بر سر راه «توسعه و رونق گردشگری» مانند مشکلات زیرساختی، هتل‌ها، فرودگاه‌ها، حمل‌ونقل، امنیت و… در نظر بگیرند و افزایش آن را یکی دیگر از مزایای حضور نوازندگان آثار تاریخی
علاوه بر این، نمونه‌های مکرر آنها از نمونه‌های جهانی برگزاری کنسرت در مکان‌های تاریخی بدون توجه به تفاوت «ارزش ساختمان‌ها» و «سطح ریسک» آنها از دیگر اولویت‌های گفته‌هایشان است. نمونه هایی ارائه می شود که به نظر می رسد قوانین سختگیرانه ای را که در زمینه کنسرت در مکان های تاریخی جهانی وجود دارد نادیده می گیرد تا یکپارچگی ساختاری محوطه تاریخی به خطر نیفتد.
با این حال مخالفان استدلال های خاص خود را دارند و ضمن اشاره به اینکه ضمانت و تعهد گرفتن از گروه های موسیقی و برگزارکنندگان کنسرت کافی نیست، زیرا گاهی ممکن است آسیب های آن جبران ناپذیر باشد، می گویند به جز این احتمال که اجرای زنده با صدای بلند مضر باشد. به مصالح ساختمانی از نظر تاریخی، آثار مخرب احتمالی حرکت بازدیدکنندگان و افزایش احتمال خرابکاری یا تخریب اموال عمومی توسط آنها به صورت مستمر و مکرر از دیگر مواردی است که باید به آن فکر کرد. آنها به مضر بودن اجرای زنده با صدای بلند بر روی مصالح بناهای تاریخی با تأثیرات نویز کنسرت ها بر بناهای تاریخی اشاره می کنند و در این زمینه به سه نکته اشاره می کنند.
از جمله تاثیر مستقیم فیزیکی صدا بر مصالح ساختمانی، اثرات غیرمستقیم صدا بر محیط زیست و برهم زدن تعادل اکوسیستم های اطراف بناهای تاریخی و در نهایت تاثیر صدا بر مصالح مورد استفاده برای حفاظت از بناهای تاریخی. آنها قویا تاکید می کنند که سطوح سر و صدا در طول رویدادهایی که در مکان های تاریخی برگزار می شود باید به دقت مورد توجه قرار گیرد و مدیریت شود تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.
صرف نظر از انتقادات و نظرات مطرح شده و رویارویی موافقان و مخالفان در مقابل یکدیگر، اما شاید بارزترین شکاف، نتایج مطالعات علمی باشد که حاصل کار پژوهشگرانی است که می توانند منتقدان را از وارد نشدن آسیب های جبران ناپذیر مطمئن کنند. به میراث تاریخی ایران و به مناقشه ای که دهه هاست ادامه دارد پایان دهد.
نرگس کیانی
