اگر هنگام فکر کردن به مسئله بخوابیم، جواب را پیدا میکنیم؟ علم پاسخ جالبی دارد
توصیه «فکر کن و بخواب» مبنای علمی دارد. مغز ما مشکلات را پردازش می کند و در خواب راه حل های بهتری پیدا می کند.
حتما برای شما هم پیش آمده که یکی به شما گفته باشد: فکر کن و بخواب! وقتی با یک مشکل سخت مواجه می شویم، رفتن به رختخواب و فکر کردن دوباره به آن در صبح واقعا به ما کمک می کند بهتر ببینیم و تصمیم بگیریم. این فقط یک اثر روانی نیست. علم واقعی پشت این موضوع وجود دارد که نشان می دهد خوابیدن با فکر کردن به آن ایده واقعا خوبی است.
می دانیم که خواب برای بدن انسان ضروری است، اما مدت زیادی طول کشید تا دانشمندان از عملکرد دقیق آن مطمئن شوند. حتی پذیرفتهشدهترین نظریهها نیز توسط تحقیقات اخیر به چالش کشیده شدهاند. تحقیقات زیادی در مورد آنچه در مغز هنگام خواب اتفاق می افتد و همچنین در مورد مشکلات احتمالی خواب و روش های حل آنها انجام شده است.
چیزی که ما با اطمینان می دانیم این است که مغز ما هنگام خواب فعال است. رویاها بخشی از این فعالیت هستند که گاهی اوقات به یاد می آوریم، اما در پشت صحنه اتفاقات خیلی بیشتری رخ می دهد.
حافظه و حل مسئله
بر اساس نظریه ای که به عنوان نظریه تثبیت فعال سیستم ها شناخته می شود، مغز ما خاطرات قدیمی را در طول خواب تکرار می کند. یک مقاله در سال ۲۰۲۱ توضیح میدهد: «فعالسازی مجدد حافظه در خواب دو کار انجام میدهد: یکی تثبیت و تقویت خاطرات اولیه بهگونهای که احتمال فراموشی یا تداخل با آنها کمتر باشد، و دیگری بازسازی و ادغام خاطرات جدید با شبکهای از خاطرات بلندمدت موجود».
این فرآیند علاوه بر نقش مهمی در شکل گیری حافظه بلند مدت، به حل مسئله نیز کمک می کند.
در سال ۲۰۱۸، یک مطالعه نشان داد که تعامل بین مراحل خواب REM و غیر REM به ما کمک می کند تا راه حل های خلاقانه تری برای مشکلات خود پیدا کنیم. مرحله REM خواب که با حرکت سریع چشم و فعالیت بالای مغز همراه است، معمولاً با رویاهای شدید و فرآیندهای ذهنی پیچیده همراه است، در حالی که مرحله غیر REM خواب شامل خواب عمیق و آرامش بیشتر است. تئوری تثبیت فعال سیستم ها که به همکاری این دو مرحله خواب اشاره دارد، بیان می کند که ترکیب این مراحل می تواند به مغز کمک کند تا اطلاعات را به طور موثرتر پردازش کند و راه حل های خلاقانه تری پیدا کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ این نظریه را با استفاده از یک بازی ویدیویی حل مسئله آزمایش کرد. بعد از اینکه به شرکت کنندگان بازی آموزش داده شد، یک روز بیداری یا یک شب خواب داشتند، سپس از آنها خواسته شد تا یک معما جدید حل کنند. نویسندگان این مطالعه گزارش دادند: «خواب باعث بهبود حل مسئله شد. به طوری که ۶۲ درصد از شرکت کنندگان در گروه خواب موفق به حل این معما شدند در حالی که تنها ۲۴ درصد از گروه بیدار توانستند آن را حل کنند.
این نتیجه با یافته های تحقیقات قدیمی تر از سال ۲۰۱۹ مطابقت داشت. در آن مطالعه، ۵۷ نفر با معماهایی مواجه شدند که با صداهای تصادفی همراه بود. در هنگام خواب نیمی از صداهای مربوط به معماهای حل نشده برای آنها پخش می شد. صبح که از خواب بیدار شدند، توانستند آن معماها را بهتر حل کنند.
بررسی های ذکر شده نشان می دهد که «خواب به حل مشکل کمک می کند» اما نکته مهمی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. همانطور که مارک بیمن، نویسنده ارشد مقاله توضیح می دهد: “مهم نیست چقدر بخوابم؛ “من نمی توانم ناگهان سیاهچاله ها را درک کنم یا برای یک بیماری نادر درمانی پیدا کنم، زیرا دانش اولیه لازم برای انجام این کار را ندارم.”
یک خواب خوب شبانه می تواند به حل مشکلاتی کمک کند که در آن همه قطعات را داریم اما نمی دانیم چگونه آنها را کنار هم قرار دهیم. اما بعید است که پس از یک چرت کوتاه، به طور ناگهانی مشکل محاسبات کوانتومی در دمای اتاق را حل کنید!
تصمیم گیری
علاوه بر کمک به ما در حل مشکلات پیچیده، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد خواب می تواند به ما در تصمیم گیری بهتر کمک کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۴ توسط دانشمندان دانشگاه دوک نشان داد که به خواب رفتن در حالی که به گزینهها فکر میکنیم به ما کمک میکند از سوگیری اطلاعات اولیه خود جلوگیری کنیم. این سوگیری زمانی اتفاق می افتد که ما بیش از حد تحت تأثیر اولین اطلاعاتی که در مورد چیزی دریافت می کنیم، قرار می گیریم، حتی اگر اطلاعات بهتری بعداً به دست ما برسد.
البته این همیشه یک مشکل نیست. به عنوان مثال، ممکن است قبل از افق میهن ساندویچ برای ناهار، یک چرت کوتاه در فروشگاه عجیب باشد. اما برای برخی از تصمیمات، مفید است که قبل از افق میهن کمی زمان بگذارید و فکر کنید. خواب می تواند همین فاصله را به ما بدهد. به گفته الی سینکلر، نویسنده اصلی این مطالعه، خواب به شرکت کنندگان کمک کرد تا «تصمیمات منطقی تر و بهتری» بگیرند.
قدرت رویاها
رویاها می توانند به حل مشکلات کمک کنند. یکی از حالات مرتبط با این موضوع هیپناگوژی است. این حالت بین خواب و بیداری رخ می دهد، زمانی که شما نه کاملاً بیدار هستید و نه کاملاً خوابیده اید. در این صورت ممکن است تصاویر ذهنی یا افکار غیرعادی به ذهن شما خطور کند که گاهی اوقات می تواند به یافتن راه حل برای مشکلات کمک کند.
به نظر می رسد توماس ادیسون از طرفداران این روش بوده و از روشی به نام “تست قاشقی” استفاده کرده است. ایده این بود که اگر در هنگام خواب جسمی را مانند قاشق در دست بگیرید، به محض اینکه به خواب می روید، جسم می افتد و صدای آن شما را بیدار می کند. ادیسون گفت که این روش به او کمک کرد از چرت های طولانی دوری کند و زمان بین خواب و بیداری خلاقیت او را افزایش می دهد.
به نظر می رسد او تا حدودی درست می گفت. دن دنیس، روانشناس دانشگاه یورک می نویسد: «در سال ۲۰۲۱، دانشمندان فرانسوی ادعای ادیسون را آزمایش کردند. نتیجه این تحقیق که از عنوان آن مشخص بود این بود: شروع خواب نقطه طلایی خلاقیت است.
در این مطالعه، یک مسئله ریاضی به شرکت کنندگان ارائه شد که دارای یک “قانون پنهان” بود که می توانست به آنها کمک کند آن را سریعتر حل کنند. پس از یک چرت کوتاه که با در دست گرفتن فنجان برای ایجاد صدای بلند هنگام خواب انجام می شد، شرکت کنندگان دوباره به این موضوع فکر کردند. آنهایی که بعد از یک چرت کوتاه از خواب بیدار شدند، موفق تر از کسانی بودند که بیدار ماندند یا به خواب عمیق رفتند.
دنیس به مطالعه دیگری اشاره میکند که همین یافته را تأیید میکند: «به نظر میرسد که ادیسون درست میگفت: «شروع خواب واقعاً یک نقطه طلایی خلاقانه است و خوابیدن در حین فکر کردن به این مشکل پاسخ میدهد.
البته واضح است که در هر موقعیتی مانند امتحان رانندگی نمی توانید بگویید “من فقط یک دقیقه چشمانم را می بندم”. در برخی مواقع خوابیدن روی مشکل کاربردی نیست و این مقاله قصد آموزش این روش را ندارد.
اما این تحقیق تصویری از مطالعات جالب در این زمینه ارائه می دهد. هنوز چیزهای زیادی در مورد تأثیر خواب بر مغز ما وجود دارد. اما بد نیست بدانید که مانند بسیاری از توصیه های مادربزرگ ها، «خوابیدن در حالی که به یک مشکل سخت فکر می کنید» واقعاً یک توصیه علمی و مؤثر است.
منبع: زومیت
