«ایران راه»؛ راه توسعه پایدار ایران

توسعه پایدار به عنوان یکی از اهداف اصلی نظام های حکمرانی دارای ابزارها، الزامات و اهداف بسیاری است. پروژه های راهسازی به ویژه مگاپروژه «ایرانراه» را می توان یکی از شاخص های مهم توسعه دانست.
توسعه پایدار به عنوان یکی از اهداف اصلی نظام های حکمرانی دارای ابزارها، الزامات و اهداف بسیاری است. قطعا یکی از ابزارهای دستیابی به توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، راه اندازی پروژه های عمرانی و عمرانی است. پروژه های عمرانی علاوه بر خدمت به جامعه موجب رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش امنیت و رفاه می شود. پروژه های راهسازی به ویژه مگا پروژه «ایرانراه» را می توان یکی از شاخص های مهم این ابزار توسعه ای دانست که از سوی دولت و به ویژه وزارت راه و شهرسازی در دستور کار قرار گرفته است.
امروزه حمل و نقل یکی از مولفه های مهم اقتصاد ملی به شمار می رود و به دلیل نقش اساسی که دارد، تأثیر بسزایی در روند رشد اقتصادی کشور دارد. این بخش شامل فعالیت‌هایی است که در تمامی زمینه‌های تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات به‌طور گسترده انجام شده است و نقش انکارناپذیری در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی دارد. تصور رشد و توسعه عمومی کشور بدون وجود شبکه حمل و نقل، امکانات و تجهیزات کمکی و ناوگان مطلوب غیرممکن به نظر می رسد.
در رشد و توسعه اقتصاد و تجارت جهانی در برهه زمانی کنونی و روند گسترش آن، نقش سیستم های حمل و نقل در بهینه سازی هزینه ها، زمان سفر، سرعت حرکت، ایمنی و سطح خدمات ارائه شده را نمی توان انکار کرد. حمل و نقل به مفهوم جامع آن اعم از مدیریت، زیرساخت و روبنا (ناوگان)، یکی از نیازهای اساسی جوامع امروزی است، به طوری که در هر کشوری به منظور ارتقای توان اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی، از برخورداری از توان گسترده و شبکه حمل و نقل مطمئن یکی از نیازهای اساسی است. در نظر گرفته شده است. حتی برخی معتقدند که حمل و نقل یکی از ابزارهای اولیه توسعه است.
در گذشته چون حمل و نقل به عنوان یک نیاز ثانویه برای رفع نیازهای اولیه مانند تجارت، مسافرت، اشتغال و غیره تلقی می شد، به درستی به آن پرداخته نمی شد. اما رشد و توسعه اقتصاد جهانی، تلاش کشورها برای استفاده بهینه از توانمندی ها و فرصت های در اختیار و تشدید رقابت در عرصه جهانی باعث شد تا حمل و نقل نقش مستقیمی در کاهش هزینه های تولید و دسترسی به بازار و در نهایت افزایش ظرفیت. رقابت در عرصه تجارت بین الملل، به ویژه برای کشورهایی که حجم تجارت خارجی (صادرات و واردات) بالایی دارند، باید در مدیریت، برنامه ریزی و سرمایه گذاری و حتی پژوهش از جایگاه بالایی برخوردار باشد. تأثیر چنین ویژگی باعث شده است که نگرش های گذشته نسبت به حمل و نقل تغییر کند و حمل و نقل به عنوان یک بخش مهم خدماتی-اقتصادی در نظر گرفته شود.

ایران نقطه تلاقی شمال – جنوب و شرق – غرب محسوب می شود. ابتکار «ایران راه» دروازه ورود به سرزمین فرصت های لجستیکی و ترانزیتی جمهوری اسلامی ایران است که برای برقراری ارتباط ایمن، امن، آسان، سریع و اقتصادی، رقابت سازنده و مشارکت ایفای نقش خواهد کرد. فعالان علاقمند در حوزه ترانزیت و لجستیک. انجام داد در فارسی به این ابتکار ایران راه می گویند. PATH در زبان فارسی به معنای هم راه و هم راه حل است و همه کشورهای منطقه می توانند با استفاده از جاده ها و ظرفیت های ایران بخش عمده ای از مسائل ترانزیتی و لجستیکی خود را حل کنند.
موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد جمهوری اسلامی ایران و برخورداری از زیرساخت های حمل و نقل و لجستیک از شمال به جنوب و از شرق به غرب و دانش فنی و مهندسی و تجربیات ارزنده در طراحی و ساخت پروژه های زیربنایی، فرصت های برجسته و بی بدیل برای جذب سرمایه گذاری در پروژه های تکمیلی و توسعه زیرساخت ها اعم از جاده ای، ریلی، دریایی و هوایی به گونه ای که تمامی بازیگران عرصه تجارت، لجستیک و حمل و نقل در منطقه و در سطح بین المللی نیز از این مزیت های متعدد بهره مند شوند.

نقش ایران در تجارت و مبادلات کالایی از منظر تاریخی
از منظر تاریخی، سرزمین ایران نه تنها در طول قرن ها به عنوان گذرگاه بین قاره ای نقش اساسی در تجارت و مبادله کالا داشته است، بلکه درهای تعامل بین مردم را گشوده و فصل باشکوهی را در تاریخ بشر رقم زده است. . در این عصر طلایی، در مسیرهای باستانی که از خاک ایران می گذشت، روحیه صلح و همکاری و سود متقابل مبتنی بر تلاش مشترک اقوام، اقوام، تمدن ها و مذاهب گوناگون و جریان های پایدار مبادله فرهنگ و دانش و تجربه موج می زد و این گونه بود که میراث عظمت بشریت در این تعاملات و تبادلات شکل گرفت و آثار باستانی به جا مانده از آن دوران مانند کاروانسراها گواه این حقایق غیرقابل انکار است.
۱- چندجانبه گرایی; یا به عبارتی حرکت به سمت همگرایی اقتصادی در حوزه کریدورها و خنثی سازی یکجانبه گرایی و تحریم ها.
۲- مشارکت طلبی; یعنی پاسخگویی به نیازها و تامین منافع مشترک ذینفعان
۳- رویکرد محله ترانزیتی; به معنای ایجاد فرصت های ترانزیتی و لجستیکی برای کشورهای همسایه و غیر همسایه از طریق تقویت پیوندهای ترانزیتی
۴- رویکرد شبکه ای; به معنای هم افزایی تمامی زیرساخت ها و امکانات ترانزیتی و لجستیکی ذی نفعان به منظور آزادسازی ظرفیت های بالقوه شرکای ترانزیتی است.
۵- تسهیل گر; یعنی توجه به درهم تنیدگی ترانزیت، لجستیک، بازرگانی و امور مالی – بانکی و هماهنگ سازی رویه ها و قوانین در این حوزه ها.
۶- بر اساس حافظه تاریخی; یا به عبارتی یادآور روابط تاریخی کشورها در قرون گذشته در روابط تجاری جهانی است
۷- هوشمند و فناورانه; یعنی تقویت انتقال دانش، تجربیات و فناوری لجستیک و ترانزیت با تاکید بر فناوری های هوشمند و دیجیتال.
۸- انعطاف پذیر و انعطاف پذیر به عبارت دیگر حفظ کارایی و کیفیت زیرساخت ها و خدمات حمل و نقل و لجستیک در شرایط مختلف
به منظور استفاده حداکثری از فرصت اعلام شده برای ارتقای مبادلات و توسعه مسیرهای مقرون به صرفه در جهت شمال به جنوب و به طور خاص کریدور حمل و نقل بین المللی شمال به جنوب در چارچوب همکاری، راهکارهای اساسی این ابتکار به شرح زیر است:
۱- حمایت و تشویق فعالان و فعالان تجاری، لجستیکی، حمل و نقل و ترانزیت به منظور توسعه و تقویت حمل و نقل مختلط و چندوجهی.
۲- استفاده از ظرفیت شورای هماهنگی کریدور شمال-جنوب به منظور هماهنگی سازوکارهای همکاری و اجرای مفهوم پنجره واحد ترانزیتی.
۳- استفاده از ظرفیت سازمان های بین المللی و منطقه ای از جمله سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری اقتصادی (اکو).
۴- مدیریت یکپارچه جریان حمل و نقل و توسعه حمل و نقل فناورانه، با تاکید بر اتصال بسترهای آنلاین و به اشتراک گذاری اطلاعات و داده ها، با تاکید بر امکان نظارت بر محموله ها در طول کریدور.
۵- توسعه همکاری ها در زمینه بیمه حمل و نقل و افزایش گردش پول در مبادلات و تسویه مالی در روابط حمل و نقل و ترانزیتی بر اساس پیمان های پولی دوجانبه برای جلوگیری از خطرات مالی و رقابتی شدن مسیرهای کریدور شمال – جنوب.
۶- تعمیق همکاری های راهبردی در زمینه سرمایه گذاری مشترک در توسعه زیرساخت های کلیدی حمل و نقل و لجستیک برای تسریع در تکمیل و توسعه آنها.

مزایای نسبی و رقابتی متعدد جغرافیایی و اقتصادی
این اصول حاکم بر ابتکار راه ایران کاملاً منطبق بر مفاهیم بنیادین کریدور شمال – جنوب است که به دلیل مزیت های متعدد جغرافیایی و اقتصادی نسبی و رقابتی، ظرفیت های عظیمی را آزاد می کند.
مهمترین این مزیت های نسبی و رقابتی عبارتند از:
۱- همجواری “کریدور شمال – جنوب” با قطب های تولید و مصرف انرژی جهان.
۲- ایجاد اتحادهای ترانزیتی جدید مبتنی بر تجارت و توسعه زنجیره تامین جدید
۳- اتصال و دسترسی به کشورهای غرب آسیا، قفقاز، آسیای مرکزی و خلیج فارس
۴- ایران به عنوان پل پایدار، ایمن، مقرون به صرفه و بهینه برای ترانزیت
۵- فرصت های جذب سرمایه گذاری مشترک کشورهای ذینفع در کریدور شمال-جنوب در زیرساخت های کلیدی.
۶- امکان تعریف و توسعه مسیرهای ترانزیتی مختلط و چندوجهی
۷- امکان استفاده از ظرفیت های همکاری همه جانبه سازمان های منطقه ای

نتیجه
به گزارش ایرنا؛ همانطور که گفته شد بدون وجود شبکه حمل و نقل، امکانات و تجهیزات کمکی و ناوگان مطلوب، تصور رشد و توسعه عمومی کشور غیرممکن به نظر می رسد و اساساً نمی توان نقش سیستم های حمل و نقل را در رشد و توسعه ایفا کرد. اقتصاد و تجارت جهانی در برهه زمانی کنونی و روند گسترش آن. و روایت را تکذیب کرد. با ابتکار ایران نه تنها همه کشورهای منطقه می توانند از راه ها و ظرفیت های ایران برای هموارسازی بخش عمده ای از مسائل ترانزیتی و لجستیکی خود استفاده کنند، بلکه مزیت های جغرافیایی و اقتصادی نسبی و رقابتی بسیاری را برای کشور به همراه خواهد داشت. بر این اساس امیدواریم با همت و تلاش دولت سیزدهم که بر هیچکس پوشیده نیست و با استعانت از خداوند متعال بتوانیم هر چه سریعتر از ظرفیت های این پروژه عظیم ملی بهره مند شویم. .