بانک مرکزی با دلار می‌جنگد یا زمان می‌خرد؟

زاهرا تورابی ؛ تجزیه و افق میهن: در روزهایی که بازار ارزی در حال گرم شدن است و دلار در حال نزدیک شدن به حد روانشناختی جدید است ، بانک مرکزی تصمیم خود را برای “پمپ کردن ارز به بازار” اعلام کرد تا دوباره از طریق قیمت گذاری اقتصاد را تحریک کند. اما سوال اصلی این است: آیا این سیاست واقعاً می تواند متوقف شود و یا فقط یک وحشت موقت در برابر بیماری مزمن اقتصاد ایران است؟

بازار ارزی ایران اجباری است. افزایش تقاضا ، نگرانی های سیاسی و انتظارات منجر به نوسانات شدید در بازار آزاد شده است. در پاسخ ، بانک مرکزی اعلام کرده است که می خواهد از سیاست های پولی هدفمند برای جلوگیری از افزایش دوباره قیمت ها استفاده کند. به عبارت ساده ، این سیاست همان چیزی است که اقتصاددانان ارز می نامند. این به معنای اضافه کردن بخشی از ذخایر ارزی برای تأمین نیازهای بازار و کاهش استرس روانی است.

در سالهای اخیر ، تقریباً همه دولتها از سیاست های پولی استفاده کرده اند. در مقطعی با ورود ارز به بازار یا سیستم NIMA و در مقطعی با فروش ارز مستقیم به دفتر مبادله. نتیجه معمولاً یکسان بود. قیمت ارز موقت ، آرامش در بازار کوتاه مدت و سپس بازگشت به نوسانات بازار که هرگز شایع تر نبوده است.

اقتصاددانان بر این باورند که تزریق ارزی فقط در کوتاه مدت مؤثر است زیرا نوسان به دلیل کمبود ارز نیست ، بلکه به بی اعتمادی و عدم وجود سیاست های پایدار اقتصادی است. اگر مردم و شرکت کنندگان در بازار مطمئن نباشند که سیاست دولت چه مدت دوام خواهد داشت ، هر ارز وارد می شود ، عطش بازار فرو نمی رود.

به نظر می رسد هدف بانک مرکزی در سطوح فعلی خرید زمان برای مدیریت انتظارات و حاوی فضای بازار است. با نزدیک شدن به فصل پاییز و نیاز به ارز خارجی برای واردات کالا ، دولت در تلاش است با کنترل ارز از پرش قیمت جلوگیری کند تا التهاب اقتصادی و تورم افزایش یابد. اما کارشناسان بارها هشدار می دهند که اصلاح ارزی بدون حمایت از اصلاحات ساختاری فقط منجر به کاهش ذخایر ارزی خواهد شد و بعد از چند ماه اثر خود را از دست می دهد.

براساس تجربه سالهای اخیر ، تزریق ارزی می تواند در کوتاه مدت دلار را تضعیف کند. با این حال ، دوام این کار به شرایط کلان اقتصادی ، تورم داخلی و نرخ بهره بستگی دارد. به عبارت دیگر ، اگر سیاست های پولی و مالی کشور منسجم نباشد ، دلار به زودی به سطوح قبلی باز می گردد.

در اقتصاد با نرخ تورم سالانه بیش از ۵ ٪ ، نمی توان انتظار داشت که این ارز از طریق تزریق چند میلیارد دلار ثابت بماند. اگر ریال هر روز ارزش خود را از دست بدهد ، دلار ناگزیر افزایش می یابد. سیاست پولی تنها در صورت همکاری سیاست پولی موفقیت آمیز است. بدیهی است که هدف از تزریق ارز کنترل قیمت ها و پاسخ به نیازهای تجاری و نیازهای مسافرتی است. با این حال ، واقعیت این است که تقاضای واقعی برای ارز کمتر از تقاضای ذهنی بازار است. بسیاری از خریداران ارز برای سفر یا واردات وارد بازار می شوند بلکه ارزش دارایی های خود را حفظ می کنند. تا زمانی که اعتماد عمومی به ثبات اقتصادی برقرار نشود ، این تقاضا زیاد خواهد ماند و هرگونه تزریق ارزی فقط اثر مقطعی خواهد داشت.

یکی از بزرگترین نگرانی های متخصصان ، ذخایر ارزی کشور است. اگرچه بانک مرکزی رقم دقیق خود را روشن نمی کند ، ادامه تحریم های نفتی و محدودیت های بازگشت ارزهای صادراتی منجر به سطح محدودی از منابع ارزی شده است. در چنین شرایطی ، تزریق شدید ارز به بازار ممکن است در کوتاه مدت کاهش یابد ، اما در دراز مدت ظرفیت دفاعی اقتصاد را کاهش می دهد.

اقتصاددانان متقاعد شده اند که این ارز با استفاده از مخازن آب پشتی برای آبیاری سریع قابل مقایسه است. در کوتاه مدت زمین را آبیاری کرده است ، اما اگر باران وجود نداشته باشد سد خالی خواهد بود. اقتصاد ایران نیاز به باران سیاست های مناسب دارد ، نه فقط تخلیه مخزن.

حال این سؤال مطرح می شود ؛ با توجه به وضعیت اقتصادی ، کدام راه حل بهتر است؟ کارشناسان پیشنهاد می کنند که به جای تزریق مستقیم ارز ، دولت باید بر افزایش عرضه ارز واقعی تمرکز کند. این به معنای تسهیل بازگشت ارز صادرات ، گسترش روابط بانکی با کشورهای همسایه و حمایت از تولید صادرات محور است. علاوه بر این ، ایجاد شفافیت و پیش بینی در تصمیمات اقتصادی می تواند نقش مهمی در کاهش احساسات بازار داشته باشد.

تجربه نشان داده است که هر بار که دلار از طریق تزریق ارزی سقوط می کند ، چند ماه بعد دوباره پرش می کند. بنابراین ، کنترل بازار ارزی محور تزریق های مالی بیشتر نیست ، بلکه به اعتماد ، نظم و انضباط مالی و هماهنگی سیاسی بستگی دارد. در غیر این صورت ، ارز تنها خرید زمان است. وقتی دیر یا زود است.