تله‌ای به‌نام «دوپامین» در شبکه‌های مجازی؛ رفتارهای اعتیادآور چگونه شکل می‌گیرند؟
تماشای پی در پی برنامه های تلویزیونی، گشت و گذار بی وقفه و بی هدف در شبکه های اجتماعی و صرف وقت زیاد در بازی های رایانه ای از جمله رفتارهایی است که می تواند بر کیفیت زندگی روزمره افراد تاثیر منفی بگذارد.
همه این رفتارهای اعتیادآور مربوط به گرفتار شدن در «تله دوپامین» است. اما تله دوپامین چیست و چه نقشی می تواند در زندگی روزمره انسان داشته باشد؟
دوپامین چیست؟
ترکیب آلی دوپامین یک پیام رسان حیاتی و مهم در مغز است که عملکردهای زیادی دارد و بر کنترل حرکت و توجه، حافظه، خلق و خو، انتظار لذت و حتی تولید شیر مادر تأثیر می گذارد.
به این ترتیب، آیا گشت و گذار در شبکه های اجتماعی، کشیدن انگشت روی صفحه موبایل یا انجام بازی های رایانه ای نوعی اعتیاد است؟
اینجاست که نظریه «تله دوپامین» مطرح می شود.
تله دوپامین چیست؟
هر بار که در شبکه های اجتماعی مرور می کنید یا قسمتی از یک برنامه تلویزیونی را تماشا می کنید، مغز شما دوپامین تولید می کند. این تولید دوپامین به شما احساس خوشایند و شادی می دهد. اما این احساس لذت کوتاه مدت است و پس از آن، مغز شما ممکن است نوعی کاهش یا کمبود دوپامین را تجربه کند. بنابراین شما به این فعالیت ادامه می دهید که منجر به یک تجربه لذت بخش می شود.
دوپامین و اعتیاد
دوپامین اولین بار در دهه ۱۹۷۰ با اعتیاد مرتبط شد، زمانی که محققان دریافتند موش‌ها به طور معمول مناطقی از مغز خود را که با دوپامین مرتبط است با استفاده از یک اهرم تحریک می‌کنند.
در ابتدا اعتیاد تنها در زمینه مصرف مواد مخدر مورد توجه قرار می گرفت. سطح دوپامین در مغز در پاسخ به بسیاری از مواد اعتیاد آور افزایش می یابد، حتی اگر این مواد مستقیماً بر سیستم دوپامینرژیک تأثیر نگذارند.
تولید دوپامین در مغز به شما این امکان را می دهد که به طور ناخودآگاه یاد بگیرید که رفتارها و شرایطی که منجر به تجربه لذت بخش شده است، مرتبط هستند. با استفاده مکرر از مواد اعتیاد آور، دوپامین با این رفتارها همراه می شود، به نحوی که رفتار مصرف مواد مخدر را تقویت و تثبیت می کند.
تا دهه ۲۰۱۰، مفهوم اعتیاد تنها به استفاده از مواد اعتیاد آور محدود می شد، اما پس از آن این تعریف به رفتارهای بدون استفاده از مواد اعتیاد آور گسترش یافت.
در این اختلالات افزایش دوپامین باعث تقویت برخی از رفتارها مانند قمار و بازی های رایانه ای می شود که به عادتی در زندگی روزمره فرد تبدیل شده است.
محرک های اجتماعی مانند چهره های خندان، پیام ها و احتمالاً حتی لایک ها می توانند سیستم دوپامینرژیک ما را فعال کنند. تاکنون ارتباط بین دوپامین و گشت و گذار در شبکه های اجتماعی ثابت نشده است.
در موش‌ها مشاهده شده است که سطوح دوپامین به طور خودکار در طی الگوهای رفتاری خاصی افزایش می‌یابد و احتمال تکرار این رفتارها را افزایش می‌دهد. این نشان می دهد که دوپامین می تواند هر رفتار کوچکی را تقویت کرده و آن را به یک عادت تبدیل کند.
اعتیادها با اثرات مضری که بر سلامت روحی و جسمی افراد دارند، تعریف و شناسایی می شوند. گشت و گذار در شبکه های اجتماعی یکی از رفتارهای اعتیادآور به ویژه نوجوانان محسوب می شود.
آیا وقت آن نرسیده که در دام نیفتیم؟
منبع: یورونیوز
