حبس تولید به دلیل فرسودگی خطوط انتقال؛ جایگزینی کمبود به جای ناترازی!

۱۵ درصد ظرفیت نیروگاهی کشور با عمر بیش از ۳۰ سال در حال استفاده است و ۳ درصد ظرفیت برق از نیروگاه های با عمر بالای ۴۰ سال تامین می شود. حدود ۲۰ درصد از ظرفیت پست های شبکه فرسوده و بیش از ۳۰ سال عمر می کنند. ۱۵.۳ درصد آنها بالای ۳۵ سال سن دارند.

افق میهن، مرکز تحقیقات اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران می گوید ۱۵ درصد ظرفیت نیروگاه های بالای ۳۰ سال کشور در حال استفاده است و ۳ درصد ظرفیت برق از برق تامین می شود. نیروگاه های بالای ۴۰ سال عمر دارند و این نیروگاه نسبت به سایر نیروگاه ها نرخ خروج اضطراری بسیار بالاتری دارد و امکان بهره برداری مداوم از آنها وجود ندارد. با این حساب اگر عمر مفید یک نیروگاه ۳۰ سال در نظر گرفته شود، می توان گفت ۱۵ درصد ظرفیت نیروگاهی ایران از کار افتاده است.

گزارش مرکز پژوهش های اتاق ایران می افزاید: حدود ۲۰ درصد از ظرفیت پست های شبکه فرسوده و بیش از ۳۰ سال عمر می کنند. ۱۵.۳ درصد آنها بالای ۳۵ سال سن دارند.

از سوی دیگر خطوط انتقال برق که برق تولیدی نیروگاه را به مناطق شهری و صنعتی منتقل می کنند با دو آسیب جدی عمر طولانی، اشباع شدید و ظرفیت ناکافی خطوط مواجه هستند.

حدود ۲۹ درصد از عمر خطوط انتقال برق بیش از ۲۰ سال است و بیش از ۲۱.۴ درصد آنها بیش از ۳۵ سال عمر دارند.

در گزارش این مرکز آمده است که رفع کمبود انرژی در کشور نیازمند سرمایه است.

سرمایه دولت برای حل این اختلاف کافی نیست و سرمایه ای هم برای حل این موضوع ندارد. در نتیجه باید زمینه سازی به گونه ای انجام شود که بخش خصوصی بتواند سرمایه مورد نیاز را جذب و توسعه دهد.

بخش خصوصی وارد حوزه ای نمی شود که در آن ابهامات نظارتی وجود داشته باشد. در نتیجه، شفاف سازی مقررات در زمینه انرژی در درازمدت و کاهش مداخلات اجباری از الزامات مهم برای دستیابی به این امر است.

سهم کمی از انرژی های تجدیدپذیر

ظرفیت اسمی نیروگاه های کشور در پایان سال گذشته ۹۲.۸ هزار مگاوات بوده است. اما نکته مهم سهم اندک نیروگاه های خورشیدی یا بادی در تولید برق است. با وجود اینکه شاخص تامین برق از انرژی های تجدیدپذیر توسط کشورهای پیشرفته به ۳۰ درصد ظرفیت اسمی رسیده است. اما در ایران بر اساس گزارش مرکز تحقیقات اتاق ایران، بیش از ۸۵ درصد ظرفیت اسمی تولید برق از نیروگاه های سوخت فسیلی و مابقی از نیروگاه های آبی، هسته ای و تجدیدپذیر بوده است. این در حالی است که حدود ۱.۱ درصد از ظرفیت اسمی نیروگاه ها در کشور متعلق به نیروگاه های تجدیدپذیر بوده است.

جایگزینی کمبود به جای ناهماهنگی

مرکز پژوهش های اتاق در بخشی دیگر از گزارش خود عنوان می کند که عبارت «نارضایتی» تصویر دقیقی از نیازهای کشور نشان نمی دهد و باید از آن با عنوان «کمبود» یاد کرد. از آنجایی که در سال های گذشته کمبود برق در کشور حدود ۳۰۰ ساعت و تقریباً ۲ هفته طول می کشید، اکنون این مدت به بیش از ۳ ماه افزایش یافته است.

گزارش این مرکز نشان می دهد در زمان پیک مصرف برق در تابستان امسال حداقل ۱۴.۱ هزار مگاوات و حداکثر ۱۷.۱ هزار مگاوات کمبود برق خواهیم داشت. به این ترتیب میانگین سطح «کمبود برق» در تابستان امسال ۱۵.۶ هزار مگاوات خواهد بود.

در سال های گذشته محدودیت هایی برای مشترکان برق در نظر گرفته شده بود که در صورت ادامه این محدودیت ها در سال جاری در بهترین حالت ۱۱ هزار مگاوات از کمبود برق کاسته می شود. با این شرایط در تابستان امسال در بدترین حالت ۶ هزار مگاوات و در بهترین حالت ۳.۱ هزار مگاوات کمبود وجود دارد. در چنین شرایطی، وزارت نیرو یا باید محدودیت‌های اعمال‌شده را تشدید کند و برق واحدهای تولیدی و مصارف اصلی را قطع کند یا به سمت خانوار برود و برق این بخش را قطع کند.

تعطیلی تولید به دلیل فرسودگی و فرسودگی خطوط انتقال

بر اساس این گزارش یکی از نکات مهم در برق رسانی که در سال های اخیر مغفول مانده است، مناسب بودن ظرفیت خطوط انتقال در شبکه سراسری است. انحراف بین ظرفیت نیروگاه و خطوط انتقال نیرو در مقایسه با حداکثر تقاضای شبکه در حال افزایش است. این تاخیر در تقویت ظرفیت خطوط انتقال نیرو به این معناست که اگر ظرفیت تولید برق از مکان هایی مانند نیروگاه های برق آبی از حد مورد انتظار و تا سقف ظرفیت عملی آن فراتر رود، محدودیت های موجود در شبکه برق ظرفیت لازم را دارد. این نیرو را منتقل کند. نخواهد بود و شبکه با بازداشت تولید مواجه خواهد شد. شایان ذکر است که دوره پیشرفت و ساخت خطوط انتقال بسیار طولانی تر از احداث ایستگاه های انتقال و نیروگاه ها است و برنامه ریزی بلندمدت برای تقویت این ظرفیت باید متناسب با توسعه ظرفیت تولید باشد.

انرژی الکتریکی مصرفی و توان مورد نیاز مشترکان تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط آب و هوایی، متغیرهای اجتماعی و فرهنگی و وضعیت اقتصادی است که بسته به نوع مشترک، تأثیرات متفاوتی بر رشد مصرف دارد. اثربخشی رفتار مصرف هر مشترک متفاوت است. به عنوان مثال، دما، تعداد خانوار و سطح درآمد عوامل موثر بر روند رشد مصرف برق و حداکثر نیاز مصرفی در بخش خانوار هستند.

تهاجم بخش خانگی به برق

در این میان در بخش‌های تولیدی مانند کشاورزی، صنعتی و تجاری، وضعیت اقتصادی مهم‌ترین عامل در وضعیت روند مصرف شبکه است. به عنوان مثال، اگرچه مشترکان خانگی حدود ۳۲ درصد از انرژی برق را در طول سال مصرف می کنند، اما در زمان پیک مصرف برق، بیش از ۴۸ درصد مصرف مربوط به این بخش است و شرایط اقلیمی به شدت بر مصرف این دسته از مشترکان تأثیر می گذارد. . این در حالی است که بخش صنعت در سال گذشته ۳۶ درصد و کشاورزی ۱۵ درصد برق مصرف کرده اند و سهم آنها از پیک مصرف برق در سال ۱۴۰۲ به ترتیب ۲۸ درصد و ۱۲ درصد بوده است.

تأثیر خشکسالی بر تولید برق

طی سال های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ میزان تولید نیروگاه های برق آبی نقش تعیین کننده ای در میزان کسری برق و به تبع آن میزان قطعی برق داشته است. به عنوان مثال نترازی در سال های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰ به دلیل افت قابل توجه تولید نیروگاه های برق آبی اثر منفی داشته و از سوی دیگر بهبود تولید این نیروگاه ها در سال های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ نقش بسزایی در حفظ و نگهداری داشته است. پایداری شبکه و مدیریت کسری برق.

لازم به ذکر است که نیروگاه های برق آبی در برنامه ریزی های کوتاه مدت (پیک به پیک) نقش بسزایی دارند و چشم اندازهای میان مدت و بلندمدت متاثر از طرح های تکمیل و توسعه ظرفیت های نیروگاهی اعم از حرارتی یا تجدیدپذیر است. و بازسازی و نوسازی نیروگاه ها.

نتیجه روند فعلی چیست؟

در صورت تداوم اثربخشی سیاست‌های توسعه صنعت برق مانند سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۲، مدیریت کسری برق با سیاست‌های جاری پایدار نخواهد بود و امنیت تامین برق بخش خانگی با خطر جدی مواجه خواهد شد. از آنجایی که شرکت های تولیدی صنعتی، کشاورزی و خدماتی بر اساس سیاست های اتخاذ شده در سال های اخیر، صنعت و بخش کشاورزی که شرکت های تولیدی کشور هستند، بیش از ۸۱ درصد از کمبود برق در سال گذشته را با محدودیت های عرضه مواجه کرده اند. ۱۲۴۴۱ مگاوات کمبود در زمان پیک مصرف). آنها برق گرفته بودند.

در حال حاضر این محدودیت ها نصف شده است خرداد ماه سپتامبر را پوشش می دهد. اگرچه در سال های گذشته کمبود برق حدود ۳۰۰ ساعت و تقریباً ۲ هفته در کشور ادامه داشت، اما اکنون این مدت به بیش از ۳ ماه رسیده است.

بیشتر تحلیل‌های مربوط به عدم تعادل برق/کمبود برق بر روی «زمان» پیک مصرف متمرکز است، در حالی که شبکه سراسری در یک بازه زمانی خاص تحت فشار بالایی قرار دارد و این موضوع می‌تواند امنیت تامین برق و احتمال وقوع حوادث در شبکه بر اساس بررسی های انجام شده در این پژوهش، طی هفته های دوازدهم (۱۲) تا بیست و هشتمین (۲۸) سال، کشور با کسری برق مواجه است که این کسری برق در هفته شانزدهم (۱۶) تا بیستم به حداکثر می رسد. هفته سوم (۲۳) بر اساس مطالعه انجام شده در این تحقیق، کسری برق در هفته دوازدهم (۱۲) تا بیست و هشتمین (۲۸) سال به طور متوسط ​​۱۰۰۰۰ مگاوات است. این تداوم بهره وری شبکه در کنار عمر طولانی برخی تجهیزات نیروگاهی و شبکه انتقال نیرو می تواند میزان خروج اضطراری تجهیزات و وقوع حوادث را دو برابر کند.

چه کار باید بکنیم

با توجه به اینکه دامنه این تحقیق بر امنیت تامین برق در تابستان ۱۴۰۳ متمرکز است، پیشنهاداتی با قابلیت اجرا در کوتاه مدت و محدود به زمان باقی مانده در دوره پیک مصرف ارائه شده است که شامل افزایش می باشد. مشارکت مشترکین خرد بویژه خانوارها، افزایش اختیارات فرمانداری ها برای مدیریت مصرف و تغییر ساعت کاری با هدف هموارسازی توزیع بهینه بار در شبکه، استفاده از ظرفیت ژنراتورها در مراکز حساس و نظامی در ایام پیک روز