حقایقی درباره بنزین سوپر وارداتی؛ خریدار بنزین ۷۵ هزار تومانی چه کسی است؟

در این مقاله به مقایسه قیمت و کیفیت اکتان سوپر بنزین وارداتی با بنزین یارانه ای می پردازیم و این نظریه بدبینانه را بررسی می کنیم که دولت به دنبال مقدمه ای برای آزادسازی قیمت سوخت است.

افق میهن، تفاوت حیرت انگیز ۴۹۰۰ درصدی قیمت بنزین یارانه ای با بنزین سوپر وارداتی سوالات بی شماری را در اذهان مردم ایجاد کرده است.

فرارو نوشت: پس از گمانه زنی های فراوان، دولت به صورت رسمی قیمت بنزین فوق وارداتی را اعلام کرد. عدد اعلام شده تکان دهنده است. ۶۵ هزار و ۸۰۰ تومان که با احتساب مالیات بر ارزش افزوده و هزینه های اضافی توزیع به رقمی حدود ۷۵ هزار تومان در هر لیتر می رسد. با وجود اینکه اعلام شده توزیع و فروش بنزین معمولی سهمیه ای با قیمت ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد با قیمت ۳۰۰۰ تومان در جایگاه ها ادامه دارد، اما مردم از خود می پرسند دلیل این فاصله قیمتی چیست و چه کسانی ممکن است مشتریان این کالای لوکس باشند؟ گروهی دیگر سوالات مهم تری در ذهن دارند و مثلا می پرسند با توجه به جذابیت سودجویی در این بازار چه تضمینی برای جلوگیری از تقلب و عدم اختلاط بنزین گران قیمت با سوخت معمولی وجود دارد؟ بیایید این سوالات را یکی یکی بررسی کنیم.

تحلیل قیمت بنزین فوق وارداتی; دلیل قیمت ۷۵ هزار تومان چیست؟

برای کنار آمدن با قیمت ۷۵ هزار تومانی باید از همان ابتدا با ساختار «آزادسازی قیمت» آشنا شویم. برخلاف بنزین موجود در جایگاه‌هایی که دولت برای آن یارانه‌های سنگین پرداخت می‌کند، بنزین فوق‌العاده وارداتی قرار است با نرخ FOB GCC (قیمت تحویل در بندر) به اضافه هزینه‌های لجستیک عرضه شود.

اگر قیمت جهانی بنزین مرغوب را مبنا قرار دهیم، هزینه خرید هر لیتر برای شرکت واردکننده بین ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان خواهد بود، اما این پایان ماجرا نیست. به این مبلغ زنجیره ای از هزینه ها اضافه می شود.

مواردی مانند هزینه های حمل و نقل و بیمه (شامل انتقال سوخت از منابع بین المللی با نفتکش ها به بنادر ایران)، عوارض گمرکی و مالیات، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه های انبارداری و توزیع به همراه سود شرکت واردکننده بخش خصوصی و هزینه جایگاه نیز بر قیمت بنزین فوق وارداتی تاثیر می گذارد.

بنابراین عدد ۷۵ هزار تومان قیمت واقعی بنزین بدون یارانه محسوب می شود که استانداردهای جهانی را دارد. دولت دوست دارد دم گربه را بکشد تا اگر چتر حمایتی یارانه ای برداشته شود، بدانیم قیمت واقعی بنزین در ایران تا کجا پیش می رود!

مقایسه کیفیت بنزین سوپر وارداتی و داخلی; اهمیت عدد اکتان ۹۸

مهمترین توجیه برای پرداخت این مبلغ گزاف، «کیفیت» و «عدد اکتان» خواهد بود. عدد اکتان مقیاسی برای اندازه گیری مقاومت سوخت در برابر اشتعال زودرس یا «تق» است.

تاثیر عدد اکتان بر کوبش و سلامت موتور توربو

بنزین معمولی که در ایران به فروش می رسد دارای عدد اکتان حدود ۸۷ است و اکتان سوپر بنزین داخلی به حدود ۹۵ می رسد اما سوپر بنزین وارداتی مطابق با استانداردهای اروپایی (یورو ۵ و ۶) عرضه می شود و عدد اکتان آن قرار است ۹۸ به بالا باشد.

در موتورهای مدرن، مخلوط سوخت و هوا به شدت فشرده می شود تا قدرت بیشتری تولید کند. اگر بنزین مقاومت کافی نداشته باشد در اثر فشار و حرارت قبل از احتراق شمع منفجر می شود.

این پدیده که به آن ضربه می گویند مانند یک ضربه چکش روی پیستون عمل می کند و در دراز مدت باعث شکستن پیستون، آسیب به شاتون و از بین رفتن موتور می شود. بنزین وارداتی با اکتان بالا، زمان بندی دقیق و حفاظت از موتورهای گران قیمت را تضمین می کند. همچنین وجود یک سری مواد افزودنی در بنزین سوپر وارداتی به تمیزی سوپاپ ها و انژکتورها کمک می کند.

سوپر بنزین وارداتی باید با نرخ فوب خلیج فارس به اضافه هزینه های لجستیکی عرضه شود

کدام خودروها به بنزین سوپر وارداتی نیاز دارند؟

با توجه به قیمت نجومی این سوخت، دایره مصرف کنندگان محدود به گروه خاصی خواهد بود. اولین مصرف کنندگان بنزین سوپر وارداتی خودروهای لوکس وارداتی هستند.

۱. خودروهای لوکس وارداتی; از بنز و بی ام و گرفته تا پورشه

خودروهایی مانند مرسدس بنز، بی‌ام‌و، پورشه، لکسوس و تویوتای‌های جدید مجهز به موتورهای توربوشارژ با فناوری تزریق مستقیم سوخت هستند و شرکت سازنده صراحتاً استفاده از بنزین با اکتان بالای ۹۵ یا ۹۸ را در دفترچه راهنمای این خودروها الزامی کرده است.

استفاده از بنزین معمولی ایرانی در این خودروها منجر به افت شدید برق، روشن شدن چراغ چک و خسارت چند صد میلیون تومانی می شود. برای دارنده پورشه ماکان یا بی ام و سری ۷ هزینه پرکردن باک بنزین سوپر وارداتی حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان است که در مقابل هزینه تعمیر موتور کاملا موجه است.

۲. خودروهای مونتاژ چینی با موتورهای GDI و توربو

بسیاری از خودروهای جدید چینی مانند Fidelity Prestige، Phoenix FX، Lamari Emma و KMC J7 که در سال‌های اخیر وارد بازار شده‌اند نیز از موتورهای توربوشارژ حساس GDI استفاده می‌کنند. این خودروها با سوپر بنزین داخلی نیز کار می کنند اما استفاده از بنزین وارداتی با اکتان ۹۸ عمر مفید موتور آنها را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد و از افت نیرو در سربالایی ها جلوگیری می کند.

۳. خودروهای اسپرت و کلاسیک با ارزش

دسته سوم شامل خودروهای کلکسیونی کلاسیک و خودروهای عبوری موقت است که حفظ سلامت قطعات اصلی موتور برای دارندگان آنها اهمیت حیاتی دارد.

آیا سوپر بنزین وارداتی برای دنا پلاس و شاهین لازم است؟

یکی از سوالات متداول مردم این است که آیا خودروهای توربوشارژ داخلی مانند دنا پلاس توربو یا شاهین نیز باید از این بنزین استفاده کنند؟ پاسخ فنی و اقتصادی به این سوال «نه» است. موتورهای EF7 توربو و M15 توربو (شاهین) توسط مهندسان داخلی بر اساس سوخت و شرایط آب و هوایی ایران کالیبره شده اند.

این موتورها با بنزین سوپر داخلی (اکتان ۹۵) و حتی بنزین معمولی با کیفیت خوب عملکرد قابل قبولی دارند. ریختن بنزین ۷۵۰۰۰ تومانی در باک دنا پلاس ضرری ندارد و حتی ممکن است موتور را کمی نرمتر کند اما این بهبود عملکرد به هیچ وجه با ۵۰ برابر هزینه آن سازگاری ندارد و توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

دارندگان وسایل نقلیه تنفس طبیعی مانند پراید، کوییک پژو پارس و ۲۰۶ به هیچ وجه نباید سراغ این بنزین بروند زیرا تفاوت محسوسی در عملکرد خودروهای آنها ایجاد نمی کند.

چالش های توزیع و راه حل های پیشگیری از تقلب در جایگاه های سوخت

بنزین سوپر وارداتی هنوز توزیع نشده، حاشیه راه اندازی شده است. وقتی اختلاف قیمت بنزین معمولی و سوپروارداتی به لیتری ۷۳۵۰۰ تومان می رسد، احتمالا انگیزه تقلب بیشتر می شود. شاید شیطان وارد پوست عده ای شود و به فکر اختلاط بنزین بیفتد.

واردات سوپر بنزین توسط بخش خصوصی و توسط شرکت های قانونی مورد تایید وزارت نفت انجام می شود و بار تامین آن بر دوش «بورس انرژی» است. تا اینجای کار روند شفافیت داریم اما باید برای احتمالات بدبینانه در «توزیع نهایی» یا جایگاه سوخت آماده باشیم تا خریدار مطمئن شود مایعی که به باک خودرویش می ریزد واقعاً بنزین اکتان ۹۸ است.

اولین راه حل، معرفی موقعیت های اختصاصی یا نازل های متمایز است. این بدان معناست که این بنزین باید فقط در جایگاه های منتخب و با نازل های رنگی متمایز عرضه شود. همچنین با پلمپ تانکرهای سوخت و مانیتورینگ دیجیتال از لحظه بارگیری در گمرک تا تخلیه در مخزن ذخیره می توان سلامت و ایمنی سوخت را کنترل کرد.

مشتریان نیز باید هوشیار باشند زیرا بنزین سوپر وارداتی رنگ و بوی متفاوتی با بنزین داخلی دارد. با این حال، تنها با نظارت دقیق و آزمایش‌های دوره‌ای کیفیت روی نازل‌ها می‌توان از این امر اطمینان حاصل کرد.

آیا بنزین ۷۵ هزار تومانی مقدمه ای برای آزادسازی قیمت سوخت است؟

قطعا عرضه بنزین با قیمتی نزدیک به فوب خلیج فارس (قیمت واقعی جهانی) در کشوری که ده ها سال است از بنزین ارزان یارانه ای استفاده می کند، کار ساده ای نیست. سهم این سوخت از کل مصرف کشور احتمالا زیر ۵ درصد خواهد بود اما برخی نرخ ۷۵ هزار تومانی را مقدمه ای برای آزادسازی قیمت بنزین می دانند.

این گروه معتقدند از نظر روانشناسی اقتصادی وقتی رقم ۷۵ هزار تومان بنزین در رسانه ها دیده می شود و می ایستد، حساسیت ذهنی جامعه کاهش می یابد و خود را برای اصلاحات احتمالی آینده آماده می کند. از نظر اقتصادی حق با آنهاست زیرا در صورت موفقیت این طرح دولت می تواند به تدریج پای خود را از بازار سوخت خارج کند و صرفاً نقش ناظر را ایفا کند. این به معنای حرکت به سمت آزادسازی قیمت در بلندمدت است.