روایت 8 ساله از هزینه هر ایرانی برای خرید «سبد حداقلی خوراکی» | افزایش فشار بر قشر آسیب پذیر+ نمودار

در شرایط ناپایدار اقتصادی فشار بیشتری بر اقشار کم درآمد وارد می شود که افزایش قیمت تمام شده سبد غذایی مورد نظر ایرانیان موید آن است. بررسی ها نشان می دهد که قیمت این سبد است آذر امسال نسبت به ماه قبل ۲.۲ درصد افزایش داشته که بالاتر از تورم عمومی کشور بوده و ممکن است نشان دهنده فشار بیشتر بر قشر آسیب پذیر جامعه باشد.

افق میهن به نقل از اکو ایران، در شرایط نابسامان اقتصادی معمولا بیشترین فشار بر اقشار کم درآمد وارد می شود. این جمله ای است که داده های اقتصادی مختلف مانند تورم دهک و نسبت هزینه دهک کم درآمد به پردرآمد تأیید می شود. با این حال، شواهد دیگری نیز وجود دارد که می توان از آنها برای دستیابی به دید بهتری از وضعیت گروه های کم درآمد استفاده کرد. یکی از این شواهد، سبد غذایی مطلوب جامعه ایرانی است که توسط اکو ایران طراحی شده است.
ایده اولیه طراحی این سبد جدولی بود که توسط موسسه تغذیه ایران با همکاری چند موسسه دیگر منتشر شد و بر اساس آن پیشنهاد شد که هر فرد برای حفظ سلامتی خود روزانه مقدار معینی از مواد غذایی اولیه مصرف کند. . این غذاها در قالب گروه های کلی مانند «میوه ای»، «لبنیاتی» و … اکوایران با استفاده از این گروه بندی و با استفاده از جدول اقلام غذایی منتخب در مناطق شهری، جزئیات این سبد را طراحی کرده است. مرکز آمار؛ به طوری که ترکیبات لبنیات «ماست»، «کره»، «پنیر» و «شیر» مورد توجه قرار گرفته و معادل‌های کوچک‌تری برای حبوبات و میوه‌ها انتخاب شده است. در انتخاب این اقلام دقت شده است که مینیمال ترین حالت ممکن سازگار با فرهنگ غذایی ایران انتخاب شود.

محاسبات نشان می دهد که هزینه تهیه این سبد برای هر نفر در آذر امسال به ۲ میلیون و ۵۸۹ هزار و ۶۳۹ تومان رسیده است آبان ۲.۲ درصد و در مقایسه با آذر نسبت به سال قبل ۳۰.۲ درصد افزایش داشته است. آیا این تغییرات قیمتی برای این سبد طبیعی نسبت به گذشته طبیعی است یا مشاهده متفاوتی ثبت شده است؟

روند قیمت سبد غذایی مطلوب ایرانیان

تغییرات قیمت سبد غذایی مطلوب ایرانیان نسبت به ماه قبل می تواند نشان دهنده تورم ماهانه آن باشد. دلیل این مشکل این است که برای محاسبه بهای تمام شده این سبد، میانگین قیمت مواد غذایی منتخب در مناطق شهری مورد استفاده توسط مرکز آمار برای محاسبه تورم استفاده می شود.

بررسی ها نشان می دهد که تنها در سال ۲۰۱۶ و پس از آن در سال ۲۰۱۸ قیمت این سبد چند ماهه نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. در بقیه سال ها کاهش قیمت این سبد تنها در چند ماه و به صورت محدود اتفاق افتاده است.

به نظر می رسد دلیل افت متوالی قیمت این سبد غذایی در سال ۱۳۹۵، وضعیت اقتصادی نسبتاً مطلوب در آن سال باشد. در سال‌های ۹۵ و ۹۶، تورم نقطه به نقطه کل کشور بیش از دو سال تک رقمی بود. این نرخ قبلا بالای ۴۰ درصد بود. انتظارات مثبتی نیز با توجه به توافق برجام شکل گرفت. مجموع این عوامل توانسته تاثیر مثبتی بر قیمت این سبد بگذارد به طوری که به عنوان مثال طی مهر ۹۶ تا ۱.۲ درصد کاهش را تجربه کرده است.

اما در سال ۲۰۱۷ و پس از خروج ترامپ از برجام، قیمت این سبد در ماه‌های متوالی دوباره افزایش یافت. برخی تحلیلگران علت این موضوع را نوسانات ارزی ناشی از شوک بازگشت تحریم ها می دانند. این تاثیر به حدی بود که قیمت این سبد در مرداد ۹۷ تا ۱۴.۸ درصد نسبت به تیر افزایش یافت

اما شدیدترین جهش مشاهده شده در قیمت این سبد به سال های ۹۹ و ۱۴۰۱ برمی گردد. فروردین در سال ۲۰۱۹، هزینه تامین حداقل نیاز غذایی هر فرد در ایران تا ۲۱.۹ درصد نسبت به اسفند سال قبل افزایش یافت. گروهی از اقتصاددانان این موضوع را ناشی از اپیدمی کرونا و اختلال در تولید و عرضه محصولات غذایی می دانند. در خرداد در سال ۱۴۰۱ دولت با اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی باعث افزایش ۳۱.۸ درصدی قیمت این سبد شد. البته با توجه به اینکه در ماه های بعد از این افزایش تا حد زیادی کاسته شد و حتی در برخی ماه ها شاهد رشد منفی بود، می توان گفت که این رشد ۳۱ درصدی قیمت شوکی ناشی از اصلاحات اقتصادی بوده و نبوده است. ایجاد یک اثر ماندگار دولت نیز سعی کرد با پرداخت یارانه های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی اثر این افزایش قیمت را جبران کند.

آخرین آمار نیز حاکی از آن است که در آذر امسال قیمت این سبد غذایی است آبان ۲.۲ درصد افزایش داشته است. این در حالی است که تورم ماهانه کل کشور است آذر این ماه ۲ درصد برآورد شده است. به عبارت دیگر تورمی که بر کل هزینه‌های خوراکی و غیرخوراکی مردم در کل کشور – شهر و روستا – تأثیر گذاشته و با هر سطح درآمدی در طول یک ماه، کمتر از تورمی بوده است که بر حداقل سبد غذایی تأثیر گذاشته است. یک نفر در این یک ماه انجام داده است این موضوع شاید نشانه فشار بیشتر بر اقشار آسیب پذیر نسبت به اقشار متوسط ​​جامعه باشد.