سرانه مصرف لبنیات نسبت به 15 سال قبل به یک سوم رسیده | افزایش میزان برگشت فرآوردهها از سوپر به کارخانهها
قیمت لبنیات در هفته های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. تغییر قیمت حتی به روزانه نیز کشیده شده است. کارخانه های لبنی افزایش قیمت را ناشی از افزایش قیمت شیرخام توسط دامداران و دامداران کمبود نهاده ها در ماه های اخیر را علت آن می دانند.
افق میهن امیرحسین اسماعیل پور مدیرعامل یک کارخانه لبنی و علی احسان ظفری رئیس اتحادیه فرآورده های لبنی در گفت وگو با روزنامه همشهری در خصوص وضعیت بازار لبنیات و راهکارهای رفع مشکلات گفت وگو کردند.
بازگشت محصول افزایش یافته است
با افزایش قیمت لبنیات، بازگشت محصولات افزایش یافته است زیرا مردم کمتر لبنیات می خرند. از نظر فروش هم افت داشته ایم. این نشان می دهد که مردم کمتر می توانند لبنیات بخرند. قیمت مواد اولیه لبنیات در ۳ ماه گذشته ۷۰ درصد افزایش یافته و شیر خام از ۲۳ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان رسیده است. ۶۵ درصد قیمت شیر خام را نهاده های دامی از جمله ذرت، جو، سویا و کاه تشکیل می دهد که در چند ماه اخیر در بازار عرضه خوبی نداشته است. همچنین بیماری تب برفکی موجب تلفات ۳۰ درصدی دام در برخی از دامداری ها شده است. ما بعد از ۳ ماه هزینه شیرخام را می دادیم اما الان باید نقدی بدهیم چون دامداران مشکل دارند. قطعی مداوم برق در کارخانجات نیز باعث آسیب به دستگاه هایی مانند دیگ بخار شده که هزینه تولید لبنیات را افزایش داده است.
در مورد شیر مدارس، قیمت دولتی ۱۳ هزار تومانی مصوب شده است، اما از آنجایی که آموزش و پرورش بودجه کمی دارد، نتوانست پول را به موقع پرداخت کند. قرار است قیمت آن به حدود ۱۸ هزار تومان افزایش یابد تا ظرف یکی دو هفته آینده در مدارس توزیع شود.
پرمصرف ترین محصول لبنی، شیر خشک است که عمدتاً صادر می شود، زیرا شیر خشک تولیدی در ایران بسیار ارزان تر از قیمت جهانی است. به همین دلیل کارخانه های لبنی تولید شیرخشک را افزایش داده و در عوض تولید سایر محصولات را کاهش داده اند. از کل شیر خام تولیدی در کشور ۲۴ درصد برای تولید شیر پاستوریزه، ۲۲ درصد پنیر، ۹ درصد ماست، ۱۲ درصد کره و ۱۳ درصد خامه مصرف می شود. به نظر می رسد دولت از این به بعد ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان برای نهاده نمی دهد. شاید رئیس کل بانک مرکزی بگوید بله، اما دیگر قابل پرداخت نیست زیرا همه نهاده ها توسط یک نفر وارد می شود و این فرد نهاده ها را با انحصار در بازار توزیع نمی کند.
یارانه لبنیات به جیب خارجی ها می رود
با توجه به حضورم در جلسات تنظیم بازار باید بگویم تصمیم گیران اصلی زیاد به سفره مردم فکر نمی کنند. وزارت جهاد کشاورزی آمار شیرخام را ۱۲.۸ میلیون تن در سال اعلام کرده است. ۷ میلیون تن آن جذب صنعت پودر یعنی شیر خشک می شود که در نهایت صادر می شود و عملاً تبدیل به ماده اولیه کشورهای مقصد می شود. ارز دولتی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به نهاده های دامی اختصاص می یابد تا در نهایت لبنیات به جای اینکه با تولید و صادرات شیرخشک به جیب کشورهای مقصد برود، با قیمت پایین به مردم کشورمان عرضه شود.
ما سالانه ۲۰ هزار تن شیرخشک مصرف می کنیم اما اکنون ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن شیرخشک به صورت رسمی و غیر رسمی صادر می شود. هر کیلوگرم شیرخشک از ۱۱ کیلوگرم شیر خام تولید می شود. نیروی انتظامی مقدار قابل توجهی شیرخشک قاچاق داده است به طوری که بیش از ۵۰ درصد آن به پاکستان قاچاق می شود. از ۵.۸ میلیون تن شیر خام باقی مانده، حدود یک میلیون تن برای دوشیدن گوساله های نورس و بقیه برای تولید لبنیات استفاده می شود.
ایران ۸۶ میلیون نفر جمعیت دارد و با تولید ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن شیر خام، حتی اگر یک کیلوگرم از آن صادر نشود، باید سرانه مصرف کشور به ۱۳۰ کیلوگرم برسد در حالی که استاندارد جهانی ۱۸۰ کیلوگرم است.
امروزه سرانه مصرف لبنیات در ایران ۵۰ کیلوگرم است. در سال ۱۳۸۸ سرانه مصرف لبنیات در ایران به ۱۳۰ کیلوگرم رسیده بود، اما با افزایش شدید قیمت لبنیات، دهک های یک تا پنج یعنی حدود ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر در جامعه دیگر قدرت خرید لبنیات را ندارند. باید از سرریز تقاضای داخلی برای صادرات شیرخشک استفاده کرد اما اکنون نیاز سفره مردم صادر می شود. یعنی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان برای واردات می دهیم اما شیر خشک تولید شده با این ارز ارزان با ارز آزاد صادر می شود.
