سقوط رژیم اسد، پایان حضور روسیه در خاورمیانه خواهد بود؟

سقوط رژیم بشار اسد نقطه عطفی در حضور روسیه در خاورمیانه است، اما به معنای خروج مسکو از منطقه نیست. تصمیم روسیه برای عدم حمایت نظامی از رژیم اسد و انتقال او به مسکو بیشتر به عنوان تلاشی برای تقویت حضور خود در منطقه با چشم پوشی از یک “دارایی سمی” تلقی می شود.

گزارش کردن اخبار بورس به گزارش گاردین؛ سقوط رژیم بشار اسد نقطه عطفی در حضور روسیه در خاورمیانه است، اما به معنای خروج مسکو از منطقه نیست. تصمیم روسیه برای عدم حمایت نظامی از رژیم اسد و انتقال او به مسکو بیشتر به عنوان تلاشی برای تقویت حضور خود در منطقه با چشم پوشی از یک “دارایی سمی” تلقی می شود.

نقش روسیه در سوریه از بازگشت به خاورمیانه تا نمایش قدرت

در سال ۲۰۱۵، استقرار نیروهای روسیه در سوریه برای حمایت از رژیم اسد نقطه عطفی در روابط روسیه با خاورمیانه بود. این اقدام منادی بازگشت جاه طلبانه مسکو به سیاست خاورمیانه بود. حضوری که پس از فروپاشی شوروی به شدت کاهش یافته بود. روسیه برای اولین بار از سال ۱۹۹۱ عملیات بزرگی را در منطقه انجام داد و رژیم متحد خود را از فروپاشی قریب الوقوع نجات داد و تمایل خود را برای ایفای نقش فعال در فرآیندهای منطقه ای فراتر از سوریه نشان داد. این تجربه پایه و اساس مداخلات فعال تر مسکو در لیبی، سودان و آفریقا را ایجاد کرد.

از بهار عربی تا تثبیت روابط با بازیگران منطقه ای

بهار عربی ۲۰۱۰-۲۰۱۲ تقریباً تمام شرکای باقی مانده مسکو در خاورمیانه را از بین برد، اما عملیات سوریه نه تنها رژیم دمشق را در قدرت نگه داشت، بلکه روابط روسیه با ایران را نیز تقویت کرد. این اقدام دیگر کشورهای خاورمیانه را وادار کرد تا روسیه را به عنوان یک بازیگر اصلی ببینند. حضور نظامی روسیه در سوریه مذاکرات مسکو با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، مصر، عراق و ترکیه را عمیق تر کرد.

روسیه، حامی رژیم های استبدادی و پیامی برای غرب

مسکو خود را به عنوان ضامن ثبات و حامی رژیم های وفادار (بیشتر خودکامه) معرفی کرد. تبلیغات کرملین با مقایسه سرنوشت اسد با حسنی مبارک، روسیه را قابل اعتمادتر از آمریکا جلوه داده است.

از سوی دیگر، اقدامات مسکو کانال جدیدی را برای گفتگو با غرب به ویژه پس از وخامت روابط ناشی از الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ ارائه کرد. پیام کرملین ساده بود: «بخواهیم یا نخواهیم، ​​روسیه بازیگر مهمی است و غرب باید با او گفتگو کند، همچنین برای جلوگیری از درگیری های تصادفی در سوریه.

از اقتصاد جنگ تا فروپاشی سیاسی

سرنگونی اسد در نهایت برنامه های روسیه برای بهره برداری اقتصادی از سوریه را ناکام گذاشت. از نوامبر ۲۰۲۴، با شروع حملات گسترده مخالفان به حلب، روسیه تصمیم گرفت حمایت نظامی از اسد را کنار بگذارد. تحلیلگران این اقدام را به دخالت روسیه در جنگ اوکراین نسبت می دهند که توانایی روسیه را برای واکنش به تحولات سوریه محدود کرد.

علاوه بر کاهش قدرت نظامی، سوریه از یک فرصت به یک مسئولیت اقتصادی و سیاسی برای روسیه تبدیل شد. اقتصاد جنگی تحت کنترل اسد به محیطی «سمی» تبدیل شده است که حتی تاجران روسی نیز نمی توانند در آن فعالیت کنند. سرسختی سیاسی اسد، عدم تمایل او به سازش با مخالفان داخلی و همسایگان منطقه ای، و توازن دائمی بین مسکو و تهران نیز رژیم او را به شریکی دشوار تبدیل کرده است.

عقب نشینی یا سقوط در یک بحران؟

در دسامبر ۲۰۲۴، روسیه با یک انتخاب روبرو شد: یا مسئولیت کامل مالی، اقتصادی و نظامی سوریه را بپذیرد، همانطور که شوروی در افغانستان انجام داد (که با توجه به جنگ در اوکراین دشوار بود)، یا یک قدم به عقب بردارید. مسکو گزینه دوم را انتخاب کرد. سقوط اسد، هر چند ناخوشایند بود، فرصتی برای بیرون آمدن از یک درگیری طولانی و بی پاداش بود.

چشم انداز آینده روسیه در سوریه و منطقه

با سقوط اسد، کرملین احتمالا از بازگشت سرمایه های خود در سوریه چشم پوشی می کند، اما سعی خواهد کرد پایگاه های نظامی خود را حفظ کند. مقامات جدید سوریه نشان داده اند که قصد اخراج سربازان روسی را ندارند. در سطح منطقه، روابط مسکو با خاورمیانه آنقدر گسترده است که از دست دادن سوریه ضربه قاطعی به نفوذ روسیه در منطقه وارد نخواهد کرد.

پایان مقاله