عجیب ترین فاجعه هوایی: هواپیما سالم فرود آمد ولی همه ۳۰۱ مسافرش مُردند
صداهای ضبط شده از کابین نشان می داد که در آن دقایق به جای همفکری، همکاری و همدلی بین خدمه پرواز، درگیری لفظی بین آنها رخ داده است: آنها در حال دعوا هستند و هواپیما در حال سوختن و نابودی است!
اتفاقی که در تابستان ۱۹۸۰ در فرودگاه ریاض عربستان رخ داد، تا آن زمان بی سابقه نبود و بعدها هم تکرار نشد: هواپیمای مسافربری سقوط کرده به سلامت فرود آمد، اما همه مسافران آن به طرز فجیعی جان باختند!
پرواز شماره ۱۶۳ خطوط هوایی عربستان سعودی (سعودی) پس از توقفی کوتاه در ریاض از کراچی پاکستان به مقصد جده به پرواز درآمد. این هواپیما یک لاکهید L-1011 TriStar بود که در آن زمان هواپیمای مدرن به حساب می آمد.
هفت دقیقه پس از برخاستن از ریاض، زنگ خطر دود در قسمت بار عقب هواپیما به صدا درآمد. در آنجا دو اجاق گاز کمپینگ که مسافران می خواستند با آنها در عربستان بپزند آتش گرفته بود. آتش بلافاصله به چندین بطری روغن خوراکی سرایت کرد و دود وارد کابین مسافران شد.
کاپیتان محمدعلی خویطر که ظاهراً انتظار چنین وضعیتی را نداشت، به جای تصمیم گیری سریع، دقایقی درنگ کرد و با همکارانش درگیر شد و در نهایت تصمیم گرفت به فرودگاه ریاض بازگردد. فرود موفقیت آمیز بود، اما فاجعه بلافاصله پس از آن رخ داد.
با وجود فرود موفقیت آمیز، موتورها برای چند دقیقه خاموش نشدند، فشار کابین کم نشد و درهای خروج اضطراری بسته ماندند. این در حالی بود که آتش از پشت هواپیما در حال پیشروی بود و کابین را پر از دود و گازهای سمی کرده بود. در آن لحظات وحشتناک مسافران به جلوی هواپیما هجوم آورده بودند، اما آنجا با اینکه هنوز آتش نگرفته بود پر از دود بود و اکسیژنی برای نفس کشیدن باقی نمانده بود.
فرودگاه ریاض-۱۹۸۰این وضعیت هولناک ۶ دقیقه به طول انجامید که برای سوختن یا خفه شدن تمام ۳۰۱ مسافر ساکت پرواز کافی بود. وقتی امدادگران در هواپیما را باز کردند، تمام شده بود.
تحقیقات بعدی نشان داد که اگر خلبان و تیم پرواز آموزش کافی برای مدیریت چنین بحرانی داشتند، می‌توانستند از وقوع فاجعه جلوگیری کنند، اما همه اعضای مثلث پرواز یعنی خلبان، کمک خلبان و مهندس پرواز دچار مشکل بودند: کاپیتان خویطر سابقه ضعیفی در شبیه‌سازها داشت، کمک خلبان فقط گواهینامه پرواز این مدل را دریافت کرده بود. و بارها شکست خورده بود تست ها با این حال، هدایت هواپیما به این تیم سپرده شد که اعضای آن ضعیف تر از یکدیگر بودند!
صداهای ضبط شده از کابین نشان می داد که در آن دقایق به جای همفکری، همکاری و همدلی بین خدمه پرواز، درگیری لفظی بین آنها رخ داده است: آنها در حال دعوا هستند و هواپیما در حال سوختن و نابودی است!
۲۳ دقیقه پس از فرود هواپیما در باند، ناگهان از قسمت عقب آتش گرفت و سقف فلزی آن ذوب شد و اجساد بی جان ریخت.
پس از فاجعه پرواز ۱۶۳، قوانین ایمنی هوانوردی جهان بازنگری شد، محدودیت‌های سختی برای حمل مواد خطرناک در پروازها اعمال شد، سیستم‌های اطفای حریق در قسمت بار بهبود یافت، پروتکل‌های آموزشی خدمه پرواز سخت‌تر شد و طرح‌های کابین برای تخلیه سریع دوباره طراحی شد.
تراژدی آن تابستان داغ و مرگبار ریاض سالهاست که در مدارس هوانوردی در سراسر جهان تدریس می شود.
منبع: عصر ایران
