منت تلویزیون بر سر مردم ایران

موضوع حق پخش در ورزش ایران به ویژه فوتبال که مخاطبان زیادی دارد، این روزها دوباره صدها بار به موضوعی قابل بحث تبدیل شده است.

هرچند هنوز اتفاق جدیدی در این زمینه نیفتاده و تلویزیون و صداوسیما همچنان از موضع بالا در این باره اظهار نظر می کنند، اما هر از چند گاهی خبر می رسد که طرحی برای حل این مشکل در حال تصویب است. با این حال هیچ کدام از برنامه ها جدید نیست و بعید است دردی از تیم های ورزشی ایران دوا کند. مهمتر از آن، بعید است تلویزیون حاضر به انحراف از مواضع خود باشد.

صداوسیما که هر ساله با مشخص شدن بودجه اش – در خصوص خروجی و عملکرد – انتقادات زیادی به آن وارد می شود، می گوید حاضر نیست از درآمدش پولی به ورزش بدهد. می گویند دولت باید در ردیف بودجه به عنوان حق پخش به صداوسیما بدهد تا صداوسیما به اسم حق پخش به تیم های ورزشی و فدراسیون ها بدهد.

این سازمان حاضر به پرداخت بخشی از درآمد هنگفت تبلیغاتی خود هنگام پخش بازی ها و مسابقات فوتبال و برنامه های ورزشی به عنوان حق پخش نیست. او حتی از پذیرش این استدلال ساده که پخش این مسابقات تولید محتوا محسوب می شود و کنداکتور شبکه های مختلف را بدون هزینه اضافی پر می کند، طفره می رود. اگر بخواهند سریالی بدون بیننده و مخاطب تولید کنند باید هر ثانیه و دقیقه را برای آن هزینه کنند اما حاضر نیستند برای فوتبال و مسابقات ورزشی هزینه کنند و می گویند منابع آن باید خارج از صدا و سیما تامین شود. تا بخشی از آن در اختیار جامعه قرار گیرد. یک هدف تعیین کنید

شاید در ابتدا چنین اظهاراتی عجیب به نظر برسد، اما واقعیت این است که این تفکر بارها در سخنان رسمی مسئولان صدا و سیما مطرح شده است. حتی چندی پیش پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما بار دیگر به آن اشاره کرد و گفت: پیشنهاد سازمان صدا و سیما در خصوص حق پخش مسابقات داخلی این بود که همانطور که دولت حق پخش برنامه ها و مسابقات ورزشی خارجی را به ما می دهد. ، ما نیز آن را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می دهیم، برای برنامه ها و مسابقات داخلی نیز همین کار را انجام دهیم.

یعنی ابتدا باید حق پخش برنامه ها و مسابقات داخلی مشخص شود، سپس دولت به سازمان صدا و سیما پرداخت کند و در نهایت با همکاری وزارت ورزش و جوانان آن برنامه ها و مسابقات را در اختیار فدراسیون ها قرار دهیم. حق وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون ها باید پرداخت شود اما حالا که تامین منابع ریالی حق پخش طبق پیشنهاد ما انجام نشد باید تمهیدات دیگری انجام شود و هزینه شود.

تا اینجای کار مشخص است که روی همان پاشنه های قدیمی می چرخد، اما این مسائل زمانی جدی می شود که رئیس سازمان صدا و سیما به مخاطب ایرانی لعنت می زند. جبلی چند روز پیش در بخشی از گفتگوی خود با رادیو گفت: در هیچ کجای دنیا امکان تماشای جام جهانی یا المپیک برای شما به صورت رایگان در خانه وجود ندارد، اما در ایران می توانید تماشا کنید. بازی های المپیک و جام جهانی رایگان بدون پرداخت یک ریال از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با بهترین تصویر و بهترین کیفیت یعنی 4K این اولین تفاوت صدا و سیمای جمهوری اسلامی است ایران و بقیه تلویزیون های جهان

صداوسیما طبق قانون در پخش رویدادهای ورزشی موظف است رویدادهای مهم را پوشش داده و به صورت رایگان در اختیار عموم قرار دهد. هیچ کس در ایران برای استفاده از برنامه های رادیویی، مانند تلویزیون های کابلی که در دنیا وجود دارد، هزینه نمی پردازد. بنابراین از ابتدا باید مفهوم حق پخش را درک کنیم تا بتوانیم آن را درست قضاوت کنیم. ما به صورت رایگان پخش و تولید می کنیم. تولید رایگان به این معناست که برای تولید برنامه دستمزد نمی گیریم اما در برخی رشته ها و رشته های ورزشی مانند بسکتبال یا والیبال به آنها کمک می کنیم که برای تبلیغ و تقویت آنها مسابقات پخش می کنیم و پخش این رویدادها به معنای پرداخت هزینه است. ورزش”.

شاید در نگاه اول این اظهارات از سر دلسوزی یا محبت به مردم ایران تلقی شود، اما بخشی از واقعیت فراتر از آن چیزی است که رئیس صداوسیما می گوید. سوال اصلی اینجاست که آیا صداوسیما اجازه می دهد تلویزیون خصوصی در ایران رشد کند یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا از این انحصار دست می کشند تا فضا برای رشد شبکه های خصوصی باز شود؟ اگر شبکه های خصوصی رشد کنند و تلویزیون های کابلی شکل بگیرند، آیا مخاطب حاضر نخواهد بود برای کیفیت بهتر هزینه کند؟

واضح است که پاسخ سوال اول منفی است. صداوسیما انحصار در این زمینه را دوست دارد و همه چیز را مال خود می داند. این موسسه حتی با همکاری ساترا برای فعالیت شبکه های اینترنتی پخش زنده بازی های ورزشی در بستر شبکه های خانگی به شدت تلاش کرده و مدام تذکر می دهد. از طرفی اگر تبلیغات با ارقام نجومی در زمان پخش بازی های ورزشی به ویژه جام جهانی، المپیک و یا لیگ های معتبر خارجی و داخلی نبود، آیا صدا و سیما همچنان روی مردم تاثیر می گذاشت؟

در اینجا همان تضاد بزرگ شکل می گیرد; اگر مخاطب بداند که قرار است دقیقاً مثل برترین شبکه های خصوصی و کابلی دنیا باشد، تماشای یک بازی فوتبال از صفر تا صد بدون سانسور رایج، تبلیغات اعصاب خردکن از وسط زمین تا زیرنویس و قبل و بعد از پخش مسابقه باز هم برای آن حاضر نمی شوند. آیا خرج کردن و پرداخت پول به شبکه های کابلی راحت است؟ بحث دیگری که مطرح می شود این است که چرا این نهاد اجازه نمی دهد فدراسیون های مربوطه با شرکت های مهم منطقه برای فروش حق پخش مذاکره کنند و حق پخش را به آنها بفروشند؟ البته در این زمینه حساسیت نهادهای مختلف وجود دارد و نمی توان به این راحتی به چنین نتیجه ای رسید.

اما واضح است که تلویزیون در کنار پخش بازی های ورزشی به ویژه فوتبال، بیش از آنچه که باید درآمدزایی می کند و هرگز حاضر نیست این جریان را به بخشی دیگر واگذار کند. همین الان شبکه های اینترنتی با وجود اینکه جسارت نشان داده و بازی های خارجی را به صورت زنده پخش می کنند، هنوز مجوز پخش زنده بازی های لیگ ایران را نگرفته اند که این به دلیل انحصار مطلق صداوسیما است.

حالا قبل از اینکه جبلی از ارائه رایگان مسابقات ورزشی اما پر از تبلیغات صحبت کند باید یک بار برای همیشه به این سوال پاسخ دهد که آیا به تلویزیون خصوصی در ایران اجازه فعالیت می دهند یا خیر؟ مهمتر اینکه آیا حاضرند بازی ها را بدون تبلیغات و زیرنویس در مدت ۹۰ دقیقه به دست مخاطبان برسانند یا خیر؟ اگر پاسخ این دو سوال مثبت باشد، لطف آنها ملموس و واقعی تر است.