نسل جدید ارتباطات حسی؛ تلکام چگونه جهان را از نمایش به تجربه می‌برد :: افق میهن

دنیای ارتباطات در آستانه بزرگترین تحول خود از زمان اختراع تلفن است. تغییری که ماهیت ارتباط را از «دیدن و شنیدن» به «درک و احساس» تغییر می دهد.

به گزارش افق میهن، آنچه امروزه در ادبیات فناوری به عنوان ارتباطات حسی شناخته می شود، در واقع فصل جدیدی از ارتباطات است که در آن شبکه ها تنها حامل پیام نیستند، بلکه حامل «حس» هستند.

این تکامل اساساً موقعیت صنعت مخابرات، رسانه ها و حتی علوم اعصاب را گرد هم می آورد و شکل جدیدی از جهان را ایجاد می کند که در آن انسان ها می توانند حضور دیگران را از راه دور احساس کنند. تعامل لمسی با اشیا و دریافت تجربه نه به عنوان یک تصویر، بلکه به عنوان یک واقعیت زیسته.

این تغییر فاز محصول یک حرکت آهسته اما پیوسته است. از دهه ۱۹۹۰ که اینترنت بصری شد تا دهه ۲۰۱۰ که ویدیو بر زندگی مجازی انسان تسلط داشت، شبکه ها همیشه سعی داشتند محتوای بیشتری را منتقل کنند.

اما اکنون مقصد شبکه ها تغییر کرده است. نسل بعدی ارتباطات به دنبال فشرده سازی حضور انسان است. یعنی انسان می تواند بیش از تصویر خود را از دور منتقل کند; حس فشار، بافت، دما، ارتعاش، حرکت و حتی جهت.

این لحظه ای است که فناوری ارتباطات را از «نمایش» به «حضور» ارتقا می دهد.

تکامل ارتباطات چندحسی، برخلاف بسیاری از امواج تکنولوژیکی، یک تغییر سخت افزاری صرف نیست. این دگرگونی در نقطه ای رخ می دهد که سه جریان بزرگ تمدنی به هم می رسند.

اول، ظرفیت های شبکه اپراتورها که دو دهه است به طور مستمر توسعه یافته است. از اینترنت موبایل گرفته تا 5G، از مراکز داده تا امکان استفاده از فضای ابری و پردازش لبه. دوم، انقلاب تجربه محور در رسانه ها که «مصرف محتوا» را با «بیو محتوا» جایگزین کرده است. سوم، پیشرفت علوم اعصاب و رابط انسان و ماشین، که امکان رمزگذاری و بازآفرینی حس را فراهم کرده است.

نتیجه این همگرایی، تولد نسلی از ارتباطات است که در آن دانش‌آموز می‌تواند لمس یک واکنش شیمیایی یا ارتعاش یک آلت موسیقی را از دور احساس کند، جراح می‌تواند وزن بافت یا مقاومت اندام بیمار را از فاصله هزار کیلومتری دریافت کند، و یک کارگر فنی می‌تواند با تجهیزات سنگین در یک محیط صنعتی بدون اینکه در معرض خطر قرار گیرد تعامل داشته باشد.

در رسانه، این تکامل تجربه تماشای یک مسابقه فوتبال یا یک کنسرت را به تجربه ای تبدیل می کند که مخاطب بتواند در آن رویداد حضور داشته باشد و فقط آن را روی صفحه موبایل و تلویزیون نبیند.

ارتباطات حسی زیرساخت تمدن آینده می شود

بسیاری از آینده پژوهان بر این باورند که اینترنت حس ها در دهه ۲۰۳۰ همان نقشی را ایفا خواهد کرد که اینترنت موبایل در دهه ۲۰۱۰ ایفا کرد. دلیل این پیش بینی روشن است; ارتباطات چندحسی زیرساخت شکل گیری اقتصادهای جدید است.

اقتصاد آموزش با تجربه آزمایشگاه ها، کارگاه ها و کلاس های تعاملی در حال تغییر است. سلامت دیجیتال با ورود حس به فرآیند تشخیص، درمان و توانبخشی به مرحله جدیدی می رسد. این صنعت عملیات حیاتی را از محیط خطرناک جدا می کند و کنترل ماشین ها و سختی های محل کار را از طریق حس واقعی مقاومت و بافت امکان پذیر می کند.

در رسانه، مفهوم «مصرف محتوا» جای خود را به «حضور در محتوا» می دهد. این موج تحول، دنیا را به سمت معماری شبکه‌هایی می‌برد که می‌توانند حجم عظیمی از سیگنال‌های پیچیده را در کوتاه‌ترین زمان ارسال کنند.

دقیقاً در این نقطه است که نقش اپراتورها برجسته می شود. در دنیایی که به سمت انتقال حس حرکت می کند، شرکت های رسانه ای و بسترهای محتوا نقش مهمی ایفا می کنند، اما زیرساخت اصلی این انقلاب در دست گردانندگان است. سازمان‌هایی که می‌توانند تاخیر میلی‌ثانیه‌ای، پردازش به دروازه‌های شبکه محلی و ظرفیت گیگابیت در ثانیه ارائه دهند.

جایگاه عملگرها در انقلاب حسی

ارتباطات چندحسی اپراتورها را از نقش سنتی «ارائه‌دهنده خدمات» به نقشی کاملاً متفاوت ارتقا می‌دهد. این سازمان ها معماران تجربه انسانی در سال های آینده خواهند بود. در نسل بعدی، اپراتورها نه تنها اطلاعات کاربران را منتقل می کنند، بلکه تجربه آنها را نیز منتقل می کنند.

این نقش جدید اپراتورها را وارد قلمرویی می‌کند که قبلاً برای شرکت‌های بزرگ فناوری، آزمایشگاه‌های علوم اعصاب و صنعت پزشکی در نظر گرفته شده بود.

از ژاپن تا کره، از ایالات متحده تا چین، اپراتورها اولین بازیگرانی بوده اند که سناریوهای ارتباط حسی را آزمایش کرده اند. از انتقال لمسی یک شی در آزمایشگاه NTT تا تجربیات چند حسی در SK Telecom و پروژه‌های XR چین. با نگاهی به این روند می توان دریافت که همان مسیری که غول های فناوری در دنیا در حال طی کردن آن هستند، اکنون در ایران نیز دیده می شود.

همراه اول؛ محرک های بومی سازی ارتباطات چندحسی در ایران

در ایران به عنوان اپراتور پیشرو و صاحب بزرگترین شبکه تلفن همراه کشور، در سال های اخیر موبایل اول وارد مرحله ای شده است که می توان آن را معماری شبکه تجربه محور نامید. سرمایه‌گذاری در شبکه‌های پرسرعت، توسعه 5G، ایجاد زیرساخت‌های پردازش در لبه، تقویت ظرفیت مراکز داده، توسعه پلت‌فرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و مشارکت با صنایع خلاق مجموعه‌ای از مبانی فنی هستند که اولین موبایل را در مسیر ورود به ارتباطات چندحسی قرار می‌دهند.

این اپراتور با ورود به حوزه XR، حمایت از اکوسیستم تولید محتوای جدید و ارائه خدمات سازمانی مبتنی بر تجربه، عملا زمینه را برای ساخت اینترنت بومی حس ها شکل داده است.

اهمیت نقش همراه اول در این تکامل نه تجاری است و نه تجاری، بلکه ساختاری است. اگر زیرساخت شبکه ایران بخواهد از «عصر ویدیویی» به «عصر حس» حرکت کند، به بازیگری نیاز دارد که بتواند داده ها را در یک مکان متصل، پردازش و مدیریت کند.

اولین اپراتور تلفن همراه در این نقطه ایستاده است. جایی که می تواند نقش یک محرک را در ایجاد اکوسیستمی ایفا کند که بر اساس آن دانشگاه ها، استارتاپ ها، مراکز پزشکی، صنایع و موسسات آموزشی تجربیات حسی بومی خود را توسعه دهند.

نسل جدید ارتباطات حسی در حال تعریف مجدد مرز بین انسان و فناوری است. دنیایی که در آن تعاملات دیجیتال فقط متن و تصویر نیست، بلکه لمس، فشار، حضور و تجربه است.