نگاهی به طرح مسکن ملی؛ چرا نصف خانه‌‌‌ندارها منصرف شدند؟ :: ایران تحلیل
بر اساس آمارهای موجود از ابتدای طرح نهضت ملی مسکن تاکنون حدود ۵ میلیون متقاضی این طرح به عنوان جمعیت فاقد مسکن شخصی شناسایی شده اند.
به گزارش ایران تحلیل، روزنامه دنیای اختاز نوشت: در واقع این ۵ میلیون متقاضی افرادی هستند که شرایط اولیه ورود آنها به پروژه مسکن دولتی که اولین و مهمترین آنهاست، از سوی دولت تایید شده است.
این افراد پس از تکمیل ثبت نام مسکن همان خانوارها هستند مهر از حدود یک دهه قبل با وجود اینکه متقاضی خرید مسکن بوده اند، اما به دلیل ضعف قدرت خرید و جهش های مکرر قیمت، موفق به خرید مسکن بر اساس سازوکارهای بازار نشده اند. با فرض اینکه تا اوایل دهه ۱۹۹۰ (زمان تکمیل ثبت نام مسکن). مهرزنان خانه دار متقاضی مسکن دولتی ثبت نام شده در این طرح، از زمان تکمیل این ثبت نام ها تا کنون (دهه گذشته) به طور میانگین حدود ۵۰۰ هزار درخواست جدید برای خانه دار شدن موفق به خرید مسکن از بازار نشده اند و طی دو سال گذشته همزمان با آغاز ثبت نام پروژه جدید مسکن دولتی در سامانه دولتی ثبت نام کرده اند.
این اولین پیام از آمار مالکان بر اساس تعداد ثبت نام کنندگان طرح ملی نهضت مسکن است که عدم مالکیت آنها توسط دولت تایید شده است. نکته قابل توجهی که در این پیام نهفته است این است که در این سال ها یعنی در دهه اخیر دوره ثبت نام مسکن به پایان رسیده است. مهر تا دو سال گذشته که از ثبت نام متقاضیان مسکن ملی می گذرد، سالانه تعداد خانوارهای جدید به دلیل ازدواج به همین میزان – ۵۰۰ هزار ازدواج – و حتی کمی بیشتر بوده است. این نشان می دهد که عملا از اوایل دهه ۹۰ اکثر خانوارهای جدید قادر به خرید مسکن از بازار نبودند و به محض شروع ثبت نام در طرح نهضت ملی مسکن (ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال) اقدام به ثبت نام کردند. . این اولین پیام از مراحل ثبت نام در نهضت ملی مسکن است.
چرا نیمی از زنان خانه دار منصرف شدند؟
پیام دوم مربوط به کاهش نیمی از جمعیت بی خانمان متقاضی مسکن دولتی از آمار متقاضیان فعال نهضت ملی مسکن است. در حالی که از ابتدای اجرای این طرح – در دو سال گذشته – حدود ۵ میلیون متقاضی غیرمالکی که دولت آنها را تایید کرده است ثبت نام کرده اند، اما آخرین آمار نشان می دهد که تنها ۲ میلیون و ۵۰۰ نفر متقاضی (خانوار) اضافه شده اند. به لیست متقاضیان فعال وارد شده اند کاهش متقاضیان فعال نسبت به جمعیت متقاضی خانوار در واقع دومین پیام این ثبت نام ها است. اما داستان چیست؟
بررسی ها نشان می دهد در دو سال اخیر نیمی از خانوارهایی که صاحب خانه نیستند متقاضی مسکن دولتی شده اند. یعنی تنها ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانوار از ۵ میلیون خانوار متقاضی واجد شرایط اولیه ثبت نام را انجام داده و وارد مسیر پرداخت نقدی شده و تحت عنوان متقاضی فعال در فهرست «ثبت نام قطعی» قرار گرفته اند. “. این کاهش در متقاضیان حداقل به دو دلیل رخ داده است. دلیل اول را می توان به جاگذاری نامطلوب برای ساخت این واحدها مربوط کرد. با توجه به محدودیت در تامین زمین، بخش بزرگی از واحدهایی که قرار است در قالب این طرح ساخته شود، به ویژه در کلان شهرها، در حومه این شهرها و در مناطقی که مشکلی وجود ندارد، جانمایی شده است. تامین زمین این موضوع برای بخشی از جمعیت متقاضی این طرح مساعد نیست و منجر به انصراف آنها از ادامه این طرح شده است.
اما دلیل مهم دیگر مربوط به عدم توانایی مالی گروه دیگری از این متقاضیان است که با اطلاع از شرایط و هزینه های مربوط به ادامه مراحل ثبت نام در پروژه مسکن دولتی، ناگزیر از ادامه کار بازماندند. شرط مهم تعیین شده در طرح نهضت ملی مسکن، توانایی تامین درآمد اولیه ۴۰ میلیون تومانی و همچنین تمکن مالی برای پرداخت اقساط وام ماهانه ۵۵۰ میلیون تومانی است.
بر اساس آخرین برآوردها از کل هزینه خانه های دولتی در قالب این طرح که اخیراً از سوی برخی مسئولان اعلام شده است، متقاضیان علاوه بر امکان بازپرداخت، باید بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان نیز به عنوان کمک بیاورند. تسهیلات بانکی ۵۵۰ میلیون تومانی پرداخت (به قیمت امروز). این دو پیام از روند ثبت نام پروژه مسکن دولتی (ساخت یک میلیون مسکن در سال) که هر دو مربوط به سمت تقاضای این طرح است، از سوی دیگر حکایت از آسیب جهش قیمت مسکن در سال های اخیر دارد. باعث تقاضای مصرف کنندگان برای مسکن شده است. از سوی دیگر عدم تعادل بین سطح درآمدها نشان دهنده پس انداز و قدرت خرید خانوارها در دهه اخیر است.
علاوه بر فاصله دسترسی خانوارها به مسکن در سال های اخیر به دلیل جهش های مکرر قیمت واحدهای مسکونی، عدم رشد درآمد واقعی خانوارها متناسب با سطح تورم و رشد قیمت مسکن، عملا بخش بزرگی از خانوارها برای خانه دار شدن از طریق بازار به بن بست رسیده اند. ۵ میلیون خانوار بدون مسکن ثبت نام شده در طرح حرکت ملی جزء این خانوارها هستند که در نهایت ۲.۵ میلیون نفر از آنها به عنوان متقاضی فعال وارد مرحله بعدی شدند. این موضوع نشان می دهد که عوامل و متغیرهای بیرونی بازار مسکن در دهه گذشته چگونه بر دسترسی خانوارها به مسکن تأثیر گذاشته است.
اما موضوع به همین جا ختم نمی شود. آمارها نشان می دهد از این ۲.۵ میلیون خانوار کمتر از ۸۰۰ هزار خانوار دارای قرارداد بانکی و تسهیلات هستند. در واقع تاکنون تنها حدود یک سوم جمعیتی که بر اساس ارزیابی خود توانسته اند درآمد اولیه ۴۰ میلیون تومانی را پرداخت کنند، قرارداد بانکی و تسهیلاتی منعقد کرده اند. بخش قابل توجهی از این جمعیت به طور میانگین بیش از ۴۰ میلیون تومان پرداخت کرده اند. میانگین پرداختی همه آنها زیر ۲۰۰ میلیون تومان است. این در حالی است که با برآوردهای فعلی مربوط به هزینه ساخت این واحدها با قیمت های امروزی، هر متقاضی باید حداقل حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان به عنوان سپرده نقدی پرداخت کند. تفاوت این دو رقم بیانگر شرایط سختی است که متقاضی و دولت در مسیر تامین نیمی از هزینه ساخت این واحدها با آن مواجه هستند.
