هوش مصنوعی و شهروندان هوشمند؛ کلید شهرهای آینده
آموزش شهروندان هوشمند چگونه جهان را تغییر داده است؟
بر اساس گزارش IDC، تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۷۰ درصد از جمعیت جهان در شهرهای هوشمند زندگی خواهند کرد و میزان سرمایه گذاری جهانی در این شهرها از ۲ تریلیون دلار فراتر خواهد رفت. از سوی دیگر هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال در بیش از ۵۰ درصد خدمات شهری این شهرها استفاده خواهد شد. در گزارشی که به تازگی توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شده است، فنلاند موفق شده است بیش از ۱ درصد از جمعیت خود را با مبانی هوش مصنوعی با برنامه «Elements of AI» آشنا کند. این برنامه رایگان که با همکاری دانشگاه ها و دولت اجرا می شود، آموزش هوش مصنوعی را در دسترس عموم قرار داده است. همچنین در کره جنوبی بیش از ۷۵ درصد مدارس دولتی شامل دوره های هوش مصنوعی و استفاده از فناوری های هوشمند در برنامه های خود هستند. به همین دلیل، در این کشور، نسل جوان با نقش هوش مصنوعی در زندگی روزمره آشنایی عمیقی دارد و آماده تعامل موثر با زیرساخت های هوشمند شهر است. سنگاپور همچنین با راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال و دوره‌های هوش مصنوعی برای بزرگسالان، سطح سواد فناوری را در میان شهروندان خود به طرز چشمگیری بهبود بخشیده است.
این آمار نشان می دهد که کشورهای فعال و پیشرو در زمینه هوش مصنوعی اهمیت آموزش شهروندان هوشمند را درک کرده و برنامه های منسجمی برای تجهیز نسل آینده به دانش و مهارت های لازم ایجاد کرده اند. این مدل‌ها می‌توانند به‌عنوان الگو برای کشورهایی که در مسیر توسعه شهرهای هوشمند به‌ویژه خاورمیانه و ایران هستند، مورد استفاده قرار گیرند. برای این منظور در ادامه به معرفی چند روش آموزشی در این زمینه می پردازیم.
مدل های آموزشی برای شهروندان هوشمند
در بسیاری از شهرهای پیشرفته دنیا الگوهای آموزشی مختلفی برای توانمندسازی شهروندان در استفاده از فناوری های جدید طراحی و اجرا شده است.
آموزش مبتنی بر شبیه سازی یکی از این روش هاست که محیط های واقعی را با استفاده از فناوری VR شبیه سازی می کند. در آمستردام و نیویورک، سازمان آتش نشانی از شبیه سازی های VR برای آموزش نیروها و شهروندان در شرایط اضطراری استفاده می کند. در دبی، پلتفرم آموزش واقعیت مجازی دبی مبتنی بر واقعیت مجازی از مدل‌های شبیه‌سازی سه بعدی Unity و Unreal Engine برای مدیریت بحران استفاده می‌کند. در آمستردام، آنها از پلت فرم آموزش ایمنی دوچرخه VR برای آموزش دوچرخه سواری ایمن به کودکان استفاده می کنند. در توکیو، پلت فرم آموزش واقعیت مجازی مترو توکیو برای آموزش مسافران و کارکنان مترو با استفاده از موتور Unreal Engine و شبیه سازی محیط ها و سناریوهای ایمنی استفاده می شود. شرکت هایی مانند EON Reality و Virti در ارائه این فناوری ها پیشگام هستند که با استفاده از موتورهای گرافیکی پیشرفته، تجربه ای واقعی و تعاملی را ارائه می دهند.
علاوه بر آن، یادگیری مبتنی بر واقعیت افزوده (AR-Based Learning) در شهرهایی مانند سنگاپور و بارسلون نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این روش اطلاعات مربوط به محیط را به صورت تعاملی با استفاده از فناوری AR در اختیار کاربران قرار می دهد. در سنگاپور، برنامه هایی مانند Singapore Bus AR اطلاعات حمل و نقل عمومی را با کمک فناوری های ARKit و ARCore به کاربران نمایش می دهند. در بارسلون، پلتفرم‌های Barcelona Energy AR و Barcelona AR City Tours با استفاده از AR برای کنترل مصرف انرژی ساختمان‌ها و همچنین ارائه اطلاعات تعاملی درباره تاریخ و فرهنگ شهر ارائه شده‌اند. شهرداری دبی از AR برای ایجاد تجربیات تعاملی گردشگری استفاده می کند و بازدیدکنندگان می توانند با تلفن همراه خود از اطلاعات تاریخی و فرهنگی ساختمان های معروف شهر به صورت سه بعدی و کاملا بصری بازدید کنند.
اکثر پلتفرم های معرفی شده از موتورهای گرافیکی مانند Unity و Unreal Engine برای ایجاد محیط های شبیه سازی استفاده می کنند. ابزارهایی مانند ARKit (Apple)، ARCore (Google) و Vuforia برای توسعه برنامه‌های AR استفاده می‌شوند.
یادگیری شخصی با هوش مصنوعی (AI-Personalized Learning) روش مدرن دیگری است که بر اساس نیازها و سطح دانش هر فرد با استفاده از الگوریتم های یادگیری ماشین محتوای آموزشی ارائه می دهد. پلتفرم هایی مانند Duolingo، Coursera، Dream Box، Smart Sparrow، Century Tech و Cogniin نمونه های موفق این روش هستند که توانسته اند با تجزیه و تحلیل رفتار کاربران، یادگیری را بهینه کنند.
آموزش شهروندان هوشمند در ایران
ایران با بهره گیری از تجربیات بین المللی و استفاده از فناوری های روز، با راه اندازی مراکز مجهز به فناوری های روز از جمله واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، می تواند به صورت عملی و با شبیه سازی واقعی نحوه استفاده از خدمات شهر هوشمند و تبدیل آنها را به شهروندان آموزش دهد. کاربران هوشمند شهر برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارتند از:
۱. ایجاد بسترهای آموزشی بومی:
توسعه پلتفرم‌های داخلی مبتنی بر هوش مصنوعی، VR و AR مانند نسخه‌های ایرانی Google Classroom یا Microsoft Education Edition می‌تواند فرصت‌های یادگیری را برای شهروندان ایرانی فراهم کند.
۲. سرمایه گذاری در زیرساخت های دیجیتال:
گسترش شبکه های اینترنت پرسرعت و فناوری 5G زیرساخت های لازم را برای پیاده سازی مدل های آموزشی هوشمند فراهم می کند.
۳. ترویج فرهنگ استفاده از فناوری:
از طریق آموزش عمومی و کمپین های اطلاع رسانی می توان فرهنگ استفاده از فناوری های هوشمند را در بین شهروندان گسترش داد.
۴. حمایت از استارتاپ ها و بازارهای نوآور:
با ارائه تسهیلات مالیاتی و مشوق های دولتی می توان از استارت آپ های فعال در حوزه آموزش هوشمند حمایت کرد.
۵. تمرکز بر آموزش عمومی
مانند هند، برنامه های آموزشی در مقیاس بزرگ باید برای آموزش شهروندان در مورد استفاده از خدمات دیجیتال و فناوری های هوشمند ایجاد شود.
۶. همکاری بین المللی:
امضای یادداشت تفاهم با شرکت های بین المللی مانند EON Reality، Infosys برای انتقال دانش فنی و توسعه پلتفرم های مشترک، گام مهمی در جهت توسعه شهرها و شهروندان هوشمند خواهد بود.
شهروندان هوشمند هسته اصلی شهرهای هوشمند هستند. ایران می‌تواند با تدوین برنامه‌های آموزشی هدفمند و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، شهروندانی آگاه و توانا تربیت کند. بهره گیری از تجربیات موفق کشورهای پیشرو در این مسیر می تواند به تسریع تحول دیجیتال در کشور کمک کند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور با اتخاذ تصمیمات راهبردی و تهیه نقشه راه هوش مصنوعی مسیر پیشرفت ایران در دنیای دیجیتال را هموار کنند.
