وقتی شهاب حسینی «سیگار» تبلیغ می‌کند!/ «دود» در چشم شبکه خانگی!

بعد از- تعداد شات های مربوط به سیگار توسط شخصیت های اصلی فیلم ها و سریال ها، اگرچه زمانی به عنوان یک معضل فرهنگی مورد انتقاد قرار می گرفت، اما اکنون به نظر فرصتی برای تبلیغات و جذب اسپانسر است!

به گزارش فردا، روایت‌های اغراق‌آمیز زیادی در مورد تأثیر تبلیغات سابلیمینال محصولات خاص در فیلم‌ها و سریال‌ها وجود دارد که صحت و سقم همه آنها دشوار است، اما واقعیت این است که تأثیر اصلی، نمایش مکرر یک محصول یا رفتار در فیلم‌ها و سریال‌ها است. نمی توان آن را در ناخودآگاه مخاطب پنهان کرد.

---

استفاده از دخانیات در فیلم ها و سریال های تلویزیونی همواره با انتقاداتی همراه بوده و دست اندرکاران در این زمینه هشدارهایی داده اند و حتی گاه برخی از سیاست گذاران آن سوی بام افتاده اند و دستور به نمایش هرگونه استعمال دخانیات داده اند. در فیلم ها و سریال ها ممیزی خواهد شد!

اما این ممنوعیت های احساسی هرگز مستمر نبوده است. به هر حال آثار نمایشی از آنجایی که همه مخاطبان در سنین مختلف را شامل می شود طبیعتاً باید به یک سری مسائل بیشتر توجه کند. اما نه تنها این اتفاق نمی افتد، حالا به مرحله ای رسیده است که فراتر از نمایش سیگار، شاهد تبلیغ یک برند سیگار در یک سریال خانگی هستیم.

گزارش حاضر روایت «بهان تجارت» از چالش فرهنگی نمایش سیگار در فیلم ها و سریال ها از دهه های گذشته تا امروز است. چالشی که حالا با ورود این جریان به فاز تبلیغات شکل دیگری به خود گرفته است.

روایت اول؛ مصرف تنباکوهای کوچک در تلویزیون!

یکی از مشکلات همیشگی فیلم ها و سریال های ایرانی استفاده از دخانیات به ویژه سیگار بوده است. ماجرا به سال های دور برمی گردد، زمانی که سیگار در تلویزیون ممنوع بود و در سریال هایی مثل «خط قرمز» یکی دو بازیگر به صورت محدود سیگار می کشیدند. اما هر چه جلوتر می رفتیم بدتر می شد.

مثلا مصرف مواد مخدر در سریال بزنگاه به نمایش درآمد. یا در سریال «آنام» و «گمشدگان» بار دیگر شاهد چنین تصاویری بودیم.

نکته جالب توجه این است که در سال ۱۳۸۸ صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف شدند بر اساس مصوبه ستاد ملی مبارزه با دخانیات، اقدامات لازم را برای جلوگیری از اکران سیگار در فیلم های ایرانی و خارجی توسط بازیگران انجام دهند. سلسله

این قانون برای مدت کوتاهی اجرا شد اما به تدریج به فراموشی سپرده شد. از آنجایی که همیشه با این چالش دست و پنجه نرم می کردیم، معاون اجتماعی وزیر بهداشت در سال ۱۳۹۳ از افزایش ۴ برابری مصرف دخانیات در فیلم های سینمایی توسط زنان و افزایش ۱۰ درصدی مصرف دخانیات توسط مردان خبر داد.

حتی در آن زمان خبر تعامل وزارت بهداشت با سازمان سینمایی برای کاهش مصرف دخانیات در فیلم ها تایید شد. این محدودیت ها و حساسیت ها به حدی بود که وقتی مهران مدیری در یک جلسه رسمی در مقابل دوربین رسانه ها سیگار سبکی کشید. کردی، تصاویر آن ارزش خبری پیدا کرد و رسانه ها به شکلی خاص به آن پرداختند و حتی به نقد آن پرداختند.

همچنین حدود دو ماه پیش محسن قائم نسب (نماینده استرا) اعلام کرد که محدودیت هایی برای مصرف دخانیات و سیگار در نمایش ها وجود دارد و این محدودیت ها طبق قانون اعمال می شود.

اما با همه این هشدارها و محدودیت ها در چند سال اخیر شاهد سیگار کشیدن بازیگران مختلف در سریال های شبکه خانگی هستیم و به هر حال این اتفاق در قالب تبلیغات از طریق بازیگران مطرح می افتد.

روایت دوم؛ با سیگار جذاب تر شوید!

سیگار کشیدن یک سری از بازیگران سینما و سریال به تصاویری خاطره انگیز و جذاب برای مخاطب تبدیل می شود. نمونه های خارجی و ایرانی زیادی در این زمینه وجود دارد. برای مثال تصویر کلینت ایستوود در فیلم «خوب، بد، زشت» یا مارلون براندو در فیلم «اتوبوسی به نام هوس» نمونه هایی از این دست هستند.

زمانی که سریال «شهرزاد» پخش شد، سبک سیگار کشیدن شهاب حسینی در این سریال به گونه ای بود که مخاطبان درباره آن صحبت کردند. در چند سال اخیر نظارت دقیقی بر این موضوع وجود ندارد و تنها هر از چند گاهی یکی از مسئولان از کاهش مصرف دخانیات صحبت می کند.

به همین دلیل استفاده از سیگار در سریال های شبکه خانگی بیش از پیش دیده شده است. محسن تنابنده در سریال رحیم کن، شهاب حسینی و هادی حجازی فر در سریال پرطرفدار پوست شیر، رضا عطاران، حسن معجونی و کاظم سیاحی در سریال یاداست، جواد عزتی در سریالزخم کاریطناز طباطبایی در سریال یاغی و امیر جعفری در سریال مرداب و… همگی نمونه هایی هستند که بیش از حد از سیگار استفاده کرده اند.

نکته جالب اینجاست که بیشتر سازندگان این آثار سیگار کشیدن را به روند رشد شخصیت ها ارجاع می دهند، اما مشخص نیست چرا این فعل به ویژگی مشترک شخصیت هایی با ریشه ها، فرهنگ ها و دیدگاه های متفاوت در فیلم ها و سریال ها تبدیل شده است. شده است گاهی اوقات این یک سوال جدی است. کارکرد استفاده از سیگار در یک سکانس و موقعیت خاص از نظر درام چه می تواند باشد؟

روایت سوم؛ حالا نوبت «تبلیغات سیگار» است!

یکی از فرضیه هایی که در گذشته مطرح می شد این بود که اگر سیگار کشیدن توسط شخصیت های منفی در فیلم ها و سریال ها اتفاق بیفتد و مخاطب جوان آن را ببیند بد نیست زیرا یک شخصیت منفی این کار را انجام می دهد، اما هر روز شاهد شخصیت هایی مانند پلیس هستیم. سیگار کشیدن، همانطور که در سریال پرطرفدار «پوست شیر» دیدیم.

یا در سریال «گناه فرشته» که ماجرا از این حرف ها فراتر می رود و شهاب حسینی در نقش حامد تهرانی که وکیل است، یک برند سیگار را تبلیغ می کند. زمانی استفاده از فحاشی و الفاظ رکیک برای فیلم ها و سریال ها ممنوع بود، اما اکنون علاوه بر هر گونه فحاشی، سیگار کشیدن نیز آزاد است.

نکته جالبتر این است که با یک جستجوی ساده در قسمت جذب آگهی برخی از پلتفرم های معروف به گزینه ای به نام «تبلیغات قرار داده شده» برمی خوریم که به وضوح به تصادفی بودن اشیا و محصولات استفاده شده در یک پلن اشاره دارد. در قاب قرار داده شده است. آنها قرار نمی گیرند و احتمالاً یک قرارداد تبلیغاتی پشت آن وجود دارد. آیا با همین منطق می توان قبول کرد که تعداد شات های استفاده از یک برند خاص از «سیگار» در یک سریال و استفاده مکرر آن توسط ستاره اصلی سریال تصادفی بوده است؟