چرا آمار صادات گمرک ج.ا.ا با گمرک مناطق آزاد مطابقت ندارد؟

وحید طالب پور مدیر امور گمرکات و صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به عدم تطابق آمار صادرات گمرک جمهوری اسلامی ایران با آمار صادرات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی وی گفت: بسیاری از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در نقاط ژئوپلیتیکی قرار دارند و در امتداد کریدورها در مسیر ترانزیتی قرار گرفته اند و یکی از دلایل ایجاد و ایجاد این مناطق می باشد. موقعیت در مسیرهای استراتژیک منطقه ای

افق میهن وحید طالب پور مدیر گمرک و صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در گفتگو با فرینا با اشاره به عدم تطابق آمار صادرات جمهوری اسلامی ایران گمرک ایران با آمار صادرات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: بسیاری از مناطق آزاد و ویژه کشور در نقاط ژئوپلیتیکی و در مسیر کریدورهای ترانزیتی قرار دارند. یکی از دلایل ایجاد و ایجاد این مناطق، قرار گرفتن آنها در مسیرهای استراتژیک منطقه ای است. برای این منظور بخشی از نیاز سرزمین اصلی و تامین کالاهای اساسی کشور از طریق بنادر کاسپین و انزلی در منطقه آزاد انزلی و بنادر شهید رجایی، بوشهر، امیرآباد و نوشهر در مناطق ویژه اقتصادی انجام می‌شود.

** گمرکات و بنادر از نقاط اصلی واردات و صادرات کالا به مقاصد داخلی هستند

طالب پور با بیان اینکه گمرکات و بنادر مستقر در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از محورهای اصلی واردات و صادرات کالا به مقصد داخلی است، افزود: صاحبان کالا بر اساس مجاورت با گمرک مناطقی که در آن جا ثبت نام می کنند. آنها فعالیت می کنند، امکانات، مزایا و شرایط تجاری. سفارش با مجوز وزارتخانه ها و موسسات تخصصی کشور و سپس واردات و ترخیص نهایی کالا از مسیر گمرکی مستقر در مناطق به سرزمین اصلی و از طرف دیگر صادرکنندگان داخل کشور نیز با توجه به مزایا و دسترسی ها. که دارای گمرکات منطقه ای هستند، کالاهای تولیدی خود را از طریق گمرکات منطقه به خارج از کشور صادر می کنند.
به عنوان مثال گمرک بازرگان واقع در منطقه آزاد ماکو عمدتاً تراز تجاری مثبتی در بخش واردات و صادرات از طریق منطقه دارد. زیرا آمارهای اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران عمدتاً شامل آمار واردات و صادرات از منطقه است و نمی تواند بیانگر تراز تجاری خود مناطق باشد و نقش مناطق در این راستا نقش لجستیکی و تسهیل گری است.

وی با اشاره به ابطال رأی دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۹۸ مبنی بر استقرار گمرک جمهوری اسلامی ایران در مبادی ورودی مناطق آزاد هنگام واردات کالا از خارج از کشور به مناطق، افزود: گمرک سازمان منطقه آزاد، بر اساس ماده ۱۴ قانون نحوه اداره مناطق، منطقه آزاد و ویژه اقتصادی بر فرآیند واردات کالا از خارج از کشور به منطقه نظارت دارد و بیشترین مرجع رسمی برای اعلام آمار واردات به مناطق آزاد که عمدتاً شامل واردات مواد اولیه، ماشین آلات واحدهای تولیدی و کالاهای مسافری است.

** ثبت آمار واردات کالا به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در سامانه جامع تجارت

مدیر گمرکات و صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ادامه داد: واردات کالا به مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی تنها پس از اخذ ثبت آماری مختص این مناطق در چارچوب انجام می شود. سیستم جامع تجارت و زمان ورود کالا به مناطق آزاد. اظهار کالا از طریق سامانه جامع بومی سازی امور گمرکی مناطق انجام می شود که آماری مجزا از آمار واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران برای مقاصد داخلی می باشد.

طالب پور به توسعه و تجهیز مناطق صنعتی در مناطق آزاد اشاره کرد و گفت: در مناطق آزاد چابهار، قشم، ارس، ماکو و اروند چندین واحد بزرگ و ارزشمند پتروشیمی، فولاد، نفت و انرژی، نیروگاه و کشاورزی وجود دارد. در حال تاسیس و راه اندازی هستند. این است که نیاز به واردات تجهیزات، ماشین آلات و امکانات تخصصی مرتبط خواهند داشت که بدون شک تاثیر این سرمایه گذاری ها در ماه ها و سال های آینده و پس از بهره برداری از این واحدها در بخش تولید و صادرات و با افزایش میزان تولید خواهد بود. تراز تجاری مناطق، قابل توجه تر می شود.

** دلایل تفاوت آمار اعلام شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران و سازمان های مناطق آزاد

وی در ادامه به دلایل اصلی تفاوت آمارهای اعلامی گمرک جمهوری اسلامی ایران و سازمان های مناطق آزاد اشاره کرد و افزود: بخشی از آمار صادرات سازمان های مناطق از جمله سازمان منطقه آزاد کیش مربوط به صادرات خدماتی مانند شرکت های خدمات فنی و مهندسی یا خدمات مشمول می باشد. کالاهای صادراتی مجدد یا مسافری هستند که آمار آن در آمارهای اعلامی گمرک جمهوری اسلامی ایران که عمدتاً مربوط به صادرات کالا است منعکس نشده است.

مدیر گمرکات و صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گفت: بخش قابل توجهی از محصولات واحدهای تولیدی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی لزوماً از گمرکات مستقر در آن منطقه صادر نمی شود. اما از طریق سایر گمرکات بسته به ارتباط و نزدیکی با کشورهای مقصد صادراتی. خواهد بود بنابراین اطلاعات کالاهای صادراتی در قالب صادرات سایر گمرکاتی که در مناطق آزاد یا ویژه اقتصادی نیستند و توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان صادرات سایر گمرکات (خارج از مناطق) اظهار می شود، ثبت می شود. .

طالب پور ادامه داد: رویه صادرات مجدد در مناطق آزاد به عنوان رویه رایج گزارش های آماری برای کالاهای خارجی که از مناطقی از جمله منطقه آزاد انزلی وارد شده و پس از فرآوری محدود، برای سایر مقاصد صادراتی مجددا صادر شده است، وجود داشته است. اما این آمار عمدتاً به صورت ترانزیت در گمرکات جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود.
گاهاً محصولات تولید شده در مناطق از طریق شرکت های EMC یا نمایندگی های داخلی یا شرکت های واسطه از طریق گمرکات دیگر صادر می شود که اطلاعات صادراتی آنها از طریق گمرک جمهوری اسلامی ایران به نام گمرک مناطق غیر آزاد ثبت و اعلام می شود.

** تاکید رضا مسرور بر دو برابر شدن میزان صادرات مناطق آزاد در سال آینده

وی با بیان اینکه این میزان صادرات مناطق آزاد از نظر دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه مطلوب نیست و تاکید وی بر دو برابر شدن میزان صادرات مناطق در سال آینده است، افزود: وی اخیرا در کارگروه تخصصی صادرات با تاکید بر لزوم افزایش صادرات در مجموعه سازمان های منطقه ای و فعال اقتصادی خواستار روند صادرات هر منطقه به سمت نسبی شد. و مزیت های رقابتی و همکاری با همسایگان به ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناور در زمینه صادرات محصولات با تکنولوژی بالا و با ارزش اشاره کرد. بیان کردند: در ارزیابی عملکرد سازمان های منطقه ای، شاخص تحقق صادرات وزن بیشتری پیدا می کند.
همچنین بنا به دستور دبیر شورای عالی مقرر شد آمار صادرات مناطق آزاد با آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران مقایسه شود و در جلسات آتی کارگروه صادرات این موضوع بررسی شود. در روش های محاسباتی به همراه تجزیه و تحلیل داده ها جهت ارائه به عموم و با حضور نماینده تام الاختیار گمرک مورد ارزیابی و بازنگری قرار می گیرد. رسانه باید قرار گیرد.

مدیر امور گمرکات و صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در پایان گفت: علاوه بر همه این موارد، بر اساس مفاد ماده ۶۵ مصوبات دائمی برنامه های توسعه، کلیه وظایف اختیارات و مسئولیت‌های دستگاه‌های اجرایی دولتی مستقر در این مناطق به استثنای نهادهای دفاعی و امنیتی بر عهده مدیران سازمان‌های مناطق آزاد به‌عنوان عالی‌ترین مقام دولت خواهد بود. از این رو با توجه به تاکید دبیر محترم شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، آمار عملکرد مناطق باید از طریق سازمان های مناطق با استفاده از ابزار جمع آوری اطلاعات در قالب داده های هماهنگ انجام شود. باید به صورت مستمر و رسمی منتشر شود.