چرا اجرای دف نوازی زنان در قطر خبرساز شد؟

تیم ملی فوتبال ایران که این روزها در قطر به سر می برد، خود را برای دیدار چهارشنبه در مرحله یک هشتم نهایی جام ملت های آسیا آماده می کند. این بازی آخرین دیدار مرحله هجدهم نهایی این مسابقات محسوب می شود و این روزها اتفاقی در دومین بازی ایران در مرحله گروهی خبرساز شده است.

البته این اتفاق مربوط به فوتبال نیست و مربوط به اجرای قطعه «دخت شیرازی» است که در بین دو نیمه دیدار تیم ملی فوتبال ایران و هنگ کنگ در قطر برگزار شد. گروه تنبور بانوان ایرانی که با توجه به نوشته روی تنبورهای در دستانشان به عنوان اعضای گروه تنبور «بهار» دیده می شود، این قطعه شیرازی را اجرا کردند. این اجرا مربوط به هفته گذشته است اما به یکباره و با پخش این قطعه دف در فضای مجازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه برخی از این اثر حمایت کرده و آن را معرفی بخشی از موسیقی محلی ایران به مردم حاضر در قطر دانسته اند، اما برخی دیگر از رفتار دوگانه شکل گرفته انتقاد کرده اند. دسته دوم کسانی هستند که می گویند چرا باید اجرای گروه های بانوان در ورزشگاه ها و کنسرت های ایران ممنوع شود، اما این اجرا در استادیوم های قطر «مجاز» است.

این بحث «مجوز» دقیقاً همان موضوعی است که به موضوعی بحث برانگیز تبدیل شده است. دقیقاً به همین دلیل است که در یکی دو روز اخیر واکنش‌های زیادی در مورد آن صورت گرفته است. در این بین طی ۲۴ ساعت گذشته چندین موسسه با صدور بیانیه های مختلف مجوز این گروه را از سوی نهادهای داخل ایران تکذیب کردند. همچنین در همین راستا حجت الاسلام علی احدی مدیرکل دفتر فرهنگی وزارت ورزش و جوانان روز جمعه ششم بهمن ایران به دلیل فعالیت این گروه هنری اعتراض خود را به کمیته برگزاری جام ملت های آسیا اعلام کرده است. احدی در گفتگو با پایگاه خبری وزارت ورزش و جوانان با اشاره به فعالیت یک گروه هنری در بین دو نیمه بازی ایران و هنگ کنگ گفت: از ابتدا فعالیت این گروه به نه با مجوز فدراسیون فوتبال و نه مورد تایید وزارت ورزش و جوانان.» و فدراسیون فوتبال و بدون هماهنگی انجام شد و به محض اجرای برنامه این گروه در بازی تیم ملی، ایران در نامه ای رسمی و کتبی به کمیته برگزاری این مسابقات اعتراض خود را اعلام کرد. معمولا اجرای گروه های هنری کشورها باید با تایید تیم های حاضر در مسابقات باشد، اما این روند دنبال نشد و فعالیت این گروه مورد تایید ایران قرار نگرفت. بنابراین اعتراض ایران به صورت رسمی و کتبی به میزبان اعلام شد و پس از پایان بازی این گروه هیچ گونه فعالیتی در ورزشگاه نداشتند.

محسن معتمدکیا مدیر روابط عمومی وزارت ورزش نیز یکی دیگر از افرادی است که به اعطای مجوز رسمی به این گروه واکنش نشان داد و در صفحه شخصی خود نوشت: این گروه شیرازی تاییدیه وزارت ورزش را دریافت کرده است. وزارت فرهنگ و ارشاد و فدراسیون فوتبال برای حضور در مسابقات جام حذفی، کشورهای آسیایی ندارند.» سرانجام پس از کش و قوس های فراوان امیرمهدی علوی مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال نیز در مورد نواختن تنبور در جام ملت های آسیا در قطر گفت: این گروه شیرازی تاییدیه وزارت ورزش را ندارد. وزارت فرهنگ و ارشاد و فدراسیون فوتبال برای حضور در جام ملت‌های آسیا.

به این ترتیب مسئولان بدون توجه به سایر موضوعاتی که در این میان مطرح شده، سعی کرده اند شایعه رایج در این زمینه را تکذیب کنند؛ با این حال، چندین علامت سوال دیگر وجود دارد که کمی ابهام ایجاد می کند. اولین آنها این است که اگر این گروه از سوی ایران به کنفدراسیون فوتبال آسیا معرفی نمی شد، چگونه به جام ملت های آسیا رسید؟

مهم ترین نکته این است که این گروه تنبور بانوان اولین بار نیست که به عنوان گروه موسیقی ایرانی در مسابقات بین المللی شرکت می کند. دقیقا در جام جهانی قطر همین گروه «بهار» در قطر اجرا داشت. در آن زمان با توجه به شرایط قطر، مسائل با دقت بیشتری بررسی می شد، اما هرگز تکذیبیه مشابهی صادر نشد. این گروه در جام جهانی نه در ورزشگاه و در جریان بازی تیم ملی فوتبال ایران، بلکه در خارج از ورزشگاه و درست زمانی که هواداران قصد داشتند با تهیه بلیت وارد محوطه اصلی ورزشگاه شوند، به اجرای برنامه پرداختند. در آن زمان هم مثل الان اجرای موسیقی محلی در دستور کار این گروه بود.

البته این گروه ایرانی تنها حاضر در جام جهانی قطر نبود، بلکه از کشورهای مختلف با سبک های مختلف موسیقی، هر گروه نماینده یک کشور در اطراف ورزشگاه بودند. گروه بهار به عنوان یک گروه موسیقی که قطعات محلی ایرانی را اجرا می کرد در جام جهانی آن زمان نیز نقش آفرینی کرد. البته در بین دو نیمه بازی های جام جهانی خبری از اجرای این گروه نبود و خوانندگان زن و مرد خارجی با اجرای یکی دو آهنگ سعی در برقراری ارتباط با مخاطبان دو تیم داشتند. چرا در آن زمان، یعنی در جام جهانی قطر، هیچکس نسبت به عملکرد این گروه حساسیت نشان نداد و ناگهان فعالیت آنها در جام ملت های آسیا مورد توجه قرار گرفت، شاید مربوط به محل اجرا بود که از آنجا منتقل شد. اطراف ورزشگاه تا زمین چمن. و دیگری توجه زیادی در فضای مجازی است.

در ضمن اگر این گروه از سوی ایران معرفی نمی شد، کارگروه فرهنگی ایران در جام ملت های آسیا که مدت ها پیش به این کشور رفته بود، چه برنامه های فرهنگی با نام ایران در این زمینه اجرا کرد؟