چه کسی اولین کنسرت ایران را برگزار کرد؟
درست است که غربی ها نقش بسزایی در برگزاری کنسرت در ایران داشتند، اما «انجمن اخوت» نیز نقش مهمی در برگزاری کنسرت داشت. در این میان، تحولات همزمان با مشروطه، احزاب وقت را به برگزاری کنسرت های عمومی تشویق کرد.
دیروز سالگرد درگذشت عارف قزوینی بود. شاعر، نوازنده و آهنگساز ایرانی دوره قاجار و پهلوی که به نوشتن تصنیف ها و غزل های سیاسی، میهنی و عاشقانه شهرت دارد.
از مهم ترین اشعار و تصنیف هایی که عارف همزمان با تحولات مشروطه و جنگ جهانی اول سروده است، می توان به «از خون جوانان وطن لاله دامیده» و «گریه» پس از مرگ اشاره کرد. سرهنگ محمدتقی خان پسیان.
عارف و اولین تصنیف را در ۱۸ سالگی ساخت
عارف قزوینی اولین تصنیف خود را در ۱۸ سالگی ساخت و تصنیف های میهنی-سیاسی یا عاشقانه می سرود و در هر دو زمینه نترس بود و سنت شکنی کرد. چون بیشتر تصنیف های عارف مربوط به اوضاع زمانه بود، در مجالس آن روز تاثیر زیادی داشت.
عارف از اولین کسانی است که کنسرتی در ایران برگزار کرد و بر جنبه غیر پارلمانی و مردمی بودن آن تاکید کرد. کنسرت های او همیشه پر رونق و شلوغ بود. عارف درباره تصنیف و تصنیف معتقد بود تصنیف نباید شعر داشته باشد تا افرادی که صدا و متن ندارند به راحتی با اجرای آن کنار بیایند.
عبدالله دوامی نقل می‌کند که هنگام خواندن یکی از تصنیف‌های عارف، آهنگسازی می‌کرد و عارف با عصبانیت با او بحث می‌کرد که چرا تصنیف می‌کند. عارف در طول زندگی خود همیشه صریح بوده است و این حداقل در تصنیف های اجتماعی و سیاسی او مشهود است. او بدون ترس آنچه را که درست می‌دانست به زبان می‌آورد، تا جایی که صراحت او گاهی اوقات باعث رنجش دوستان و همکارانش می‌شد.
نقش عارف در اولین اجرای عمومی موسیقی در ایران
اولین اجرای عمومی موسیقی ایران در باغی در حومه تهران که در آن زمان «باغ بهجت آباد» نام داشت و به مناسبت میلاد حضرت علی (ع) توسط «انجمن اخوت» برگزار شد. به کوشش «درویش خان» و «عارف قزوینی».
ارکستر «انجمن برادری» سرآغاز حرکتی بدیع در موسیقی ایران بود. تلفیقی تازه از سازهای ایرانی و خارجی، برخی از آثار به اشکال غربی مانند «مارش» و «پولکا» نوشته شده است.
اعضای ارکستر اولین کنسرت ایران چه کسانی بودند؟
رئیس ارکستر درویش خان بود و بهترین نوازندگان و خوانندگان زمان در این اجراها شرکت داشتند:
نوازندگان سه تار: دکتر «مهدی ندظم الحکما» و «حسین هنگ آفرین» از شاگردان ویژه میرزا عبدالله هستند.
نوازندگان پیانو: «مشیر همایون»، «غلامرضا سلامارمعزز» و «یوسف فروتن»
نوازندگان تار: «ارفع الملک»، «یوسف خان صفایی»، «یحی خان قوام الدوله ای»، «فخم الدوله»، «علینقی وزیری»، «اسماعیل گرهامی»، «شکرالله» معروف به شکری و حاج غلامرضا» معروف به گاوی
نوازندگان ویولن: «حسین اسماعیل زاده کمانچکش»، «تقی دانشور» (علم السلطان)، «رکان الدین خان»، «حسام السلطنه» و «حشمت دفتر»
نوازندگان ضرب: «حاجی خان ضرب» و «رضاقلی خان»، رضاقلی خان گاهی می خواند.
نوازندگان نی: «نایب اسدالله» معروف به نایب و «شهیدی»
خوانندگان ارکستر: «ناصر سیف»، «میرزا حسین ساعت ساز» و «سید حسین طاهرزاده»
منبع: روزیاتو
