کشف تاریخی در انگلستان: انسان ۳۵۰هزار سال زودتر از حد تصور بر آتش تسلط یافت
۴۰۰۰۰۰ سال پیش، اولین جرقه های پیریت روی سنگ چخماق در جنوب انگلستان آتشی را شعله ور ساخت که مسیر تکامل انسان را برای همیشه تغییر داد.
حدود ۴۰۰۰۰۰ سال پیش، در دشتهای مجاور جنگل در منطقه امروزی جنوب انگلستان، رویداد مهمی برای سرنوشت بشر رخ داد: در نزدیکی یک آبچال قدیمی، گروهی از انسانهای باستان که احتمالاً نئاندرتالهای اولیه یا اجدادشان بودند، جرقهای را با کوبیدن تکههایی از مواد معدنی آتشزننده آهن به درون پیریت ایجاد کردند. نقطه این عمل نه تنها یک ضرورت روزمره بود، بلکه نشانه یک جهش بزرگ شناختی در توانایی کنترل محیط اطراف بود.
بر اساس یافته های پژوهشی جدید در مجله نیچر، تحلیل های جدید ابزارهای سنگی و رسوبات سوخته کشف شده در سایت برنهام، اکنون قدیمی ترین و قطعی ترین شواهد آتش سوزی عمدی انسان را نشان داده است. مهارتی که حدود ۳۵۰۰۰۰ سال قدیمی تر از آن چیزی است که قبلاً فکر می کردیم.
تا به حال، قدیمی ترین شواهد برای ایجاد آتش با پیریت و سنگ چخماق به نئاندرتال ها در شمال فرانسه باز می گردد که تنها ۵۰۰۰۰ سال قدمت دارند. اما کشف جدید این جدول زمانی را به طرز چشمگیری عقب می اندازد و نشان می دهد که اجداد ما خیلی زودتر از آنچه فکر می کردیم به این فناوری سرنوشت ساز دسترسی داشته اند.
نیک اشتون، باستان شناس در موزه بریتانیا و رئیس این تحقیق، می گوید این یافته شگفت آور است زیرا نشان دهنده یک تغییر عمده در نحوه درک ما از آغاز جوامع بشری است.
البته باید بین «استفاده از آتش» و «آتش ساختن» تفاوت قائل شد. انسان ها و بستگانشان ممکن است بیش از یک میلیون سال پیش شروع به استفاده از آتش کرده باشند، احتمالاً در اثر برخورد صاعقه یا آتش سوزی های طبیعی. اما توانایی روشن کردن عمدی آتش در هر زمان و مکان یک انقلاب کامل بود. مری سورسی، باستان شناس دانشگاه لیدن، می گوید:
برای اولین بار، در مکانی با این عصر، ما شواهد بسیار قوی ای از آتش زدن عمدی توسط انسان داریم، نه صرفاً استفاده فرصت طلبانه از آتش سوزی های طبیعی. این قابلیت مهم یعنی امکان دسترسی به آتش به میل خود و هر زمان که نیاز باشد، در واقع نقطه عطف و تغییری اساسی در مسیر تکامل انسان به حساب می آید.
آتش گرما و نور فراهم می کرد، شکارچیان را دور نگه می داشت و فضای امنی را برای تعامل اجتماعی در تاریکی شب فراهم می کرد. مهمتر از آن، پختن غذا سموم را از بین می برد، ماندگاری آن را افزایش می دهد و هضم آن را آسان می کند. تغییری که احتمالاً راه را برای رشد بیشتر مغز هموار کرد.
سه سرنخ کلیدی از آتش سوزی ۴۰۰۰۰۰ ساله
تیمی از باستان شناسان سه مدرک غیرقابل انکار را در سایت بارنهام کشف کردند که در کنار هم داستانی قانع کننده را روایت می کنند:
۱. پیریت آهن: این ماده معدنی که در برخورد با سنگ چخماق جرقه تولید می کند، به طور طبیعی در این ناحیه وجود ندارد. یعنی مردم قدیم آگاهانه از جای دیگری آن را به این اردوگاه آورده اند. به گفته اشتون، “پیریت قطعا عامل تعیین کننده است.”
۲. رسوبات گرم شده: آنالیزهای ژئوشیمیایی روی لایه ای از خاک رس قرمز نشان داد که این نقطه بارها تا دمای بیش از ۷۰۰ درجه سانتیگراد گرم شده است. گرمای مکرر احتمال آتش سوزی طبیعی را تقریباً به صفر می رساند و نشان می دهد که انسان بارها به همان نقطه بازگشته و آتش روشن کرده است.
۳. ابزار سنگی متلاشی شده: در این محل چند تبر دستی از سنگ چخماق یافت شد که بر اثر شدت گرما ترک خورده و متلاشی شد. احتمالاً این ابزارها به طور تصادفی در کنار آتش قرار گرفته و آسیب دیده اند که نشانه دیگری از آتش سوزی کنترل شده است.
کشف قدیمی ترین آتش ساخته دست بشر دیدگاه ما را در مورد توانایی های شناختی نئاندرتال های اولیه یا گونه های مرتبط با آنها به چالش می کشد. از آنجا که ایجاد آتش یک فرآیند پیچیده است و نیاز به دانش در مورد منابع، افق میهن سنگ مناسب و یافتن یک آتشزای خوب برای تبدیل جرقه به شعله دارد.
باستان شناس دنیس ساندگیت از دانشگاه سیمون فریزر در بریتیش کلمبیا، کانادا، که در این تحقیق شرکت نداشت، معمولاً به ادعاهای بزرگ بدبین است. اما این بار شواهد را «بسیار قانع کننده» می داند و می گوید یافتن پیریت در کنار بقایای آتش، دلیل محکمی برای ساخت آتش است.
هنوز سوالات زیادی وجود دارد. آیا این دانش به سرعت در بین جمعیت های بشری گسترش یافت یا بارها اختراع شد و به دلیل جمعیت کم آن زمان از بین رفت؟ با این حال، واضح است که ما همیشه توانایی های اجداد خود را دست کم گرفته ایم. همانطور که اشتون نتیجه می گیرد، “آنها بسیار توانمندتر از آن چیزی بودند که ما اغلب به آنها اعتبار می دهیم.”
منبع: زومیت
