یافته نگرانکننده: نوشیدن روزانه آب معدنی دهها هزار ذره میکروپلاستیک وارد بدن میکند
کسانی که عادت دارند روزانه آب بسته بندی شده در بطری های پلاستیکی را بنوشند، بدون اینکه بدانند، میلیون ها ذره پلاستیکی را وارد بدن خود می کنند.
افرادی که هر روز آب معدنی بسته بندی شده می نوشند ناخواسته مقدار زیادی پلاستیک ریز مصرف می کنند. یک مطالعه اخیر نشان می دهد که این افراد سالانه حدود ۹۰۰۰۰ ذره میکروپلاستیک بیشتر از افرادی که از این بطری ها استفاده نمی کنند می بلعند.
داستان کشف اخیر با یک سفر تفریحی آغاز شد. سارا ساجدی زمانی که به جزیره فی فی در تایلند سفر کرد، برای اولین بار تحت تاثیر زیبایی دریای آندامان قرار گرفت. اما وقتی به ساحل نگاه کرد، تصویر متفاوتی را دید: ماسه سفید پوشیده شده در زباله های پلاستیکی، بیشتر آن بطری های آب. این تضاد بین طبیعت بکر و زباله های انسانی نقطه عطفی در زندگی او شد.
ساجدی قبلاً سال ها در دنیای تجارت کار می کرد و یکی از بنیانگذاران یک شرکت نرم افزاری محیط زیست بود. او همیشه به کاهش زباله علاقه داشت، اما آنچه در آن ساحل دید، او را به این نتیجه رساند که مشکل اصلی فقط مدیریت زباله نیست، بلکه خود مصرف زباله است. این دیدگاه او را به مسیر تحقیقات علمی سوق داد.
ساجدی در دوران دکترای خود در دانشگاه کنکوردیا در کانادا تصمیم گرفت به طور جدی در مورد تأثیر بطری های پلاستیکی بر بدن انسان تحقیق کند. وی بیش از ۱۴۰ مقاله علمی منتشر شده در این زمینه را بررسی کرد. نتیجه این بررسی گسترده نشان داد که انسان سالانه بین ۳۹۰۰۰ تا ۵۲۰۰۰ ذره میکروپلاستیک از طریق غذا و آب آشامیدنی وارد بدن خود می شود. اما برای افرادی که هر روز آب معدنی بطری می نوشند، این تعداد بسیار بیشتر است: نزدیک به ۹۰۰۰۰ ذره اضافی در سال.
به گفته ساجدی، نوشیدن آب از بطری پلاستیکی در شرایط اضطراری مانند عدم دسترسی به آب سالم قابل قبول است. اما تاکید می کند که این نباید تبدیل به عادت شود. حتی اگر اثرات فوری و آشکار بر سلامتی دیده نشود، نگرانی اصلی آسیب های مزمن و طولانی مدت است که می تواند سال ها بعد خود را نشان دهد.
میکروپلاستیک ها ذرات پلاستیکی بسیار کوچکی هستند که اندازه آنها از حدود یک میکرومتر (یک هزارم میلی متر) تا پنج میلی متر متغیر است. نانوپلاستیک ها حتی کوچکتر هستند و اندازه آنها کمتر از یک میکرومتر است. این ذرات به قدری کوچک هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند، اما در طول چرخه زندگی بطری های پلاستیکی، از تولید تا ذخیره سازی، حمل و نقل و حتی فرسودگی، دائماً آزاد می شوند.
نور خورشید، تغییرات دما و حتی فشارهای فیزیکی ساده مانند فشردن بطری می تواند باعث جدا شدن ذرات میکروسکوپی از دیواره پلاستیکی شود. یک تفاوت مهم بین این ذرات با بسیاری از پلاستیک های دیگر این است که میکروپلاستیک های بطری ها مستقیماً با آب مصرف می شوند، نه از طریق زنجیره غذایی. این موضوع باعث شده تا نگرانی های جدی تری در مورد آنها مطرح شود.
پس از ورود به بدن، ذرات ریز می توانند از دیواره های دستگاه گوارش عبور کرده و وارد جریان خون شوند. از آنجا این احتمال وجود دارد که به اندام های حیاتی برسند. تحقیقات نشان می دهد که وجود این ذرات می تواند باعث یک واکنش التهابی مزمن در بدن شود و سلول ها را در معرض “استرس اکسیداتیو” قرار دهد. وضعیتی که تعادل شیمیایی سلول ها را مختل می کند. چنین فرآیندی ممکن است منجر به اختلال در سیستم هورمونی، کاهش باروری، آسیب به سیستم عصبی و حتی افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان شود.
شناسایی و اندازه گیری میکروپلاستیک ها و نانوپلاستیک ها یک چالش علمی بزرگ است. راه های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد، اما هیچ کدام کامل نیستند. برخی از ابزارها می توانند ذرات بسیار کوچک را تشخیص دهند، اما نمی توانند دقیقاً تشخیص دهند که این ذرات از چه نوع پلاستیکی ساخته شده اند. در مقابل، برخی روش ها ترکیب شیمیایی را تعیین می کنند، اما کوچکترین ذرات را تعیین نمی کنند.
مشکل دیگر قیمت بالای دقیق ترین تجهیزات است. این دستگاه ها بسیار گران هستند و در دسترس همه مراکز تحقیقاتی دنیا نیستند. به گفته ساجدی و همکارانش، این محدودیت فنی، مقایسه تحقیقات در کشورهای مختلف را دشوار کرده است و نمی توان تصویری جهانی و یکسان از میزان واقعی آلودگی پلاستیکی در بدن انسان ایجاد کرد.
در حالی که بسیاری از دولتها در سراسر جهان در حال تدوین قوانینی برای کاهش مصرف پلاستیک هستند، این مقررات بیشتر بر مواردی مانند کیسههای پلاستیکی، نی و مواد بستهبندی متمرکز شدهاند. بطری های پلاستیکی تقریباً به طور کامل خارج از محدوده نظارت جدی هستند.
اگرچه برخی مناطق در آمریکا و کانادا گام های اولیه برای کنترل یا کاهش مصرف بطری های پلاستیکی برداشته اند، هنوز چارچوب قانونی منسجم و جامعی در مقیاس جهانی وجود ندارد. در حالی که آلودگی پلاستیک دیگر فقط یک بحران زیست محیطی نیست، بلکه به یک موضوع مهم بهداشت عمومی تبدیل شده است.
دسترسی به آب آشامیدنی سالم یکی از حقوق اساسی بشر است. اما محققان هشدار می دهند که در درازمدت نمی توانیم به سیستمی تکیه کنیم که این نیاز حیاتی را از طریق بطری های پلاستیکی تامین کند. در عوض باید به دنبال راه حل های پایدارتر و ایمن تر باشیم که محیط زیست را کمتر آلوده کند و سلامت انسان را به خطر نیندازد.
تحقیق ساجدی و همکارانش در مجله مواد خطرناک منتشر شده است.
منبع: زومیت
