یکسالگی ریاست فرزین در بانک مرکزی؛ نمره رئیس کل در کنترل نقدینگی

نقدینگی در ده ماهه نخست ریاست فرزین بر بانک مرکزی حدود ۲۱ درصد بوده است، بررسی ها نشان می دهد که از این نظر فرزین در مقایسه با صالح آبادی و سیف عملکرد بهتری داشته اما در مقایسه با همتی اینطور نبوده است.

ایران تحلیل به نقل از اکو ایران، بانک مرکزی اصلی ترین سازمان پولی هر کشور است و به طور کلی وظیفه اصلی آن کنترل تورم و حفظ ثبات در شرایط کلان اقتصادی است. با توجه به نزدیک شدن به سالگرد انتصاب محمدرضا فرزین به سمت رئیس کل بانک مرکزی، کارنامه عملکرد ده ماهه رئیس کل بانک مرکزی به جز اکبر کمیجانی (به دلیل کوتاه مدت بودن رئیس) در دهه گذشته مورد بررسی قرار گرفته است.

بررسی ها نشان می دهد که عملکرد همتی و فرزین در کنترل رشد نقدینگی نسبت به سیف و علی آبادی بهتر بوده است.

گفتنی است با توجه به اینکه زمان انتصاب افراد مختلف به سمت ریاست بانک مرکزی عموما در اواسط ماه اتفاق می افتاد، اما عملکرد آنها از ابتدای ماه بعد مورد ارزیابی قرار گرفت. مثلا فرزین در هشتم دی ماه به عنوان رئیس بانک مرکزی منصوب شده است اما در این گزارش عملکرد وی از ابتدا بهمن ماه ارزیابی می شود.

رشد سریع نقدینگی در دوران ولی الله سیف

ولی الله سیف یکی از روسای کل بانک مرکزی شهریور ۱۳۹۲ تا مرداد سال ۱۳۹۶ در تاریخ اقتصادی ایران بود. تحلیل داده های پولی نشان می دهد که در ده ماه نخست ریاست جمهوری ولی الله سیف، نقدینگی ۳۴ درصد رشد داشته است که بالاترین نرخ در بین روسای جمهور پس از وی است. این در حالی است که رشد ۱۰ ماهه نقدینگی قبل از انتصاب سیف در بانک مرکزی ۱۹.۴ درصد بوده است.

۱۰ ماهه نخست ریاست جمهوری عبدالناصر همتی و علی صالح آبادی

در تاریخ مرداد ۱۳۹۷ عبدالناصر همتی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی منصوب شد. آمارها نشان می دهد که نقدینگی در ۱۰ ماه نخست ریاست جمهوری وی ۲۰.۲ درصد رشد داشته است. این در حالی است که در ده ماه منتهی به ریاست عبدالناصر همتی، رشد ۱۰ ماهه نقدینگی ۱۷.۴ درصد بوده است.

به طور کلی، بررسی ها نشان می دهد که رشد نقدینگی و تورم در بلندمدت به یک شکل حرکت می کنند. ریشه این قاعده در نظریه مقداری پول نهفته است که بر اساس آن رشد مقدار پول (کالاهای واسطه ای برای مبادله) و عدم تغییر میزان تولید در جامعه تنها منجر به افزایش سطح قیمت یا تورم

در ادامه اکبر کمیجانی به عنوان رئیس بانک مرکزی انتخاب شد که با توجه به کوتاه بودن دوره ریاست وی، تغییرات ده ماهه متغیرهای پولی بررسی نشده است.

علی صالح آبادی نیز رئیس سابق بانک مرکزی بود که دوره ریاست خود را از سال ۱۳۹۴ انجام داد مهر ۱۴۰۰ شروع شد بررسی ها نشان می دهد که در ده ماهه نخست ریاست جمهوری وی، نقدینگی ۲۷.۸ درصد رشد داشته است. از سوی دیگر آمارها نشان می دهد که نرخ رشد نقدینگی در ۱۰ ماه منتهی به زمان انتصاب این فرد به عنوان رئیس جمهور حدود ۳۵ درصد بوده است.

دوره ریاست محمدرضا فرزین
آخرین رئیس بانک مرکزی که در حال حاضر در سمت وی ​​حضور دارد محمدرضا فرزین است. داده ها نشان می دهد که از پایان دی ۱۴۰۱ یعنی اولین ماه کار او به عنوان رئیس بانک مرکزی تا پایان آبان بر اساس آخرین آمار منتشر شده رشد نقدینگی ۲۱ درصدی به ثبت رسیده است. به عبارت دیگر، در ۱۰ ماهه نخست ریاست فرزین در بانک مرکزی، حجم نقدینگی در اقتصاد ایران ۲۱.۴ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که آمارها نشان می دهد در ده ماهه منتهی به دی رشد نقدینگی ۱۴۰۱ حدود ۲۴.۹ درصد بوده است.

بهترین کارنامه ده ماهه در زمینه رشد نقدینگی در دستان فرزین
با مقایسه ۱۰ ماهه نخست ریاست جمهوری هر یک از افراد فوق، می توان دریافت که کمترین رشد نقدینگی مربوط به دوره عبدالناصر همتی با نرخ رشد نقدینگی ۲۰.۲ درصد و محمدرضا فرزین با نرخ رشد نقدینگی بوده است. نرخ رشد ۲۱.۴ درصدی از سوی دیگر مشاهده می شود که نسبت به ۱۰ ماه منتهی به تصدی سمت وی، رشد نقدینگی در زمان همتی حدود ۲.۸ واحد درصد افزایش و در زمان فرزین حدود ۳.۵ واحد درصد کاهش داشته است. به بیان ساده تر، فرزین در ده ماهه نخست ریاست جمهوری خود وضعیت رشد نقدینگی را نسبت به ده ماه اخیر ریاست جمهوری خود بهبود بخشیده است.

بر اساس اجماع اقتصاددانان پولی، نقدینگی عامل اصلی تأثیرگذار بر تورم در بین متغیرهای پولی است. به همین ترتیب، این باور وجود دارد که اگر نقدینگی کنترل شود، احتمالا بخشی از تورم که با رشد نقدینگی تشدید می شود، کاهش می یابد.

این در حالی است که به گفته برخی منتقدان در بلندمدت پایه پولی و نقدینگی همگرا شده و مسیرهای هر دو شبیه به یکدیگر است.

در نهایت، مقایسه عملکرد روسای بانک مرکزی از طریق نقدینگی منطقی تر از مقایسه از طریق پایه پولی است، زیرا بیشتر با تورم مرتبط است و همچنین تغییرات نقدینگی به وضوح تحت تأثیر سیاست های مختلف رئیس کل بانک مرکزی تغییر می کند. تسلط بر بانک مرکزی، تا پایه پولی تا حد زیادی خارج از کنترل بانک مرکزی است.

به طور کلی، سیاست های کنترل نقدینگی شامل کنترل رشد پایه پولی، کنترل چند برابری، نرخ سپرده قانونی، نرخ سود، محدودیت ترازنامه بانکی و نظارت بر عملکرد بانک است.