یک نظریه تازه و متفاوت درباره «شاخ» دایناسورها

دایناسورهای شاخدار نشان دهنده اوج مد ماقبل تاریخ هستند! دایناسورهای خانواده موسوم به “چهره سه شاخ” با انواع خارها، شاخ ها و سایر چیزهای تیز تزئین شده بودند. اما اکنون توضیح جدیدی برای چیزی که زمانی فکر می‌کردیم نوعی سلاح ماقبل تاریخ است، پیدا شده است. دانشمندان کشف کرده اند که خود دایناسورها ممکن است اعضای دیگر گونه های خود را با این شاخ ها شناسایی کرده باشند و حتی ممکن است آنها را برای خود و گونه های خود “جذاب” یافته باشند.

زمانی تنها تعداد انگشت شماری از گونه های شناخته شده دایناسورها شاخ داشتند، اما در جریان تحقیقات مختلف و کشف گونه های جدید، تعداد دایناسورهای شاخدار اکنون به ده ها افزایش یافته است. هر گونه با چیدمان شاخ هایش بر روی ابروها، بینی و وسعت استخوانی که از پشت جمجمه بیرون زده است متمایز می شود.

آخرین مورد معرفی شده از این نوع Lacyceratops 78 میلیون ساله بود. با شاخ های بلندی که از هر چشم به سمت بیرون منحنی می شوند و یک سری خارهای تیز در امتداد لبه پیشانی، از جمله دو شاخ با انحنای پایین در بالا. و همانطور که دیرینه شناسان ترتیبات شاخ را برای شناسایی Lacyceratops به عنوان یک گونه جدید کشف کرده اند، آنها همچنین در حال حل معمای ماقبل تاریخ هستند که چرا دایناسورها در وهله اول چنین ساختارهای پیچیده ای داشتند.

زمانی که دایناسورهای شاخدار هنوز برای علم نسبتاً جدید بودند، دیرینه شناسان نوعی “سلاح” را در جمجمه چشمگیر خزندگان دیدند. اندرو فارک دیرینه شناس می گوید: «نظریه های اولیه در مورد دایناسورهای شاخدار مطمئناً بر شاخ ها به عنوان سلاح های بالقوه علیه شکارچیان یا در نبرد با اعضای گونه خود متمرکز بودند. به عنوان مثال، در مقاله ای در سال ۱۹۰۵، دیرینه شناس ریچارد سوان لاول پیشنهاد کرد که احتمالاً سه شاخ ها با شاخ های پایین به دشمنان حمله می کنند، در حالی که گونه هایی با شاخ بینی بلندتر، مانند Centrosaurus alberta، احتمالاً با بینی خود به دشمنان حمله می کنند. در کل تصور ما این است که از بوق ها برای حمله و دفاع استفاده می شد.

اما اگرچه متخصصان دریافته‌اند که برخی از گونه‌ها، مانند سه‌شاخ‌ها، واقعاً با شاخ‌های خود می‌جنگند، اما بیشتر هورنت‌ها آرایش شاخی داشتند که به نظر نمی‌رسد برای مبارزه با تیرانوسورها یا جنگ با یکدیگر استفاده شده باشد. برای برخی، شاخ وسیله ای برای ترساندن شکارچیان بود، اما مهمتر از همه، شاخ ها و برآمدگی های پیشانی نقش های متعددی در زندگی حیوانات داشتند. علی نبوی زاده، دیرینه شناس دانشگاه پنسیلوانیا می گوید: حوزه استفاده از شاخ ها بیشتر از آن چیزی است که ما معمولاً به آن فکر می کنیم.

فراوانی شاخ‌هایی که اخیراً کشف شده‌اند، اهمیت اجتماعی شاخ‌های بیرون زده را نشان می‌دهد. نبوی زاده می گوید: به خصوص با توجه به تنوع زیاد شاهچهارگان، امکان اجرای نمایشی وجود دارد. حداقل ۲۰ گونه هورنت جدید در طول ۱۵ سال گذشته نامگذاری شده است که اکثر آنها مربوط به دوره نسبتاً محدودی از زمان کرتاسه هستند. به طور خاص، بین ۷۰ تا ۸۰ میلیون سال پیش، چندین گونه از دایناسورهای شاخدار در منطقه‌ای که اکنون غرب آمریکای شمالی است، تکامل یافته‌اند که در زمان همپوشانی دارند. اگر حدود ۷۵ میلیون سال پیش از آلاسکا ماقبل تاریخ به مکزیک سفر می کردید، در حین سفر به جنوب با گونه های دایناسورهای شاخدار زیادی روبرو می شدید که گاهی دو یا سه تا از آنها در یک زیستگاه زندگی می کردند.

تصویری تخیلی از سه شاخ، یک توروسور و یک اسب شاخدار

یک احتمال برای شاخ های مختلف این است که ترتیبات خاصی به گونه های دایناسورهای شاخدار اجازه می دهد تا یکدیگر را متمایز کنند. داشتن شاخ های بلند بینی بدون شاخ ابرو یا شاخ های بلند ابرویی با تزئینات کوچکتر در اطراف پیشانی، احتمالاً به دایناسورهای شاخدار کمک کرده تا یکدیگر را در چشم انداز تشخیص دهند. دیرینه شناسان دریافته اند که شکل شاخ ها با بزرگتر شدن دایناسورها تغییر کرده است و ممکن است راهی برای دایناسورهایی با بلوغ مشابه باشد تا یکدیگر را بشناسند و گروهی تشکیل دهند.

با این حال، عملکرد شاخ دایناسورها لزوماً دلیل تکامل آنها را توضیح نمی دهد و دیرینه شناسان از دهه ۱۹۷۰ درباره این موضوع بحث کرده اند. یک احتمال هیجان‌انگیز این است که شاخ‌های نوک شاخ به دلیل افق میهن جنسی شکل‌های مختلفی پیدا کرده و رفتار اجتماعی آناتومی ده‌ها گونه را شکل داده است.

فارک می گوید: «افق میهن جنسی به عنوان چیزی که بیشترین ارتباط را با رشد و نمو شاخ دارد، بسیار مهم است. وقتی بچه هورنت ها از تخم هایشان بیرون می آمدند، شاخ هایشان کوچکتر بود و حتی گاهی اوقات از نظر شکل با شاخ های بالغ متفاوت بود. به عنوان مثال، سه شاخ های فسیلی دارای شاخ های کوچکی بر روی هر چشم بودند که با تبدیل شدن به شاخ های بلند و رو به جلو در بزرگسالی، زاویه آنها تغییر کرد. این واقعیت که شاخ ها در دوران جوانی و نوجوانی دایناسورها تا رسیدن به پیکربندی نهایی و بالغ تغییر می کنند، نشان می دهد که شاخ ها سیگنال های اجتماعی مهمی بودند، نه فقط سلاح های دفاعی که در طول زندگی دایناسور ثابت ماندند.

در نهایت، احتمالاً این عوامل اجتماعی بودند که شکل ها و زوایای شاخ های سه شاخ را تکامل دادند، حتی اگر این سازه ها هنوز کاربردهای مفید دیگری داشتند. فارک می‌گوید: «حیوانات از سر خود به هر شکلی که می‌خواهند استفاده می‌کنند، بنابراین حتی اگر شاخ در اصل نتیجه افق میهن جنسی باشد، باز هم یک سلاح مفید است».