بسیاری از ما احتمالا از عنکبوت ها می ترسیم، اما باید بدانید که این همسایگان ترسناک – که بیشتر در همه جا یافت می شوند – برای طبیعت بسیار مفید هستند. این حشرات همچنین دارای خواص شگفت انگیزی هستند و قرن هاست که دانشمندان در تلاش برای کشف رازهای مرتبط با این خواص بوده اند. در این مطلب چند ویژگی خاص عنکبوت ها را می خوانیم.
۱- همه عنکبوت ها تار نمی سازند
بر اساس تحقیقات، بیش از چهل هزار نوع عنکبوت در جهان وجود دارد که تنها نیمی از آنها قادر به ساخت تار هستند. هر روز ۲۵۰ حشره در هر سیم به دام می افتند. تار بافته شده سرشار از ویتامین K است که به لخته شدن خون و توقف خونریزی کمک می کند. یونانی ها و رومی ها از تار عنکبوت برای جلوگیری از خونریزی و بانداژ زخم استفاده می کردند.
۲- تار عنکبوت از فولاد قوی تر است!
تار عنکبوت از پنبه سبکتر و تا هزار بار نازکتر از موی انسان است. با این حال، نخ دارای مقاومت بسیار بالایی است که واقعا شگفت انگیز است. شاید مقایسه تار عنکبوت با فولاد عجیب به نظر برسد، اما جالب است بدانید که اگر فولادی به نازکی و سبکی تار عنکبوت بسازیم، مقاومتی که نشان می دهد کمتر از تار عنکبوت است!
اگرچه سیم ممکن است به سختی فولاد نباشد، اما مقاومت کششی آن در تحمل وزن بیشتر است. مطالعات انجام شده در دانشگاه بریستول نشان داده است که تارهای عنکبوت پنج برابر قوی تر از تارهای فولادی با همان قطر هستند.
علاوه بر این، تارهای عنکبوت بسیار الاستیک هستند و تا چهار برابر طول اولیه خود کشیده می شوند – بدون شکستن. در حالی که مفتول فولادی با همان قطر این قابلیت را ندارد.
تار عنکبوت می تواند قدرت خود را حتی در منفی چهل درجه حفظ کند.
محاسبات نشان می دهد که رشته ای به قطر یک مداد به اندازه کافی قوی است که بوئینگ ۷۴۷ را بکشد.البته این یک فرضیه است و هنوز آزمایش نشده است اما اعداد و ارقام نشان دهنده موفقیت این آزمایش است.
۳- عنکبوت ها برای هر کاری یک نوع تار می بافند!
بر خلاف سایر حشرات که می توانند تنها یک نوع تار ببافند، عنکبوت ها می توانند انواع مختلفی از تارها را برای اهداف مختلف تولید کنند. دانشمندان می‌گویند هنوز هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چند نوع تار عنکبوت وجود دارد، اما محققان چند دسته اصلی را برای ساختار تار شناسایی کرده‌اند و معتقدند هر عنکبوت هفت نوع مختلف تار می‌سازد.
عنکبوت ها مانند کارخانه های ابریشم هستند. در داخل بدن آنها نوعی پروتئین به صورت مایع در غلظت بالا ذخیره می شود و پس از جدا شدن از بدن عنکبوت برای بافتن تار، به نخ های ابریشمی جامد تبدیل می شود.
نخ ها برای اهداف خاصی بافته می شوند. به عنوان مثال، اگر عنکبوت بخواهد حشرات بزرگتر را جذب کند، از نوعی ابریشم تولید شده در بدن خود استفاده می کند که خاصیت ارتجاعی بیشتری دارد.
اگر وجود باکتری یا قارچ در محیط بر سلامت ساختار تار تأثیر بگذارد، عنکبوت از پروتئین خاصی در بدن خود برای بافتن تار استفاده می کند که با مرطوب نگه داشتن تار، توانایی حذف قارچ و باکتری را دارد.
۴- تمام قسمت های وب چسبنده نیستند
ساختار یک تار عنکبوت بزرگ را تصور کنید. تاب ها عمدتاً چند ضلعی های متحدالمرکز هستند که با تاب های کوتاه تری به هم متصل شده اند. عنکبوت ها عمدتاً از انواع مختلفی از پروتئین در بدن خود برای ساختن هر قسمت از تار استفاده می کنند. بنابراین لزومی ندارد که تمام قسمت های یک توری چسبناک باشد.
چسب های وب از نوعی پروتئین در بدن عنکبوت ساخته می شوند که از چسب های پلیمری قوی تر است.
عنکبوت ها عمدتاً مرکز تار را با پروتئین های غیر چسبنده می سازند تا بتوانند به راحتی در آن ناحیه مرکزی حرکت کنند. اگر عنکبوت نیاز به حرکت در مناطق چسبناک داشته باشد، روی پنجه های خود راه می رود که به تار نمی چسبند!
۵- عنکبوت ها اغلب هر روز تار خود را جایگزین می کنند
بسیاری از عنکبوت ها هر روز تار خود را تغییر می دهند و آن را با یک تار جدید جایگزین می کنند. این کار بسیار انرژی بر است و گاهی اوقات عنکبوت تمام روز را صرف جایگزینی تار می کند. هرچه تار بزرگتر باشد، حشرات بیشتری به دام می افتند و عنکبوت غذای بیشتری برای خوردن دارد، اما از طرف دیگر، تعویض آن نیز هر روز دشوارتر است.
۶- عنکبوت ها سیم خود را مانند گیتار کوک می کنند
تار بافته شده به هر ارتعاشی بسیار حساس است، زیرا عنکبوت به کمک این ارتعاش از حشرات گیر افتاده در آن به عنوان غذا یا حضور شکارچیان آگاه می شود.
در سال های اخیر، دانشمندان کشف کرده اند که عنکبوت ها می توانند سیم ها را مانند گیتار کوک کنند. یعنی تنش تارهای ابریشمی بین درزهایشان را در تار تنظیم کنیم! اگر رشته ها سفت شوند، لرزش کمتری احساس می شود. اندام های میکروسکوپی روی پاهای عنکبوت به آن اجازه می دهد ارتعاشات را تا مقیاس نانومتر حس کند.
این حشرات خارق العاده حتی می توانند علت لرزش تار را حدس بزنند. نوع ارتعاش ایجاد شده اطلاعات ارزشمندی را در اختیار عنکبوت قرار می دهد. خود عنکبوت ها گاهی اوقات وب را به لرزش در می آورند تا کیفیت آن را بررسی و ارزیابی کنند. اگر کیفیت سیم مورد رضایت آنها نباشد، سیم را جایگزین می کنند یا آن را دوباره تنظیم می کنند.
۷- استحکام نخ به نور، دما و رطوبت محیط بستگی دارد
گرچه رزوه ها بسیار مستحکم و مستحکم هستند، اما استحکام آنها تحت تأثیر نور، دما و رطوبت محیط متفاوت است.
دانشمندان کشف کرده اند که نور ماوراء بنفش تأثیر مستقیمی بر چسبندگی قطران دارد. عنکبوت هایی که در مناطقی مانند باغ ها با نور مستقیم خورشید زندگی می کنند تارهای قوی تری تولید می کنند که در برابر نور خورشید مقاوم تر هستند. در مقابل، عنکبوت‌های شب‌زی که در شب تار می‌چرخند، تارهای نازک‌تری دارند که مقاومت کمتری دارند.
۸- تار بافی فقط برای به دام انداختن حشرات نیست
شاید همه ما تصور کنیم که تار عنکبوت برای به دام انداختن حشرات است. اما این تنها هدف عنکبوت از بافتن تار نیست. گونه های مختلف عنکبوت برای اهداف مختلف تارهایی تولید می کنند. برخی از وب برای ساختن محفظه های تخم مرغی استفاده می کنند تا به عنوان پناهگاهی برای خود استفاده کنند.
هدف دیگران جلوگیری از جریان باد است. در واقع، عنکبوت ها برای کاهش سرعت باد در زیستگاه کوچک خود تارهایی می سازند.
در نهایت، گونه هایی از عنکبوت ها وجود دارند که از تار خود به عنوان نردبان استفاده می کنند و مهاجرت می کنند. آن ها تار می سازند تا حرکت کنند و به جاهای دیگر بروند.
۹- برخی از عنکبوت ها آبشش دارند!
گونه خاصی از عنکبوت در اروپا و آسیا وجود دارد که تمام عمر خود را زیر آب می گذراند. این گونه خاص شبکه هایی را در زیر آب ایجاد می کند که به گیاهان آبزی متصل می شود و تا سطح آب ادامه می یابد. عنکبوت روی این تارها حرکت می کند، به سطح آب می رسد و قسمت توپ مانند پشت خود را از آب خارج می کند تا حباب های هوا را بین موهای ریز بدن خود جمع کند و پس از بازگشت به آب از آن برای تنفس استفاده کند.
دانشمندان اخیراً کشف کرده اند که این گونه خاص می تواند اکسیژن آب را نیز جذب کند. بنابراین آنها نوعی آبشش دارند و با استفاده از این روش می توانند یک روز کامل در آب بمانند.
۱۰- خود حشرات جذب وب می شوند
تار ساخته شده توسط عنکبوت در نور فرابنفش بسیار روشن و زیبا است. بیشتر حشراتی که عنکبوت می خورد نیز قادر به دیدن نور فرابنفش هستند و جذب آن می شوند.
بنابراین خود حشرات به شبکه می آیند و در آن به دام می افتند. این یک توانایی خارق‌العاده است که عنکبوت فقط با بافتن تار حشرات مورد نظر را به خانه‌اش می‌کشد، اما برای خود عنکبوت نیز خطرناک است. هرچه تار بزرگتر باشد، در اشعه ماوراء بنفش روشن‌تر می‌درخشد و احتمال اینکه خود عنکبوت توسط شکارچیانش بلعیده شود، بیشتر می‌شود.
منبع: دیجیاتو
