۹۰ میلیون ایرانی باید متضرر شوند تا یک نفر رانت خود را از دست ندهد

افزایش نرخ تورم کشور و گرایش به ابرتورم از منظر برخی اقتصاددانان، پرسش هایی را درباره نقش بانک مرکزی در جلوگیری از دلاری شدن اقتصاد کشور و مهار تورم رو به رشد ایجاد کرده است. بانک مرکزی در این وضعیت چقدر مقصر است و چه باید بکند؟

افق میهن، وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با فرارو گفت: نقش و سهم سیاست های پولی در شرایط کنونی اقتصاد کشور نمی تواند نقش و سهم بزرگی داشته باشد. مشکل ما الان سیاست های پولی نیست. این روزها هم در بخش واقعی اقتصاد کشور و هم در بخش مالی با مشکلاتی مواجه شده ایم. همه می‌دانستیم که در میان‌مدت و بلندمدت، سلطه مالی بر بخش پولی حاکم است و با توجه به اینکه سلطه مالی بر بخش پولی حاکم است، تنها با تکیه بر سیاست‌های پولی انقباضی نمی‌توانیم مسائل تورم و ارز را به‌طور پایدار، بادوام و بلندمدت حل کنیم. استراتژی از ابتدا اشتباه بود. مشکل اقتصاد ایران با سیاست های پولی حل نمی شود. اگر نتوانیم مشکل بخش واقعی اقتصاد و بخش مالی را حل کنیم، تنها با تکیه بر سیاست های پولی انقباضی در میان مدت و بلندمدت با مشکل تورم بالا و شوک های ارزی مواجه خواهیم شد. استراتژی اشتباه استفاده از سیاست های پولی انقباضی، کنترل رشد نقدینگی و تثبیت ارز و سیاست های ارز ترجیحی برای کنترل تورم و نوسانات ارزی بود. در حالی که این استراتژی اشتباه بود و ما مسیر اشتباهی را طی می کنیم. ریشه تکانه های ارزی و تورمی، بخش واقعی اقتصاد کشور است.

وی افزود: حداقل ۸ چالش و معارض حل نشده در کشور داریم از بحران آب و فرونشست زمین گرفته تا بحران انرژی (برق، گاز، بنزین)، بحران بانکی، فرسودگی زیرساخت ها و به زودی بحران صندوق بازنشستگی و با توجه به اینکه درآمدهای دولت به دلیل تحریم های نفتی کاهش یافته است، این قواعد نارضایتی از جمله نارضایتی های اقتصادی افزایش یافته است. شبه دولتی ها در اقتصاد و انحصارات گسترده، سرمایه گذاری در اقتصاد ایران توسط بخش خصوصی انجام نمی شود و دولت هم که به دلیل تحریم ها منابعی برای سرمایه گذاری ندارد و نتیجه این وضعیت این است که «تقاطع بحران ها» در حال حاضر به شدت در کشور ما ایجاد شده است بر بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور و کسری بودجه دولت نیز به شدت افزایش یافته است و نتیجه سرسام آور بدهی دولت به رشد نقدینگی و توسعه بدهی دولت در شبکه بانکی منجر می شود.

شوک های ارزی و تورمی را نمی توان با ابزارهای پولی کنترل کرد

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: نقش و سهم بانک مرکزی در شوک های ارزی و تورم کشور مشخص است، ابزاری که بانک مرکزی در اختیار دارد، سیاست پولی است، اما مشکل اصلی این است که مشکل اصلی اقتصاد کشور ما ناهماهنگی اقتصادی و تحریم های اقتصادی است که هیچ کدام تحت کنترل بانک مرکزی نیستند، من نمی بینم که این وضعیت چقدر نقش بانک مرکزی را در فشار زیاد قرار داده است. هیچ ابزاری وجود ندارد، زیرا بخش واقعی اقتصاد ما با مشکل مواجه است و بخش واقعی نیز کار نمی کند که با اتکا به ابزارهای پولی نمی توان آن را کنترل و مهار کرد، به همین دلیل است که به شدت شاهد کاهش ارزش پول ملی هستیم و کاهش ارزش پول ملی نیز می تواند باعث ایجاد شوک تورمی در سال های گذشته شود با ابزارهای پولی و با اتکا به بانک مرکزی شوک های ارزی و تورمی را کنترل کنید، این همان اشتباه بزرگی است که سال ها از آن استفاده می کردیم و اکنون به یک معضل بزرگ تبدیل شده است.

وی افزود: تا زمانی که سیاه‌چاله اقتصاد ایران که متشکل از رانت، محیط غیررقابتی، اقتصاد فرماندهی و محیط انحصاری و دوستانه است از بین نرود، اقتصاد ایران حل نمی‌شود و هرچه وارد این سیاه‌چاله شود، به شکل بحران بیرون می‌آید و عملاً تا زمانی که این سیاه‌چاله به کار خود ادامه می‌دهد و به دلیل جذب همه امکانات و منابع ملی، چیزی جذب نمی‌کند. اما بحران مردم از بین بردن این سیاهچاله کار بسیار سختی است، زیرا این سیاهچاله در حال نابودی کشور و تشدید نارضایتی است، تا زمانی که این سیاهچاله وجود داشته باشد، بخش های مالی و پولی کشورمان با موفقیت در حال تضعیف شدن هستند بخش پولی.”

ذینفعان سیاهچاله اقتصادی کشور میلیاردها سود می برند

این استاد دانشگاه گفت: در ۵ سال گذشته مسیر اشتباهی را طی کرده ایم و فکر می کردیم با تکیه بر سیاست های پولی می توانیم تورم را مهار کنیم بدون اینکه سیاهچاله اقتصاد کشور از بین برود اما این روش صحیح نیست و بانک مرکزی با ابزار سیاست پولی نمی تواند مشکلات اقتصادی کشور را حل کند زیرا راه حل مشکل کشور از کانال بانک مرکزی شروع نمی شود. بانک مرکزی فکر می‌کرد که با سیاست‌های پولی انقباضی می‌تواند تورم را در اقتصاد مهار کند، در حالی که اگر من در راس بانک مرکزی بودم، تمام تلاشم را می‌کردم تا همه مسئولان کشور را متقاعد کنم که با ابزارهای پولی نمی‌توان تورم را کاملاً مهار کرد سال‌هاست که می‌گویند این سیاست‌های پولی در بلندمدت جوابگو نخواهد بود، زیرا سلطه مالی بر بخش پولی کشور حاکم است، زیرا بخش واقعی اقتصاد ما کار نمی‌کند.

وی افزود: به همین دلیل مدام بر سیاهچاله ای که اقتصاد کشور را بحران می کند تاکید می کنم، فرض کنید فردی مریض است و به او می گویند اگر فلان دارو را مصرف کند بیماری در او کنترل می شود، اما چون ریشه بیماری درمان نشده است، نمی تواند برای همیشه دارو مصرف کند. تشدید ناهماهنگی ها، تورم ها و شوک های ارزی چیز عجیبی نیست، بهتر است آدرس غلطی ندهیم و نگوییم که می توانیم با استفاده از سیاست های پولی جلوی تورم را بگیریم، زیرا افراد با نفوذ به آن علاقه دارند و حاضرند از نابودی این سیاه چاله جلوگیری کنند در واردات یک ماده غذایی به دلیل پایین بودن اجاره بها آن کالا را به تعویق انداخت و قیمت این کالا به یکباره چند برابر شد و در نتیجه اجاره بهای این آقا مجدداً ثابت شد به طوری که او راضی شد که محموله کشتی هایش را وارد کند انسان بخشی از آن کارتل پشت پرده است که مردم برایشان مهم نیستند، بلکه میلیاردها تومان سود پشت هر کشتی مهم است».