FATF برق طلا را کم و بورس را جذاب می کند| هزینه ها کاهش و درآمد ارزی افزایش می یابد؟

علیرضا مبصر; گروه تبادل: طی روزهای اخیر اخبار و اظهارنظرهای مقامات ارشد کشور درباره موضوع تصویب احتمالی FATF بار دیگر به یکی از محورهای مهم اقتصادی و سیاسی ایران تبدیل شده است. بحث های اعضای شورای ملی داوری در مورد لزوم یا عدم عضویت در این نهاد و نیز اظهارات مقامات عالی رتبه از جمله رئیس جمهور محترم، پزشکان و وزیر اقتصاد همتی ابعاد جدیدی به این موضوع داده است. . علاوه بر این، گزارش های تایید نشده ای از موافقت رهبر انقلاب با تجدید نظر در این موضوع منتشر شده است که اهمیت تصمیم FATF را تقویت می کند. این تحولات از دو جنبه اهمیت ویژه ای دارد: اول به دلیل تأثیر بالقوه آن بر روابط اقتصادی بین المللی ایران و دوم به دلیل تأثیر مستقیم و غیرمستقیم آنها بر تصمیمات سرمایه گذاری در کشور. به ویژه در شرایطی که بازارهای مالی ایران دستخوش نوسانات قابل توجهی هستند، یک سبد سرمایه گذاری پویا که بتواند با هر دو سناریو احتمالی – تایید یا عدم تایید FATF – سازگار شود، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله سعی شده است این دو سناریو و تاثیر آنها بر بازارهای مالی کشور از جمله بازار سهام، ارز و طلا و همچنین صنایع کلیدی مورد بررسی قرار گیرد. در پایان پیشنهاداتی در خصوص نحوه ایجاد سبد سرمایه گذاری بهینه تحت هر یک از این شرایط ارائه می شود تا سرمایه گذاران بتوانند تصمیمات مطمئن تری اتخاذ کنند.

مفهوم FATF و اهمیت آن برای اقتصاد ایران

FATF (گروه ویژه اقدام مالی) یک نهاد بین المللی است که به مبارزه با پولشویی، تامین مالی تروریسم و ​​سایر تهدیدات مشابه برای سیستم مالی جهانی اختصاص دارد. این سازمان توصیه هایی را برای استانداردسازی قوانین مالی کشورها به منظور شفاف تر و ایمن تر کردن جریان های مالی جهانی ارائه می دهد. عضویت در این گروه یا رعایت استانداردهای آن به معنای پذیرش قوانین سختگیرانه تر در خصوص شفافیت تراکنش های مالی و مبارزه با پولشویی است.
یکی از جنبه های کلیدی FATF فهرست کشورهای تحت نظارت آن است که به اصطلاح «فهرست خاکستری» و «فهرست سیاه» نامیده می شود. کشورهایی که در لیست سیاه قرار دارند با محدودیت های مالی قابل توجهی روبرو هستند زیرا موسسات مالی بین المللی به دلیل ریسک بالا تمایلی به همکاری با آنها ندارند. در حال حاضر ایران در کنار کره شمالی یکی از کشورهای این فهرست است.

دلایل موافقت با عضویت FATF

موافقان پیوستن به FATF معتقدند این اقدام می تواند دسترسی ایران به سیستم مالی جهانی را تسهیل کند و از هزینه های اضافی نقل و انتقال پول جلوگیری کند. دلایل اصلی حامیان عبارتند از:

پیروی از توصیه‌های FATF به شفاف‌تر کردن سیستم مالی کمک می‌کند و زمینه را برای مبارزه مؤثرتر با فساد مالی ایجاد می‌کند. در شرایطی که ایران در لیست سیاه FATF قرار دارد، نقل و انتقالات مالی با هزینه های گزافی انجام می شود که بر صادرکنندگان و واردکنندگان تأثیر منفی می گذارد. پیوستن به FATF همچنین می‌تواند فرصت‌های تعامل با بانک‌های بین‌المللی و رفع موانع دسترسی به خطوط اعتباری جهانی را افزایش دهد.

دلایل مخالفت با عضویت FATF

مخالفان این تصمیم استدلال می‌کنند که پذیرش استانداردهای FATF می‌تواند دست ایران را برای دور زدن تحریم‌ها ببندد و محدودیت‌های بیشتری را برای مناطق حساس‌تر ایجاد کند. دلایل اصلی اعتراض به شرح زیر است:

برخی معتقدند الزام به رعایت استانداردهای این نهاد، استقلال سیاست های اقتصادی و مالی ایران را محدود می کند. علاوه بر این، مخالفان متقاعد شده‌اند که تحریم‌های آمریکا حتی با پیوستن به FATF نیز به قوت خود باقی خواهد ماند و این اقدام لزوما به بهبود وضعیت اقتصادی منجر نخواهد شد. از سوی دیگر، نگرانی در مورد بهره برداری سیاسی از اطلاعات مالی کشورها توسط برخی قدرت های بزرگ نیز از دلایل مهم مقاومت است.

با آگاهی از آنچه هست سوالی که در FATF مطرح می شود این است که آیا سناریویی از جمله تایید یا عدم تایید ایجاد می شود؟ بهترین راه برای سرمایه گذاری به عنوان یک سرمایه گذار چیست؟

تأیید سناریوی تأیید اول FATF

در صورت پیوستن ایران به FATF یا پذیرش استانداردهای این سازمان بین المللی، انتظار می رود شرایط بانکی و مالی کشور بهبود چشمگیری پیدا کند. از پیامدهای مثبت این تصمیم می توان به تسهیل دسترسی به سیستم بانکی جهانی و کاهش هزینه های انتقال پول اشاره کرد که منجر به ایجاد فضای مناسب تری برای سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی می شود. تأثیرات اصلی بر بازارهای مالی و سبد سرمایه گذاری در این سناریو به شرح زیر خواهد بود:

بهبود شرایط بانکی و تاثیر آن بر بازار سرمایه

با رفع محدودیت های بانکی، بازار سرمایه یکی از اولین بخش هایی خواهد بود که از این تغییرات منتفع می شود. بهبود دسترسی به منابع مالی و تسهیل انتقال وجوه، شرایط تامین مالی شرکت های بورسی را بهبود می بخشد و هزینه سرمایه را کاهش می دهد. این امر به نوبه خود می تواند سودآوری شرکت های تجاری را افزایش دهد و منجر به افزایش قیمت سهام شود. با کاهش ریسک های سیستماتیک، سرمایه گذاری های پرریسک مانند سهام برای سرمایه گذاران جذاب تر می شوند.

کاهش اثر بر نرخ ارز و بازار طلا

یکی از نتایج احتمالی پیوستن به FATF کاهش فشار بر بازار ارز و کاهش نرخ دلار است. دسترسی آسان تر به منابع ارزی و رفع برخی محدودیت های تجاری موجب افزایش عرضه ارز و کاهش قیمت دلار می شود. در چنین شرایطی، دارایی هایی که مستقیماً به نرخ ارز وابسته هستند، مانند طلا و سکه، احتمالاً کاهش قیمت دارند. این تغییرات از جذابیت سرمایه گذاری در بازار طلا می کاهد و آن را به گزینه ای کمتر مناسب در سبد سرمایه گذاری تبدیل می کند.

سرمایه گذاری بهینه در سناریوی اول

در سناریوی تصویب FATF، استراتژی سرمایه‌گذاری بهینه مبتنی بر کاهش ریسک‌های اقتصادی و افزایش اعتماد به سیستم مالی، تمرکز بیشتر بر دارایی‌های پرریسک و مشارکت کمتر در دارایی‌های ایمن را توصیه می‌کند. به عبارت دیگر:

بخش اعظم سبد سرمایه گذاری باید در سهام و بخش های بورس سرمایه گذاری شود که از بهبود شرایط اقتصادی منتفع می شوند. به عنوان مثال، در سناریوی اول، بخش بانکی می تواند بستر مناسبی برای سرمایه گذاری فراهم کند. با توجه به اتفاقات سال های اخیر، سرمایه گذاری درصد کمتری از پرتفوی در طلا، سکه و دلار مناسب به نظر می رسد چرا که پیش بینی می شود کاهش نرخ ارز بر قیمت این دارایی ها اثر کاهشی داشته باشد.

این ترکیب به سرمایه گذاران این امکان را می دهد تا ضمن کاهش ریسک نوسانات ارز و طلا و ایجاد ثبات بیشتر در بازده سرمایه گذاری خود، از فرصت افزایش بازار سهام در شرایط پساتحریم استفاده کنند..

سناریوی تایید نشده FATF و تشدید تحریم ها

در صورت عدم تایید FATF توسط مقامات ایرانی و ادامه تشدید تحریم‌های بین‌المللی، اقتصاد کشور با محدودیت‌های سخت‌تری مواجه خواهد شد که تأثیر عمیقی بر بازارهای مالی و ساختار سبد سرمایه‌گذاری خواهد داشت. این پیامدها ناشی از کاهش دسترسی به منابع ارزی، افزایش هزینه های مبادله ای و افزایش فشارهای تورمی خواهد بود.

کاهش درآمد ارزی و افزایش انتظارات تورمی

محدودیت‌های باقی‌مانده در انتقال پول و دسترسی محدودتر به منابع ارزی منجر به کاهش مستمر درآمدهای ارزی کشور می‌شود. این شرایط باعث افزایش فشار بر بازار ارز و افزایش نرخ دلار می شود. با رشد قیمت ارز، انتظارات تورمی افزایش می یابد و سطح عمومی قیمت با شدت بیشتری افزایش می یابد. افزایش تورم جذابیت دارایی های ریسک گریز مانند طلا، ارز و سکه را به عنوان پناهگاه های امن برای سرمایه گذاری افزایش می دهد، زیرا این دارایی ها توانایی حفظ ارزش خود را حتی زمانی که قدرت خرید پول کاهش می یابد، دارند.

در سال های اخیر دارایی های ریسک گریز مانند سکه طلا به دلیل تحریم های شدید علیه کشور توانسته اند بازدهی خوبی را برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.

اثرات منفی عدم تایید بر بازار سهام

تشدید تحریم ها و محدودیت های تجاری چالش های بزرگی را برای صنعت تولید و صادرات محور ایجاد می کند. این شرایط منجر به کاهش درآمد شرکت ها و افزایش هزینه های عملیاتی می شود که در نهایت منجر به کاهش سودآوری و کاهش جذابیت سرمایه گذاری در بورس می شود. با این حال، تجربه نشان داده است که در زمان تورم، رشد قیمت اسمی در نهایت منجر به افزایش قیمت سهام می شود، به ویژه اگر سیاست های پولی بانک مرکزی به درستی مدیریت نشود و نقدینگی به سمت بازار سهام هدایت شود. اما در شرایط تورمی، این رشد واقعی نیست و قدرت خرید سرمایه گذاران را بهبود نمی بخشد.

در این سناریو، منطقی به نظر می رسد که بر دارایی های ایمن استراتژیک تمرکز کنیم. به عنوان مثال، موارد زیر ممکن است در نظر گرفته شود:

تخصیص بیشتر سبد سرمایه گذاری به طلا و ارز به منظور بهره مندی از دارایی های امن این دارایی ها و همچنین کاهش سهم بازار سهام به ویژه با سرمایه گذاری در شرکت هایی که وابستگی کمتری به نرخ ارز دارند، زیرا واردکنندگان با بسیاری از آنها مواجه هستند. مشکلات در هنگام افزایش قیمت ارز چنین ترکیبی می تواند از ارزش واقعی سرمایه گذاری در برابر تورم محافظت کند. حتی اگر وضعیت اقتصادی تغییر کند یا سیاست های پولی و مالی بهبود یابد، می توان به تدریج به سرمایه گذاری های پرریسک تر روی آورد تا از فرصت های رشد استفاده کرد.

حرف آخر

بر اساس سناریوهای تحلیل شده، تصمیم تایید یا عدم تایید FATF پیامدهای گسترده ای برای اقتصاد و بازارهای مالی خواهد داشت. انتخاب استراتژی های سرمایه گذاری در این شرایط مستلزم نگاهی دقیق و آگاهانه به چشم اندازهای احتمالی است. در صورت تصویب، دسترسی بهبودیافته به منابع مالی و کاهش هزینه‌های مبادله می‌تواند منجر به رشد پایدارتر در بازارهای دارایی ریسک شود، در حالی که تایید نشدن، دارایی‌های ایمن را با افزایش فشارهای ارزی و تورمی به گزینه مناسب‌تری تبدیل می‌کند. بنابراین، یک سبد منعطف که بتواند به هر یک از این موقعیت ها پاسخ دهد، گام مهمی در مدیریت ریسک و استفاده از فرصت های پیش رو است. در نهایت، یک رویکرد بی‌طرفانه مبتنی بر تحلیل اقتصادی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا برای تحولات آینده آمادگی بیشتری داشته باشند.